(foto's Jan Smets. Bovenste rij: Ricardo (Colombia), Ibrahim (Ghana), Raef (Palestina), Shakir (Irak), Martha (Columbia), Julian (Colombia).  Onder: Femke, Natalia (Colombia), Rodrigue (Kameroen))

Als een eigentijdse Toren van Babel staat Sint-Rombout kloek de striemende wind en regenvlagen te trotseren.  De lucht is zwaar en grijs en ik kan enkel maar de richting van Antwerpen en Brussel aanduiden.  Geen Atomium tekent zich af aan de horizon... En ook de sinjorenstad is gehuld in pure mistroostigheid.  Maar mijn gezelschap - een bonte mix van verschillende nationaliteiten - vindt het allemaal gewéldig.  Ze genieten volop.  Er klinken flarden Spaans en Engels naast een nog wat gebrekkig Nederlands.  Toren van Babel: vandaag stond je pal in Mechelen.

Bij het afscheid pakt pater familias, de 62-jarige Ricardo uit Colombia, me nog stevig vast.  Een warme, welgemeende vriendschapsknuffel.  Ook al kennen we mekaar maar pas: we voelen beiden dat we mekaar vonden op onze toren, hoog boven stad en land.  Hij zegt het poëtisch in het Spaans wat hij onder vriendschap verstaat: 'Un alma que habita en dos cuerpos e un corazon que habita en dos cuerpos'....  'Eén ziel en één hart in twee lichamen...'  Het ontroert me.

Deze namiddag was ik met dit wereldse gezelschap op onze toren.  Mijn nicht Femke Suykens had me de vraag gesteld hen te begeleiden.  Ze geeft Nederlandse les in het opvangcentrum van Fedasil in Zaventem - één van die Belgische centra voor verzoekers om internationale bescherming.  Deze uitstap was een leuke, praktische oefenles in onze taal...

  (foto's: Jan Smets)

Het staat hem nog haarscherp voor de ogen - alsof het de dag van gisteren gebeurde...

Het was een grijze, winterse dag.  Samen met mijn vader liep ik door de stad - een stad die we nog amper kenden.  We woonden hier nog niet zo lang.  In een huurhuis in de Locomotiefstraat.  Alles was nieuw.  Ik kende wat Engels.  Mijn vader niet.  Communiceren verliep moeilijk.  In een boekhandel in de Bruul vond ik een woordenboekje 'Russisch-Nederlands'.  Aangezien ik als Armeniër ook Russisch sprak, kocht ik het.  Met bijeengesprokkelde woorden uit dat boekje stelde ik een zin samen: "Ik zoek een school".  Op de Grote Markt sprak ik zo de voorbijgangers aan, die me verbaasd aanstaarden...

Hij lacht, terwijl hij voor mij een glas Ararat - een straffe Armeense cognac van 40 graden inschenkt.  Even sterk als de koffie die hij me zette.  Even straf als hijzelf is: Vladimir Voskanian.  Urenlang hebben we samen gespraat in zijn moderne, smaakvol ingerichte woning in de Lindenstraat, in de Colomawijk  - over het verleden, maar ook over de toekomst.  Want vooruit wil hij in het leven.  Daar is hij al aardig in geslaagd. In snelvaarttempo zelfs.

Als veertienjarige kwam hij met zijn ouders en negen jaar jongere zus Tatev naar Mechelen.  Vanuit Jerevan, de Armeense hoofdstad.  Over het waarom wil hij het liever niet hebben.  Vladimir was opstandig.  Hij wou niet mee.  Niet alles achterlaten.  Na één gesprek met zijn vader begreep hij dat er geen andere keuze was.  De situatie maakte dat een alternatief niet mogelijk was.  Op 18 oktober 1995 is de familie in Mechelen gestrand.  Het was moeilijk.  Men heeft moeten knokken.  Het gezin Voskanian was toen één van de eerste Armeense gezinnen in onze stad.  Nu zijn zijn ouders blij dat ze de stap hebben gezet.  Ze zijn terecht trots op hun beide kinderen die het 'gemaakt' hebben.  In één generatie klommen zij uit het dal.  Vladimir noemt zich nu in de eerste plaats Mechelaar.  Met Armeense roots...  Maar vooral dus: fiere Mechelaar!

  (foto's: Jan Smets)

Enkele jaren geleden zag zijn leven er nog totaal anders uit.  Hij was een gerespecteerd arts verbonden aan het universitair ziekenhuis van de Syrische hoofdstad Damascus.  Met zijn gezin - zijn echtgenote Nisreen Shoubat die laborante is, en zijn drie dochters die nu tussen de 12 en de 7 jaar zijn, woonde hij in de periferie van deze grote stad.  Als middenklassegezin konden zij er goed leven.  Alles was niet peis en vree in Syrië, maar als men zijn mond hield over politiek, lukte het wel.  De oorlog veranderde alles.  Uitzichtloos.  Ontreddering alom...  Twee jaar geleden, in maart 2016 besloot Bashim Akasha alles achter te laten en te kiezen voor de vlucht vooruit.  Het leven in zijn land was onmogelijk geworden.  Nu woont hij in Mechelen - een stad waar hij in korte tijd van leerde houden.  Met zijn gezin woont hij in een appartement in de Stationstraat...

Ik had hem al meermaals ontmoet in 'onze' stad.  Vandaag spraken we af op het terras van de Kuub.  Basim is een sympathieke, goedlachse man van 42 jaar.  Intelligent en breedbenkend.  Ondanks zijn bescheidenheid straalt hij natuurlijk leidersschap uit.  Het is een talent dat hij gebruikt om positief te werken aan een betere toekomst: voor zijn lotgenoten vluchtelingen, maar evenzeer om bruggen te bouwen en om dwarsverbindingen te leggen met stadsgenoten - welke origine ze ook hebben.  Christen, agnost, Islamiet...: het maakt niet uit.  Voor hem is elke mens gelijk.

(foto's: Jan Smets)

Deze namiddag had kardinaal Jozef De Kesel een wel heel bijzondere en hartverwarmende ontmoeting met een aantal vluchtelingenfamilies die in Mechelen verblijven.   Om 15 uur bezocht hij het Belgradehuis in de straat-met-die-naam waar hij in een heel gemoedelijke sfeer het gesprek aanknoopte met deze mensen en een groepje vrijwilligers van 'Welcome in Mechelen' - een netwerk van geëngageerde burgers - in 2016 opgericht - die de handen uit de mouwen steken voor asielzoekers, (erkende) vluchtelingen en nieuwkomers.  Samen met hen klonk hij op het nieuwe jaar en sprak er de hoop uit op een betere toekomst.  Aan tafel zaten ondermeer een orthodox, een moslim-en een Koerdisch gezin uit Syrië.  Maar daarnaast namen ook enkele vluchtelingen uit Sudan, Afghanistan, Irak en Somalië deel aan het gesprek...

(foto's: Jan Smets)

Daar stond ze dan.  Ze was moe.  De wekenlange vlucht had haar tol geëist.  Ze was een sterke vrouw, maar nu leek het er allemaal té veel te worden.  Haar driejarige zoontje trok aan haar mouw en probeerde haar aandacht op te eisen.  Maar ze wist het allemaal ook niet meer.  Daar stond ze dan, met haar zes kinderen.  Eén jongetje - kleuter nog, en vijf dochters.  Haar man was gemobiliseerd.  Met amper wat haastig bijeengesprokkelde spullen had ze de deur van haar huis in de Hanswijkenhoek toegetrokken, richting Sint-Katelijne-Waver, naar haar jongere zus, in de hoop daar tijdelijk opgevangen te kunnen worden.  Maar ze ving er bot.  Deze zag het helemaal niet zitten om het kroostrijke gezin in huis op te nemen.  Geen plaats in de herberg.  Pas véle, vele jaren later - op haar sterfbed - vergaf ze het haar zus die huilend en met een onverwerkt schuldgevoel afscheid van haar kwam nemen.

Oktobermaand in Oostende.  De zee rimpelde grijs en wijds.  Men schreef in het trouwboekje: 'Laissez passer pour Folkestone'.  Achter de einder lag de vrijheid en was er veiligheid.   Ze waren er niet alleen.  In de haven waren tal van vluchtelingen bijeengestroomd.  Een maand voordien had de Mechelse gemeenteraad, die de wijk had genomen naar Gent, besloten om zoveel mogelijk Mechelaars op de dool naar het Verenigd Koninkrijk te sturen.  Dit gebeurde vanuit Antwerpen waar twee keer per week zowat 250 Mechelaars de oversteek konden maken.  Dit gebeurde ook hier, in Oostende.  Er was hiervoor een overeenkomst getekend met Groot-Brittanië.  Over het Kanaal zouden de Mechelse vluchtelingenfamilies een nieuwe heimat vinden.  Voor hoe lang?

                 (foto's: J.Smets)

Het feest om de eerste verjaardag van Welcome in Mechelen in de verf te zetten werd een voltreffer van formaat!  Ruim 280 koppen werden geteld in het Olivetenhof.  En het werd écht wel een multicultureel feest.  Niet minder dan 21 verschillende nationaliteiten waren aanwezig, van Syrië tot Erithrea, van Irak tot Marokko, van Somalië tot Palestina.  Wat nog mooier was was het feit dat iedereen spontaan bij mekaar aanschoof om vaak heel geanimeerde gesprekjes te voeren.  Prachtige dwarsverbindingen! We  ontdekten dat we dezelfde dromen en zorgen delen - wat ook onze achtergrond is - dat we voor onze kinderen een mooie(re) toekomst wensen en dat we een allen een veiliger en warmere wereld willen waar het goed is om samen te lezen.  Kortom; het werd een grensverleggend en hartverwarmend feest dat iedere aanwezige nog lang zal heugen...    Eén van de ontroerendste momenten was het korte optreden van de 16-jarige Djellza Berisha, het Mechelse Kosovaarse meisje dat de laatste maanden niet uit het nieuws te branden was.  Zopas kreeg ze het verlossende bericht dat ze een verblijfsvergunning krijgt... Ze deed geen uitspraken over haar situatie.  Maar met een mooie warme zangstem wist ze de zaal stil te krijgen.  Muziek zegt meer dan woorden.  Als ze dan ook nog eens 'We shall overcome' zong, kreeg ik een krop in de keel. Ik was wellicht niet alleen...

(foto's: Jan Smets)

Een klein kaarsje of een bloem: nee het verandert misschien niet veel...  En toch: mensen kunnen wel degelijk het verschil maken.  Mensen kunnen wél het tij doen keren.  Daar waren ze zeker van overtuigd: zo'n 250 Mechelaars die gisterenavond samen kwamen op de Veemarkt om hun woede en verdriet uit te drukken met het noodlijdende Aleppo.  Maar ook wilden ze hiermee hun solidariteit tonen met alle slachtoffers die vielen in het Syrische conflict en alle slachtoffers van regionale brandhaarden in het Midden-Oosten, Centraal Afrika en Centraal Azië.  Het werd een ontroerende samenkomst.  Een groot hart van lichtjes en bloemen, met daarrond mensen die mekaar spontaan de hand gaven en de hoop niet wilden opgeven: het gaf een warm gevoel op een grijze, kille winterdag.

(foto's: Jan Smets)

Waar de politiek misschien faalt kan de modale burger het verschil maken... Zoveel is duidelijk.  Het werd nog duidelijker na de boeiende gespreksavond in 't Arsenaal die georganiseerd werd door Welcome in Mechelen.  Wat doet vluchten met kinderen?  Hoe ga je om met hun kwetsbaarheid, trauma's..? Enne: welk antwoord geef je op de meer dan prangende vraag 'Maken we beweging voor een Belgische versie van het kinderpardon?'.  Regularisatie na een periode van integratie?  De theaterzaal zat afgeladen vol.  Méér zelfs: nog een twintigtal mensen dienden de avond te volgen op een groot scherm via live-stream in een andere zaal.  Het moet gezegd: het thema weet te beroeren...

(foto's: Jan Smets)

De vreselijke oorlogsbeelden die we haast dagelijks te verwerken krijgen laten niemand onberoerd denk ik dan...  Uitzichtloos lijkt de situatie in Syrië.  Aleppo is een bloedende stad.  De beschaving ligt in puin.  De toekomst is hoogst onzeker.  Vertwijfeling heerst alom.  En niet alleen daar maken geweld en extremisme het leven onmogelijk.  Mensen vluchten vertwijfeld weg van hun geboortegrond, op zoek naar een veilige plek voor henzelf én hun kinderen...  De wereld is een dorp geworden.  We kunnen en mogen onze ogen niet sluiten voor deze vreselijke problematiek.  Ook in onze eigen stad worden we geconfronteerd met de gevolgen van die waanzinnige oorlog.  Er is al erg veel inkt gevloeid over de vluchtelingenproblematiek.  Mensen tonen hun warme hart en weer anderen vrezen overlast en staan afkerig tegenover de opvang die ons land biedt.  Vergeten we dan niet al te vaak dat deze mensen in hun zoektocht naar een vredige en veilige leefomgeving vluchten voor dezelfde demonen van extremisme waar wij ook zo bang voor zijn?

Vluchten brengt onveiligheid, onzekerheid, frustraties, verveling, vervreemding, conficten en psychische moeilijkheden mee.  Dat is klaar.  Zeker voor de kinderen zorgt dit dikwijls voor traumatische ervaringen.  En net over al wat dit met kinderen doet, wil een info-en gespreksavond op woensdag 30 november in 't Arsenaal zich buigen.

Het wordt een uiterst boeiende avond met nog boeiender sprekers.  'Niet te missen' zou ik zeggen.  Voor al wie begaan is met deze problematiek is dit een must. 

Mechelen kleeft zich graag het etiket van 'Kinderstad' op.  Niet onterecht.  Maar kan onze stad dat ook zijn voor die kinderen die een rugzak meedragen met herinneringen aan oorlogsgeweld en onzeker dit gastland zijn binnengestapt?  

De vrijwilligersgroep 'Welcome in Mechelen', waar allerlei Mechelaars, jong of oud en van welke achtergrond dan ook, actief bij betrokken zijn, richt deze avond in samen met een aantal partnerorganisaties. 

  (foto's: Jan Smets)

Vanop de Gellértheuvel in het stadsdeel Buda kijk ik naar de overkant van de Donau - naar Pest - waar het majestueuze parlementsgebouw dominant de omgeving bepaalt. De gegevens zijn te summier - te vaag, en het is allemaal al zo lang geleden.  Het zou zoeken worden naar een speld in een hooiberg.  Het hoeft voor mij ook niet meer. Maar ik denk er wel aan als ik hier mijmerend op dit hoge punt de stad aan mijn voeten opengeplooid zie liggen.

Hier stond ik enkele jaren geleden. In datzelfde parlementsgebouw zet Hongarije vandaag streng en meedogenloos de bakens uit.  Een omstreden referendum en een hard vluchtelingenbeleid strijken Europa tegen de haren.  De Donaurepubliek die na het openschuiven van het IJzeren Gordijn een nieuw tijdperk tegemoet ging schudde het verleden af.  Vergeten worden tientallen jaren als vazalstaat van de  USSR die de gedachten en vrije meningsuiting stevig onder de knoet hield.  Het gordijn schoof open, en de blik werd voortaan naar het Westen gericht.  Een nieuwe openheid.  Openheid...?

1923. De machtige dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije is dan al een tijdje geschiedenis.  De adelaar beet in het zand.  De kaart van Europa werd hertekend. Hongarije was totaal verzwakt uit de Groote Oorlog gekomen, met alle desastreuze gevolgen van dien.

De kleine Markus uit Budapest komt in Mechelen aan.  Net als zovele andere 'Hongaartjes' (want zo worden ze enigszins paternalistisch genoemd) zal hij hier tijdelijk in onze stad worden opgevangen...

(foto's: Jan Smets)

Vandaag mocht een zomers Mechelen een wel erg bijzondere gast verwelkomen... Rond half vijf kwam hij aangedobberd bij de Haverwerf, nadat de zeldzaam opendraaiende Kraanbrug voor hem open ging... Aan de kant klonk applaus bij z'n aankomst.  Door evenementen als rommelmarkt der begijnhoven en de braderie was er bijzonder veel volk in de stad.  Een aantal van de toeschouwers was op de hoogte van zijn komst, maar velen keken verbaasd op en wisten niet wat er gebeurde. 

Stralend weer, vrolijke mensen die op de uitkijk staan... Een vluchteling maakt het vaker anders mee...  De' inflatable refugee' maakte zich voor zijn Dijle-vaart klaar aan het Keerdok, en begon dan aan zijn tocht...

(foto's: Jan Smets)

Het werd daar een hartverwarmend feest in het Olivetenhof.. Even leken oorlogsellende,  vlucht en de onzekere toekomst vergeten... Méér dan 120 gasten kwamen bijeengebracht door 'Welcome in Mechelen' samen: Mechelaars en mensen uit vooral Arabische landen.  Bedoeling was om nog hechtere banden te smeden en het thuisgevoel van deze vluchtelingen te vergroten.  Het was mooi om zien.  De wereld is niet reddeloos verloren.  Dat gevoel hadden er velen.  Druppels op een hete plaat?  misschien... Maar de aanwezigen gingen naar huis met een sprankel hoop dat het morgen beter wordt dan vandaag.  Deze stad liet zich zien van zijn mooiste en meest gastvrije kant.  Het werd beloond met grote dankbaarheid en een brede glimlach...

    (foto's: Jan Smets)

Dinsdag strijken in Mechelen de eerste asielzoekers neer naast de Nekkerhal.  Hiervoor is een loods helemaal ingericht en werden 36 units klaargemaakt voor de opvang.  In elke unit kunnen vier asielzoekers terecht.  Zo'n unit meet 3 op 6 meter, en er staan twee stapelbedden in, een afsluitbare kast voor elke persoon en een tafel.  Electrische verwarming is voorzien.  Vandaag konden de buurtbewoners al eens een kijkje komen nemen in deze opvangplaats.  Een overrompeling werd het niet, maar toch waren er heel wat belangstellenden die zowel nieuwsgierig waren en hier en daar kritische vragen hadden.  Maar deze opendeur - mooi georganiseerd door het Rode Kruis -  verliep in een opperbeste sfeer.  Ik kreeg er ook de kans om een praatje te slaan met enkele van deze asielzoekers die wellicht binnenkort naar onze stad komen, en die een handje toestaken bij de catering op deze opendeurdag.

(foto's: Jan Smets)

Het verleden is het verleden...  Het is weg.  De toekomst telt nu. Kom ik ooit terug in Syrië?  Ik weet het niet.  Ooit?  wanneer?  Ik probeer een nieuw leven op te bouwen en daar werk ik hard aan.  Ik leef van het moment, maar ben wel hoopvol.  Ik ben immers een postief denkend mens.  Ondertussen ben ik blij dat ik hier in Mechelen onderdak heb.  De mensen zijn hier allemaal 'very nice'...

Vandaag kreeg 'de' vluchteling voor mij een naam en een gezicht.  Vier maand vertoeft Muhammad Jarkas nu in ons land.  En sinds vijf weken woont hij in Mechelen.  Muhammad is afkomstig van Aleppo, de grootste stad van Syrië die zowat vier à vijf miljoen inwoners telt.  Het is één van de oudste steden in de regio, en ze kan bogen op een geschiedenis van 12 000 jaren. ( De hoofdstad Damascus is ongeveer 10 000 jaar oud). Daar werd Muhammad geboren - nu 31 jaar geleden, en daar groeide hij op in een warme familie.  Maar het verleden is het verleden.  Niets is wat het was.  De stad die al jaren geklemd zit tussen het  regeringsleger en de rebellen is voor circa 60 % verwoest.  Velen trokken weg uit de hel.  De voortdurende angst en vernielingen dreven de bevolking van Aleppo weg uit de heimat.  In de stad woont nu nog maar een vierde van de inwoners.

  (foto's: Jan Smets)

Ik zit met Eusebio De Coninck op de hoogste verdieping van 'In den Boer à la Mode' op de Grote Markt.  Door het kleurrijke vensterglas van de  grillig gevormde ramen van dit historische huis, dat ooit steen voor steen verplaatst werd van de Befferstraat naar deze plek, zie ik het stadhuis en de mooie gevelrijen langs weerszijden van de markt.  De muren zijn bekleed met Mechels goudleer.  Dit is een uniek huis.  Hier voel je de geschiedenis die méér dan 'gewoon' gekoesterd wordt door de eigenaars die hier nu zowat 12 à 13 jaar wonen... Aan de tafel zit ook zoon Guido, en ook zijn moeder, Paula Van Aeken schuift later mee aan.

Hij begon zijn leven in 1927 als Eusebio Lopez y Garcia, in Barakaldo, een voorstad van de Baskische haven-en industriestad Bilbao.  Als kind maakte hij de ellende mee die de Spaanse burgeroorlog met zich meebracht.  Het bracht hem als vluchtelingenkind in België.  Het is een verhaal van gruwel en verdriet, van hoop op een beter leven, van opoffering en nieuw geluk...