Méér dan 100 jaar geleden - in 1903 trokken de Maneblussers in de oktobermaand ook naar de stembus.  En het beloofde een spannende strijd te worden.  Wie zou de burgemeesterssjerp veroveren?   Laat ons eens terugblikken aan de hand van een leuke spotprent uit die tijd.  Ik haalde de info bij Herwig De Lannoy, die historicus is, en bovendien de voorzitter is van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen.  Een paar jaar geleden hield hij ter gelegenheid van Soirée Lamot een boeiende uiteenzetting over Politieke en sociale conflicten in spotprenten en affiches, onder de titel 'Met beelden aan de macht.'

  (foto: Jan Smets  -  Herwig De Lannoy)

(foto's: Jan Smets)

En eensklaps waren ze weer twee kleine jongens - Frans en Theo Coertjens:  Twee kleine straatjochies, die in de waanzinnige en verwarrende maalstroom van gebeurtenissen bij het begin van de tweede Wereldoorlog, vader en moeder kwijtgeraken, en van God en wereld verlaten, zo goed en zo kwaad mogelijk proberen te overleven.  Overgeleverd aan de straat, met een onwaarschijnlijke overlevingsdrang zien ze dingen die een jongen van acht en zijn nog jongere broertje eigenlijk niet zouden hoeven te zien.  Twee kleine straatratten tegen wil en dank, zwervend langs Mechelse steegjes en pleinen, zwervend en bedelend.  Twee kleine avonturiers wiens broederband onverbreekbaar is.  Het is tegelijkertijd een intriest en toch mooi verhaal.

Vandaag sta ik met hen in de Nokerstraat.  Ze zijn eerst stil, en ik zie dat Theo vochtige ogen krijgt als hij naar de vensters staart van de Dossinkazerne.  Na de oorlog zijn ze zo goed als nooit meer in Mechelen gekomen.   Als een film voor hun ogen spelen de gebeurtenissen van de oorlogsjaren zich af: gruwelijk precies...

(tekeningen: Jan Smets)

Een paar dagen geleden heb ik dan de laatste bladzijde gelezen van het uiterst boeiende boek van Rolf Falter: 'België, een geschiedenis zonder land'.  Het was een mooie opfrissing van ouwe geschiedenislessen uit een grijs verleden, en een verhelderend en vlot geschreven relaas van de toch wel bewogen historie van onze gewesten.  Verbazingwekkend hoe ons landje zo vaak het slagveld bij uitstek was om Europese oorlogen uit te vechten....  En steeds opnieuw zwaaiden vreemde heersers hier de scepter.  Mechelenbinnenstebuiten gaat met een reeks van vier zomerwandelingen dieper in op het thema, en wil vertellen hoe onze stad de heerschappij van Spanjaarden, Hollanders, Oostenrijkers en Fransen meemaakte...

                                             (foto's: Jan Smets)

Mechelen, vrijdagavond 1943.  Met de schaarse bezittingen die ze hadden, werden ze onder zware begeleiding van nazi's met honden vanuit de Dossinkazerne  naar een nabijgelegen trein gebracht, die hen naar het Centraal Station zou rijden.  Daar moesten ze overstappen op een andere die hen naar Auswitz zou brengen.   Onder hen was de jonge Louis Davids, 14 jaar oud.  Hij was zeven weken voordien gearresteerd en met een vrachtwagen van Wilrijk naar Mechelen gebracht - het doorgangskamp voor Joden.  Hij kreeg er het nummer 681 en moest al zijn persoonlijke spullen afgeven.  Met tweehonderd sliepen ze samen in één zaal: mannen, vrouwen en kinderen - op een brits zonder lakens, en zonder enig sanitair...

(foto's: Jan Smets)

Het was indrukwekkend stil toen het lied 'De Moorsoldaten' klonk... Buiten was het kil, en wind en regen legden een hyptheek op wat een zomerse dag had moeten zijn...De plechtigheid zou buiten doorgaan - op de voor de gelegenheid afgesloten Tinellaan - vlak voor de Dossinkazerne; maar wegens de weersomstandigheden werd ze gehouden in wat de inkomhal moet worden van het indrukwekkende museum dat in september zijn deuren zal openen... Eric Stroobants, voorzitter van de vzw Kazerne Dossin, kon het niet beter verwoorden: de gerestaureerde wagon die zovelen deporteerde naar de nazikampen, en nu als blikvanger voor de kazerne werd geplaatst, noemde hij 'een symbool van de massadeportatie', maar ook een 'wegwijzer voor wie wil weten.'

De gerestaureerde Fonteinbrug

Fotobewerking: Brent Van Poele naar een origineel van Rafaël Delaedt

De aandachtige bloggers onder u zullen al meteen gemerkt hebben dat er iets niet klopt in de titel. De Fonteinbrug ligt er al meer dan 150 jaar schabouwelijk bij. Gotische bogen of niet, een metalen beugeltje was voor de toenmalige vroede vaderen even mooi.

(foto's: Jan Smets)

Ik sta met Marcel Kocken in de vlietenkelder.  Marcel die zowat het levende archief is van deze stad, heeft nog sterke herinneringen aan deze nu voor het publiek geopende overwelfde vliet.  In de beide wereldoorlogen was het de schuilplaats voor heel wat Mechelaars die hier bescherming zochten tegen de bommenregen. "Mijn leven kan ik opdelen voor en na de bombardementen.  De oorlogsjaren staan op mijn netvlies gebrand.  De gruwel, de angst, de slachtoffers...  Maar gek genoeg associeer ik deze kelder niet met deze zwarte bladzijden.  Als negenjarige snotaap heb ik hier vaak gespeeld..."

(foto's: Jan Smets  -  Mark Van den Wijngaert en Mark Michiels; Dossinkazerne vanop bouwwerf Museum Kazerne Dossin)

De deportatie van de Belgische joden vanuit de Dossinkazerne is een gitzwarte bladzijde in de geschiedenis van onze stad.  In september opent het nieuwe museum Kazerne Dossin haar deuren, met 'Newtopia', een tentoonstelling over de Mensenrechten.  Dossin was een ontnuchtende, gruwelijke  episode.  Maar tegen de achtergrond van waanzin en haat, tekent zich het verhaal af van drie gewone burgers: drie jongemannen die met enorm veel lef een heldendaad hebben gesteld!  Zij hebben de deportatietrein van 19 april 1943, die van Mechelen richting Auswitz reed, tot stilstand gebracht in Boortmeerbeek. Meer dan tweehonderd gevangenen kunnen ontsnappen - Een aantal worden neergeschoten of weer aangehouden.  Maar de meesten ontkomen aan het lot dat het overgrote deel te wachten staat in het concentratiekamp.  Mark Van den Wijngaert en Marc Michiels schreven er een boek over. Vorige maand kwam het uit, en vanmorgen signeerden beide auteurs in de Standaard boekhandel op de IJzerenleen.  Daar had ik een gesprek met hen...

(foto's: Jan Smets)

"Veel mensen kennen de betekenis niet van de begrippen 'Ommegang' en 'Calvacade'.  Ommegang komt van 'ommegaan'.  De Mechelse Ommegang ontstond als dank voor patroonheilige Rumoldus, voor zijn hulp na een beleg door hertog Jan II van Brabant in 1302.  Men ging toen met de relikwieën rondom de vesten..."

en

"De Ommegang-onderdelen zijn niet altijd met de nodige eerbied opgeslagen. Een dieptepunt was 1982 toen de grote Reus zijn hoofd bijna verloor.  Mijn overleden man die journalist was heeft toen de wantoestanden aangeklaagd in de Mechelse Week..."

Marie-Louise Grouwet kan er honderduit  over vertellen.  In haar kunst en antiekgalerij CG in de Sint-Janstraat heeft ze een tentoonstelling opgezet rond Cavalcade en Ommegang...  Je merkt het: Mechelen is zich stilaan aan het opmaken voor 2013...

(foto's: Jan Smets)

Koperklanken en de quasi-ernstige danspasjes van het gezellig gestoorde majorettenkorps Va et Vient verdrijven de kou.  Vandaag krijgt de voormalige Herten Aas op de Haverwerf zijn gedenkplaat.  De Herten Aas: laboratorium van Nieuwe Tijden - veilige haven voor Wereldverbeteraars en spijbelaars,hippies,  kunstenaars en eigenaars van Verloren Dromen, tegendraadsen en artistiekelingen, dichters en provo's. Cultuurcentrum van de Straat - Kabouterland en Heimat van schoppenden tegen Heilige Huisjes - de Hemel in geprezen, verguisd door de Goegemeente - In eer hersteld en Mythe geworden...   Fanfare FC Hertenaas trok deze namiddag van ons stadhuis naar de opgekalefaterde Tempel van Croes en aanverwanten.  Bodo's en  andere Sjarels: ze waren er allemaal bij...

We starten met een uniek filmdocument (klik op onderstaande afbeelding):

(foto's: Jan Smets  -  film Rudi Van Poele)

(foto's: Jan Smets)

De zon schijnt gemoedelijk binnen.  En buiten plooit de omgeving zich achter de daken in groene stroken tot ver aan de horizon.  Aan de andere kant tekenen de torentjes van Waver een opmerkelijke skyline.  Aan de tafel is het gezellig babbelen met zes vrouwen, die hier een nieuwe thuis vonden: de Mechelse gasthuisnonnen.

 (het oude gasthuis in 1574 - De Noter)

(foto's: Jan Smets  - ZusterAgnes, Myriam en Imelda)

"Of ik nog een tas koffie wil?  of een wafeltje?"  Ik zit aan de tafel met zes vrouwen.  Ze zijn niet zo jong meer.  Maar ze zijn verrassend vitaler en minder broos dan je op het eerste zicht zou vermoeden. Het zijn sterke vrouwen: 'die laatsten der Mohikanen'.  De laatste gasthuisnonnen van Mechelen blikken terug op hun eigen levensloop en op de eeuwenlange geschiedenis van het OLV-ziekenhuis, waar hun orde achthonderd jaar lang mee verbonden was, en waarvan zij de laatste erfgenamen zijn....

(foto's: Jan Smets)

Ze zijn nog met zes.  Zes sterke vrouwen tussen de 75 en 85 jaar.  Gewone vrouwen die ooit een levenskeuze hebben gemaakt - voor sommige een evidentie, voor anderen niet zo vanzelfsprekend.  Maar ze zijn er voor gegaan: deze laatste zes.  Gewone vrouwen met een buitengewoon levensverhaal.  Het zijn stuk voor stuk blije mensen, zonder frustraties om eventueel gemiste kansen.  Ze hadden een ideaal, en ze maakten het waar.  Ze zijn geen kwezels of heiligen die onder een stolp passen.  Nee: het zijn stuk voor stuk realistische 'madammen' die samen hun levensavond doorbrengen.  Gisteren zat ik met hen rond de tafel, en we blikten terug - soms met wat heimwee, en soms met een glimlach.  Ze zijn de laatsten - de allerlaatsten:  Myriam, Theresia, Imelda, Agnes, Godelieve en Isidora.  De voorbije jaren hebben ze vaak afscheid moeten nemen van oude medezusters.  En ze beseffen dat ooit iemand van hen als laatste 'de deur zal sluiten'.  Dan zal een achthonderdjarige geschiedenis worden afgesloten: de lange geschiedenis van de gasthuiszusters van Mechelen - een eeuwenlang verhaal van zorg en inzet in de gezondheidszorg van deze stad...

(foto's: Jan Smets)

Nog even en het is zover: dan heeft onze stad een heus 'vlietenmuseum'.  En over dit museum heeft menig Maneblusser zijn mening al geventileerd, al was het alleen maar omdat de werken aan deze ondergrondse expositieruimte ons al een paar keer een omwegje lieten maken.  Een lek, een gat..., en de vorige dagen omleiding diagonaal over de Grote Markt om verdere werkzaamheden op de IJzerenleen toe te laten... Maar binnenkort kunnen we de Mechelse ondergrond induiken om ons te verdiepen (jawel) in de geschiedenis van de waterloopjes van onze stede.  We zien wel wat het worden zal.  Vandaag diep ik een ouwe prent op die de toestand weergeeft rond het jaar 1500...  Het tekenwerk is was stuntelig uitgevoerd, en toch geeft ze een knappe interpretatie weer van de IJzerenleen ten tijde dat 'tante Margriet' hier de scepter zwaaide...