Het was een bericht, enkele dagen geleden, in zowel het Het Laatste Nieuws als in Knack : Na 500 jaar pleiten theologen voor de intrekking van de excommunicatie van Maarten Luther.
Leuk, zult U zeggen, maar wat heeft dat met ons Mechelen te maken want Luther is gekend van o.a. zijn 95 stellingen tegen de aflatenverkoop, hij lag aan de basis van het protestantisme en is, volgens Wikipedia, nooit in ons Mechelen geweest. Wel, er is meer dan dat men zou denken want het verhaal is groter dan enkel die enkele protestantse kerkjes (Keizerstraat & Zandpoortvest) in Mechelen.
Foto’s Gimycko : Passantengasthuis Keizerstraat en Protestantse kerk Zandpoortvest
We starten bij het begin. Na zijn geboorte trekken de ouders van Jezus naar Egypte om te ontsnappen aan de kindermoorden door Herodes die de nieuwe koning wilt ombrengen. Tot zijn 30ste levensjaar weten we weinig alleen dat de 12-jarige Jezus toen in-het-huis-van-zijn-vader moest zijn. In die tijd bruist het toenmalige Egypte van nieuwe ideeën omtrent natievorming, volk & maatschappij, politiek en leger. Met deze nieuwe ideeën trekt Jezus rond zijn 30ste terug naar zijn geboorteland en middels verhalen en parabels probeerde hij de meestal ongeletterde bevolking een toekomst voor te houden in een land dat al een hele tijd bezet wordt door het toenmalig sterkste leger ter wereld : het Romeinse leger.
Jezus van Nazareth is vermoedelijk een wat kleine, dikke en kalende Jood (en geen jonge blanke met lange blonde lokken) die GEEN religie start. Rebellerende Joden die de Romeinen bestrijden vinden zijn verhaaltjes maar niks en sturen hem uiteindelijk naar het kruis op Golgotha. Na zijn kruisiging en verrijzenis geen Jezus meer.
Maar er is wat blijven hangen bij Jezus' halfbroers, de apostelen. En wanneer Paulus, een Romeins soldaat, wordt neergebliksemd van zijn paard en een “goddelijke taak” ontvangt, gaat alles richting Rome. Maar de eerste Christenen, die in Paulus zog meereisden, krijgen het zwaar te verduren want afkomstig uit een opstandige Romeinse provincie (in het jaar 70 wordt de Joodse Tempel volledig verwoest) en worden ze de volgende decennia vervolgd en voor de leeuwen gegooid in de Romeinse circussen. Uiteindelijk zal een Romeinse keizer, die het gekrakeel tussen al die Romeinse godenaanhangers en hun respectievelijke heidense tempels strontzat is, de boel opkuisen door die ene God en zijn volgers op te waarderen tot het enig toegestane geloof in Rome.
De Romeinen bezetten onze gewesten maar niemand hier neemt het geloof van de bezetter over. De Romeinen zitten in Albion tot aan de Muur van Hadrianus en tot ver in Eire en het is daar dat het zaad van het Christendom stevig gelegd wordt. De Romeinen worden vervangen door de Franken en de Oude Belgen blijven hun oude goden vereren tot ene Sint Rumoldus uit Eire in onze streken den boel begint te kerstenen aan de Bakelaarsput. Mechelen behoort nu tot de Rooms-Katholieke Wereld, geleid vanuit Rome en het Vaticaan.
Sint-Rombout aan de Bakelaersput waar de Mechelaars dansen ter ere van de god Pan
Tijdens de Romeinse periode houdt het Oost-Romeinse rijk er zijn eigen riten op na met zelfs een eigen paus in het oude Byzantium. Het resulteert in een Grieks, Servisch en Russisch-Ortodoxe Christendom, gekend van de vele uiterlijke pracht, praal en iconencultus. Maar ook de Rooms-Katholieke wereld is geen arme kerk : kerken en kathedralen worden opgetrokken en aangekleed met het beste wat de beste vakmensen op elk gebied kunnen toveren.
En om dit te financieren haalt de kerk zijn geld door o.a. kinderloze echtparen en weduwen van hun geld, goederen, huizen en landerijen af te helpen en aflaten te verkopen aan de goedkatholieke mens. Want een vrijbrief om in de Hemel te komen voor een paar centen is geen slechte deal. En die aflatenhandel is waar Maarten Luther zich tegen verzet. Dat resulteert in excommunicatie en veroordeling door o.a. (and I quote) de theologische ezels van Leuven.
De stellingen en de leer van Maarten Luther vinden gretig gehoor in de Duitstalige länder (Duitsland bestond nog niet) en Noordelijke landen waaronder de Nederlanden en Denemarken. België bestond nog niet, maar Mechelen was één van de 17 Verenigde Provinciën. Mechelen was de Heerlyckheit met Heist en Gestel als exclaves en niet Vlaanderen, Brabant of Het Land van Loon. Maar naast Nederland was o.a. het nabije Antwerpen wel gevoelig voor het opkomende Protestantisme met een beeldenstorm tot gevolg. Hier bij ons zal er wel een heilige van zijn sokkel zijn getrokken, maar het viel allemaal nog best mee.
Spaanse Furie
De Rooms-Katholieke Kerk stond ook sterk in het zuiden van Frankrijk waar ze o.a. de “ketterse” Katharen hadden afgeslacht en in Spanje waren de Moren buitengekegeld uit El Andalus. En daar besloot de koning Filips II van Spanje om Alva te sturen om al die Noorderlingen terug op het rechte pad te brengen. Alva maakte geen verschil want a) ze spraken daar geen Spaans en b) ze zijn allemaal in hetzelfde bedje ziek. Alzo kregen wij, hier in Mechelen, de Spaanse Furie over ons met plunderingen, moorden en verkrachtingen. Het mogelijke protestantisme in onze kleine stad werd er met harde hand professioneel uit gewerkt. Ook Antwerpen en Maastricht kregen hun bloederig deel.
Spaanse Furie Detail
In Mechelen kennen we ook het verhaal van de familie Thijs die eindigde op de brandstapel op onze grote markt. Ze dreven handel met de bovengenoemde Duitse gebieden, pikten de nieuwe religieuze ideeën ginder op en gingen het hier rondstrooien met gevangenschap, foltering en dood tot gevolg. De "kruidenvrouwtjes" zoals bijv. ons Katlijne Janssens ondergingen later eenzelfde lot, maar dat is een ander verhaal.
Deze reformatie nestelde zich in vele landen : niet enkel de Noordelijke landen waar delen een nog soberdere versie aanhingen, gestart door Johannes Calvijn. Engeland kreeg zijn eigen Church of England, deels omdat Rome in de clinch lag met de Engelse koning Hendrik VIII.
De contrareformatie draaide hier en daar de dingen terug en de pracht en praal, de macht en rijkdom verdwenen gewoonweg niet. In a nutshell : Ze dronken een glas, deden ne plas en alles bleef zoals het was. Lees het boek “de nonnekens van Muizen” er maar eens op na en ontdek dat er daar, in Môôze-Deurrep, meer dan goed geschranst werd. Waren de Arme Claren in de Arme-Clarenstraat arm ? Begijntjes behielden wel hun persoonlijke rijkdommen maar familiefortuinen van allerlei nonnentjes verdwenen in de vele kloosters.
Kardinaal Goossens
Nu zult U zeggen : leuk, maar dit gaat over den tijd dat de dieren nog spraken. Inderdaad, we spreken over vroege en late Middeleeuwen maar de aflatenhandel moet toch nog een lange tijd gedraaid hebben want in 1892 verleende de Mechels aartsbisschop Petrus Lambertus Goossens nog altijd 100 dagen aflaat (misschien nog tegen een geldige vergoeding) aan de gelovige Mechelaren die de akt van eerboet aan het Heilig Hert van Jezus godvruchtig lazen. En dat is nog maar 130 jaar geleden.
Aflaten Lambertus 1892
Geschiedenis, het blijft likkebaarden !
Voor zij, die er niet genoeg van krijgen :
x GoogleBooks : Devotie tot het Allerheyligste Hert van onzen Heer Jesus Christus ( Hanicq Mechelen 1826 )
x VRTnews : Overzicht Levensbeschouwingen
x EO : God in de Lage Landen
Nonnekes te Muizen en een begijntje uit Mechelen