Je komt geregeld wel eens een beeld tegen waarvan je denkt : wat is het verhaal hier achter ? Dit was zo met volgende prent…
Wat zien we ? Een stel Duitse soldaten in ons Mechelen tijdens Wereldoorlog 1 die wat staan te lummelen voor een fotograaf en voor het postkantoor ( oftewel het oude rathaus ) op de grote markt. Boven hun hoofden hangt een bord met de tekst "Vrijwilligers gezocht” en daaronder een verwijzing met “Marine Division”.
Een marine-gerelateerd dingetje verwacht ik meer in een stad met een haven, zoals Antwerpen of Oostende, waar de marine meestal haar schepen of onderzeeërs heeft liggen. En tijdens een oorlog meestal oorlogsboten die ik niet direct in ons Mechelen zou verwachten.
We googlen effe rond en de marine in diene tijd gaat over de Kaiserliche Marine en niet over de Deutsche Marine, de Rijksvloot, de Reichsmarine of Kriegsmarine. Die laatste termen stammen uit later tijden en slaan vermoedelijk niet op deze verwijzing. Als landje aan de zee zal het oude België ook wel zijn marine hebben gehad want zoals Leopold II ooit zei : "Een land aan een zee is nooit een klein land".
Eerste mogelijkheid zou kunnen zijn dat het bord met vrijwilligers en de marine-verwijzing totaal niks met elkaar te maken hebben. Dan worden er misschien vrijwilligers gevraagd in het postkantoor om… postzegels te komen likken en is de marine-verwijzing gewoon een aanduiding van “Marinier-Hier” voor de zeelui na een nachtje doorzakken in Mechelen en dat naast het postkantoor de verzamelplaats was om terug naar de boten te keren.
Duits marinier op de Sint-Romboutstoren in Wereldoorlog I
Grote Markt Duitsers 1914
Tweede mogelijkheid kan zijn dat den Duitser technisch geschoold (burger)personeel zocht voor hun boten. De foto geeft een stel slenterende Duitsers weer wat aangeeft dat de krijgshandelingen voorbij zijn en de bezetter de zaken in Mechelen regelt. Dus roept de bezetter arme Vlaamse en Mechelse zonen - met weinig toekomst - op om in de toenmalige nieuwe (Duitse) wereld zich nuttig te maken omdat ze misschien weinig kans maakten om aangenomen te worden in het Arsenaal, bij Ragheno of Rateau in Mechelen. Liever hun technische kennis en interesse verzilveren i.p.v. werkloosheid of afstompende jobs te gaan doen, zoals "flipping burgers" bij de lokale McDonalds.
Grote Markt Duitsers Wereldoorlog I
Omdat de oproep in twee talen gebeurde zal het Nederlands voor de Mechelse landbouwer en kleine werkman geweest zijn en het Frans voor de Mechelse bourgeoisie en lagere adel. Die laatsten wilden zich meestal bewijzen als kardinaal of generaal om papa & la famille te imponeren en tekenden in als onderofficier of officier. De hogere adel trok meestal zijn neus op om te gaan rondbevelen en dat “voetvolk" te gaan leiden. Hun kastelen, gronden en werkzaamheden brachten zo al genoeg op, dus waarom nog eens gaan sneuvelen voor een "hoger doel” ?
Wereldoorlog I zou niet begonnen zijn om de moord op Frans Ferdinand in Sarajevo te wreken, maar de adel zag toen een frisse vooropgestelde éénjarige oorlog wel zitten om de macht van het proletariaat te breken. Socialisten en communisten organiseerden zich veel beter, kregen meer macht en verwierpen massaal de Victoriaanse samenleving en haar hiërarchie.
Vrijwilligers zijn mensen die voor weinig euro, Belgische frank of Deutsche reichsmark een taak op zich nemen. Een vrijwilliger kiest voor werk om niet hele dagen alleen of nutteloos thuis te zitten of het is een geëngageerd iemand die in het leger gaat (mogelijk deels om collaboratie). De verloning tijdens mijn ABL-periode in 1985 in Aken was toen 75 Belgische franken per dag of een klein 2 euro, maar ik heb geen idee wat de Mechelaar of Belg in 1914 verdiende in het Belgische verdedigingsleger tegen den Duits.
Als de foto duidt op rekrutering, dan blijft de vraag waarom dit alles niet in Antwerpen of Oostende werd georganiseerd. Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat dit georganiseerd werd om geschoold technisch personeel in de Duitse marine te krijgen of om binnenscheepvaart (opnieuw of verder) te bemannen. Mogelijk was er een tekort gekomen door de oorlogshandelingen en na de gevechten moeten goederen opnieuw getransporteerd worden : zowel op zee als langs de binnenwateren. Bootpersoneel dus, want de Dijle en de Leuvense Vaart liggen daar niet voor niks.
Mechelen ligt niet aan een stroom, zoals de Schelde, maar aan een rivier. Het is daarom geschikt voor binnenscheepvaart. Sommigen noemen de Keerdok de Mechelse haven, maar hier keerden de binnenschepen weerom. Doch eind vorige eeuw verschenen er kopieën van oude gazetten die als promotiestunt te koop werden aangeboden of gratis bij een weekendkrant werden meegegeven met de titel “Mechelse dagbladen en tijdschriften van 1773 tot 1900”. Eén van die uitgaves gaf de voorpagina van een krantje weer dat vermoedelijk het licht zag tussen 6 oogst tot 14 december 1871 met de titel “Bassin Maritime Malines” oftewel Zeevaart-Dock Mechelen. Had Mechelen dan toch een zeehaven of een dok voor zeeschepen ? Er is wel een Belgisch mijnenveger M926 Mechelen met de marineleuze “Emolumento Esse Alieni”, later omgebouwd tot de A962 Mechelen, een oceanografisch onderzoeksschip voor de NAVO.
Voor zij, die er niet genoeg van krijgen :
x Marinekorps Flandern 1 en 2
x Youtube : Matroos binnenvaart 1 & Matroos binnenvaart 2
x Youtube : Binnenvaart van Rotterdam tot Amsterdam in 10 minuten ( ! )
Als uitsmijter :
Chauvinistische Mechelaars zullen vertellen dat ons Mechelen inderdaad een internationale zeehaven heeft in Mechelen-Noord. De boerrekes daar noemen dat “Antwaarpe". Dat is hetzelfde als zeggen dat Mechelen een internationale luchthaven heeft in Mechelen-Zuid, genaamd Zaventem.
BTW : Een zeehaven hebben is geen zegen want voor je het weet ontploffen er bommen en granaten in de straten. Go figure.
Duitsers op het stadhuis van Mechelen gedurende wereldoorlog 1
