(foto's: Jan Smets)

Angela Steylaerts overleed reeds op 14 juli in Zonneweelde in Rijmenam, maar het nieuws bereikte me pas vandaag.  In december 2018 ging haar geliefde echtgenoot - één van de bekendste en meest getalenteerde Mechelse kunstenaars van zijn generatie - Frans Walravens - haar voor.  Niet lang voordien was het echtpaar naar Rijmenam verhuisd omdat de lasten van de voortschrijdende leeftijd meer en meer zorgen vereisten.  Enkele jaren geleden had ik met Frans en Angela een mooi en diep gesprek in hun prachtige woning in de Jodenstraat.  Het huis ademde kunst.  Niet moeilijk ook.  Maar waar Frans zijn artistieke gave botvierde in steen of in hout, deed Angela het met woorden.  Ze was dan ook een getalenteerde dichteres.  Niet zelden vond ze de inspiratie in de beelden van haar echtgenoot.  Een unieke symbiose tussen twee artistieke geesten.  Angela en Frans waren mekaars klankboord.  Het bekendste voorbeeld van dit geslaagde huwelijk tussen woord en beeld is heel zeker het gedicht van Angela dat op een bordje staat bij het beeld 'Staren naar de maan' van Frans aan de Haverwerf.  Het beeld dat door de Mechelse gidsenbond aan de stad werd geschonken in 2010 ter gelegenheid van haar 50ste verjaardag, zal voor altijd Maneblusser én toevallige passant herinneren aan een Mechels koppel dat deze stad nog mooier heeft gemaakt.

Geen Angela zonder Frans.  Geen Frans zonder Angela.  Met enige weemoed kijk ik terug op één van de meest beklijvende gesprekken die ik ooit had voor Mechelenblogt...

Frans Walravens'beelden staan op meerdere plaatsen in onze stad ('Icarus' op de stedelijke begraafplaats, 'Brede Heupen' in het Klein-Begijnof of 'Mijmering' in de Lindenpoort).  De in 1928 in onze stad geboren kunstenaar was tevens tussen 1884 en 1988 directeur aan onze academie.

Angela was erg trots op haar man.  Met pijn in het hart zag ze hoe de ouderdom pijn begon te doen bij de kunstenaar, en hoe hij geremd was in zijn scheppend vermogen.  Het maakte haar lichtelijk bitter.

Angela Steylaerts was een Kempendochter.  Ze werd in Nijlen geboren waar haar vader werkzaam was als diamantslijper.  Het gezin kwam nadien wel in Mechelen wonen aan het Oud Oefenplein.

Angela studeerde voor kleuterleidster en jaren gaf ze les in de school aan de Oude Antwerpse Baan.  Later zou ze zich nog verder bekwamen en ging ze aan de slag in het Vlaams Pedagogisch Team.

Dichten deed ik vanaf ik Frans kende.  Frans en zijn werk stimuleerden me.  Ik vond bij hem een klankbord en hij vond dat bij mij.  Maar ik schrijf niet meer.  Ik voel me er te oud voor.  Ouder worden is telkens 'afgeven'.  Dat voel ik als een gemis.  Onze wereld is inkrimpend en we kunnen nog moeilijk ergens op bezoek.  Hier komen nog wel vaak mensen over de vloer, maar soms is het te vermoeiend.  Soms bekruipt me dat gevoel: 'Moeder waarom leven wij?'.  We gingen zo vaak naar concerten, naar het theater, naar vernissages.  Vergeet het nu maar.  Dat lukt ons niet meer.  Ik heb een hekel aan hulp vragen.  Frans ook.  Ik verzorgde vroeger eigenhandig onze tuin.  Nu moet een tuinaman dat overnemen... tja...

('staren naar de Maan' - Haverwerf)

Angela keek op naar haar man.  Men durfde Frans al wel eens 'braaf' noemen.  Maar dat vond ze te denigrerend. 

Hij had een visie en daar was hij beginselvast in.  Voormalig burgemeester Jef Ramaekers formuleerde het ooit zo: 'Frans spreekt dan wel stil, maar je moet goed naar hem luisteren!'

Angela Steylaerts noemde zich een humaniste.  Haar vader was ook vrijzinnig - gedreven en strijdvaardig.  Maar hij was ook een tolerant humanist vertelde ze me.  Hij kon niet tegen onrechtvaardigheden.  Men noemde hem wel eens de grootste socialist van de Kempen.  Bovendien was hij één van de stichters van de Voorzorg.  Maar met de pastoor van zijn dorp kwam hij goed over de baan.   Dat rechtvaardigheidsgevoel erfde Angela van hem.  Frans die uit een diepgelovig gezin zou het later ook moeilijk krijgen met Kerk en geloof, terwijl een jongere broer dan weer goed bevriend was met kardinaal Danneels...

Ik worstel met de realiteit.  Met het ouder worden.  Al wil ik er niet steeds over zeuren.  Maar het maakt met een beetje droevig.  Soms gaat het eerder over 'overleven'.  Door de dag geraken is soms moeilijk.  Generatiegenoten vallen weg.  Frans verloor op korte tijd drie goeie vrienden...

ik weet dat we toen de fraaie tuin in liepen, waar tal van beelden van Frans stonden tussen het groen.  Daarna bezoek ik ook zijn atelier waar een aantal onafgewerkte houten beelden staan. " Ze hebben geen armen en geen benen en staan al deels in de aarde - beschouwend naar boven kijkend."  Zo zag Angela het.  Zo vertelde ze het me - mijmerend.  Frans zweeg toen.  Ik had er het raden naar wat hij toen dacht.  De gedachten zijn vrij...  Zoals steeds vulde Angela het met woorden aan wat hij in beelden had proberen te vatten.  Het was die eeuwige dialoog tussen hen.  Ik zag twee ouder wordende mensen tussen verleden en toekomst aarzelend - tussen gisteren en morgen...

De beelden en woorden zullen verder spreken nu zij er beiden niet meer zijn.  Schoonheid is immers eeuwig.

Ik proef de woorden van Angela op mijn lippen:

De ziel mag in eindloosheid vergaan: de morgen zal heerlijk warm zijn...

In de beslotenheid van de tuin

omringd door oude muren

zit ik te mijmeren

oog in oog

met de wilde kerselaar

zijn wortels hebben de aarde leeggezogen

zijn harde bruine uitlopers

liggen als een onuitgesproken netwerk

in het gras verscholen

wolken witte bloesems barsten uit de knop

reiken naar de hoge kruin

willen als het ware blauwe luchten raken

kleurexplosie van pastel

Ik mijmer

zie, de goudenregen, brem, glycines, wilde hyacinten,

magnolia, de kastanjeboom,

zelfs de treurige treurwilg

één ontluiken

Ik ijk en kijk

bosduiven waggelen door het gras

alsof ze eenden zijn

tortelduiven ijveren voor de zo vertrouwde plek

eksters doen maar of ze zich zullen gedragen

mijn ogen

worden vijvers

vol natuurgebeuren

Plotseling

scheert een vreemd gekleurde vogel

rondom de kerselaar

als door kringelende linten gedragen

de lucht trilt...

de beiaard

spuit klingelende klanken

uit de eeuwenoude toren

een afscheidslied deint zachtjes weg...

Echter, dan zonder droeve toene

diep in mij ontspringt de drang

om

hier te zijn

vandaag

(Angela Steylaerts)

(Angela en Frans bij een kopie van het beeld op de Haverwerf.  In hun tuin in de Jodenstraat)

Het volledige gesprek met Angela en Frans kan je lezen op Mechelenblogt:

www.mechelenblogt.be/2016/07/maan-laag-vandaag

of kan je eveneens lezen in mijn tweede boek dat nog steeds verkrijgbaar is:  'Mechelen. Een stad vertelt' deel 2.

Mijn deelneming aan de familie...