Mechelse link met Jan van Eyck (1)

met categorie:  

Helaas is het nu niet mogelijk om in Gent de tentoonstelling 'Van Eyck, een optische revolutie' te bezoeken, maar met MechelenBlogt willen we toch enkele linken tussen Mechelen en Jan van Eyck belichten.

In deze eerste blok kijken we naar het Doria-Pamphiljdiptiek.

 

Het Doria-Pamphiljdiptiek (40,2x22 cm), toegeschreven aan Jan Gossa(e)rt (ca. 1478-1532) is gemaakt in opdracht van Antonio Siciliano.

Het linkerluik is een haast perfecte copie van 'Madonna in de kerk' van Jan Van Eyck, op het rechterluik staan Antonio Siciliano en zijn patroon Sint-Antonius.
Al in de 16de eeuw werd dit werkje geprezen als een perfecte olieverfschilderij - opera a oglio perfettissima.

  

Siciliano was kamerheer van Massimiliano Sforza (hertog van Milaan), beiden kwamen ze in 1513 op audiëntie aan het hof van Margaretha van Oostenrijk te Mechelen, waar op dat moment ook Jan Gossart zou verbleven hebben. Vermoedelijk bestelde Siciliano tijdens zijn reis naar de Nederlanden op zijn minst het rechterluik met zijn portret en zijn beschermheilige. (en zo is het tweeluikje onrechtstreeks gelinkt met onze stad).

Recent onderzoek door Maryan Ainsworth heeft echter uitgewezen dat het paneel met de Madonna zou geschilderd zijn door de Bruggeling Gerard David (ca. 1460-1523).
Siciliano kocht het nadat het voltooid was en liet het vervolgens tot een diptiek vervolledigen met een tweede paneel van Jan Gossart. Het landschap zou dan het werk zijn van een derde hand.

Maar er is nog een tweede link met Mechelen. Jan Gossart vertrok op 26 oktober 1508 vanuit Mechelen in het gevolg van Philips van Bourgondië (de jonge bastaardzoon van Philips de Goede) naar Rome, waar ze op 14 januari 1509 arriveerden.

Meer lezen: Van Eyck, een optische revolutie (tentoonstellingscatalogus), p. 276 e.v.
Biografie van Jan Gossart: http://vlaamseprimitieven.vlaamsekunstcollectie.be/nl/biografie/jan-gossaert

 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Maria_met_kind_in_een_kerk

 

Beluister hier (audiogids Van Eyck-expo):

https://www.mapmyvisit.com/object/viewobject/60103/nl/5A10D5F01DB8E0A06CEDEBD7C0A96840

 

18. GERARD DAVID & JAN GOSSAERT, MADONNA IN DE KERK & SINT-ANTONIUS ABT MET SCHENKER ANTONIO SICILIANO

Gerard David en Jan Gossaert: zij zijn de makers van dit tweeluik, drie generaties na Van Eyck. We zijn dan rond het jaar 1500 aanbeland. Nog altijd is de invloed van Van Eyck zichtbaar groot: deze Maria met kind in een alweer prachtig uitgewerkt kerkinterieur is door hem geïnspireerd. Het linker luik is van de hand van Gerard David, Brugges meest succesvolle schilder rond 1500. Hij maakt zijn eigen versie: ze is groter dan het voorbeeld van Van Eyck. Dat hangt in Berlijn en is te kwetsbaar om naar Gent te reizen. David brengt nog andere aanpassingen aan, zoals Maria’s neerwaartse, weemoedige blik. In één aspect is hij de mindere van Jan van Eyck: de lichteffecten zijn minder virtuoos. Rechts knielt de opdrachtgever voor Maria. We kennen zijn naam: Antonio Siciliano, kamerheer van de hertog van Milaan. Sint-Antonius, zijn naamheilige, houdt hem gezelschap. Schilder Jan Gossaert stond in voor deze twee figuren, en vermoedelijk zorgde Simon Bening, schilder en miniaturist, voor het weelderige landschap. Met de voorstelling van Maria met kind maakt Jan van Eyck school. Daar ontdekt u in deze zaal nog voorbeelden van.