(foto's: Jan Smets. Foto boven vlnr: Rudi De Mets, Egied Rossiau, Mark Van Bets, François Van der Jeught, Erik Vekemans)
De brandende vuurkorven maken de binnenplaats van het historische pand van Bvba Beiaarden & Torenuurwerken Michiels in de Adegemstraat extra gezellig op deze winteravond. Aan de muren hangen enkele ouwe wijzerplaten te blinken in het schijnsel van een lantaarn. De glazen om te klinken staan al klaar... En nadat Betty Denis, voorzitster van de Mechelse afdeling van het Willemsfonds haar Keikopken 2019 overhandigde, steekt afscheidnemend voorzitter van de Koninklijke Vereniging voor Toren en Beiaard Jef Denyn, Erik Vekemans, hem triomfantelijk en breed lachend in de lucht. Dit is dan ook een mooie erkenning voor deze vereniging die dit jaar 75 kaarsjes mag uitblazen. En waar zou zo'n uitreiking beter kunnen doorgaan dan bij Luc Michiels en zijn echtgenote Chris? De naam 'Michiels' is dan ook al generaties onlosmakelijk verbonden met al wat met torens, uurwerken en beiaarden te maken heeft. Gastvrij ontvangen ze het hele gezelschap. En wat deze avond extra leuk maakt is het feit dat Luc in dit mooie pand zijn privé-verzameling met in de loop van vele jaren verzamelde kunstwerken met als onderwerp Sint-Romboutstoren, kan tonen aan het publiek. Onder de titel 'van kamelenpoot tot Rik Wouters' is deze unieke expo met stukken van bekende en minder bekende kunstenaars ook door iedereen te bekijken na eenvoudige afspraak met Luc.... Méér dan de moeite! Ik kan het je garanderen!
(Betty Denis bij haar toespraak. Herken ook ondervoorzitster en secretaris van het Willemfonds Fabienne Blavier en Michel Leriche en schepen Koen Anciaux)
Het is reeds voor de 16de keer dat het Mechelse Willemsfonds zijn 'Keikopken' uitreikt. Zo stelt voorzitster Betty Denis het in haar openingstoespraak:
Het is een symbolische prijs mete een echte keikop als metafoor voor volharding, vastberadenheid en gedreven inzet voor het bewaren én uitdragen van ons erfgoed. Onze beiaardcultuur en 'klinkend erfgoed' horen daarbij. Het is hiervoor dat vzw Toren & Beiaard in onze Dijlestad sinds haar stichting in 1945 onafgebroken en onbaatzuchtig heeft ingezet. Toren & Beiaard vzw faciliteert ieder jaar in nauwe samenwerking met de stadsbeiaardier, verschillende stadsdiensten én het stadsbestuur de beiaardavondconcerten tijdens de zomermaanden. Ze zijn de verderzetting van de maandagavondconcerten, een traditie in de Dijlestad sinds 1892. Ook ondersteunt deze vzw heel actief tal van andere initiatieven binnen de beiaardcultuur zoals studiedagen, de Internationale Jeugdbeiaardwedstrijden en de Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola. Nauw betrokken is ze ook bij de organisatie van het jaarlijkse klokkenwerpen, een traditie sinds 1946. Actief draagt ze de beiaardkunst uit én promoot ze onze stad als centrum van de beiaardcultuur.
(dankwoord van Erik Vekemans. Rechts Mark Van Bets)
Erik Vekemans, de bekende stadsgids, was vele jaren de voorzitter van de vereniging. Hij volgde in 2007 Frans Vermoortel op die eveneens gids was én auteur van een aantal boeken over onze stad. Met hem trad een nieuwe ploeg aan met leden als Michel Leriche en Rudi De Mets. Het is François Van der Jeught die eveneens lid is van Toren & Beiaard' die sterk de nadruk legt op het feit dat de nieuwe impuls voor de vzw gegeven werd door een aantal stadsgidsen. De voorbije 75 jaar kenden hoogte-en-laagtepunten, maar dankzij de vereende krachten van stadsgidsen, werd er nieuw leven geblazen in deze eerbiedwaardige vereniging.
De fakkel wordt nu van Erik overgedragen aan de Marc Van Bets - weerom een stadsgids(!), maar ook alumnus van de Koninklijke Beiaardschool 'Jef Denyn' én beiaardier van de Sint-Romboutstoren.
(vorige genomineerden van het Mechels Keikopken waren sinds 2003 Michèle Eeman, Eric Den Hamer, Marcel Kocken, Koninklijke Gidsenbond Mechelen, familie De Coninck, Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, Hortense Champagne, de vereniging Restauratie en Integratie Mechelen, Charles Leclef, Figurentheater De Maan, Michaël De Cock, Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn, MechelenBinnensteBuiten, Het Sinte-Mettegenootschap en het OKAN-team Busleyden Atheneum Campus Stassart)
https://www.facebook.com/wfmechelen
(Luc Michiels en echtgenote Chris Nyssen naast schepen Koen Anciaux)
Hoog tijd om de expo van Luc Michiels te bekijken! Die is werkelijk bijzonder veelzijdig en uniek te noemen. Zijn passie voor onze Mechelse Trots deed hem een te benijden verzameling prenten en kunstwerken van onze Sint-Romboutstoren te vergaren. Elk kunstwerk heeft zijn verhaal vertelt Luc. Dus: wie besluit om deze tentoonstelling te gaan bekijken moet zeker maar luisteren naar alle wetenswaardigheden die Luc weet te vertellen over het werk en de kunstenaars...
Heel merkwaardig is een kamelenpoot met hierin een gegraveerde toren. Hij staat mooi opgesteld naast een prachtige ets van niet minder dan Rik Wouters. Deze twee objecten gaven meteen de titel voor de expo...
Maar naast werk van Rik Wouters vinden we nog grote kunstenaars terug op deze expo: zo kan natuurlijk Alfred Ost niet ontbreken... En Albert Geudens: hun namen klinken in onze stad nog als een klok...
Een schilderij dat mijn bijzondere aandacht trekt is een werk van de eveneens Mechelse kunstschilder Rik Schaepherders...
Te veel om op te noemen! Attent wil ik je ook maken op knappe tekeningen en schilderijen van Karel Wouters, broer van Rik. In tegenstelling tot zijn beroemde broer bleef Karel Mechelen trouw...
Bekijk ook aandachtig werk van Frans Masereel én zijn echtgenote Laure Malclès...
(Masereel en Wouters...)
(Rik Schaepherders)
(rechts: Alfred Ost)
(schilderijtje en tekeningen van Karel Wouters)
Een heuse blikvanger is natuurlijk het huzarenstuk van Eddy Merckx uit Walem die heel minitieus en met engelengeduld onze Sint-Romboutstoren bouwde in legoblokken. Onlangs kwam hij met deze realisatie waar hij beslist héél trots mag zijn in Gazet van Mechelen. Nu staat deze toren, losgekoppeld van de kathedraal waar hij nog naarstig aan het werk is, hier opgesteld bij Michiels. Tijdelijk. Nadat alles helemaal klaar zal zijn zal dit unieke stuk elders een plaatsje krijgen in onze stad. Maar eens het zover is valt er nog heel wat te bouwen voor Eddy, en dat legt extra druk op zijn schouders... Maar dat het goed zal komen: daar ben ik van overtuigd!
(Eddy Merckx met 'zijn' toren)
(rechts Erik Vekemans en François Van der Jeught)
(stadsgids en Mechelenblogger Rudi Van Poele)
(stadsbeiaardier Eddy Mariën en Herwig De Lannoye, voorzitter van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen)
François Van der Jeught schreef de geschiedenis van de vzw Koninklijke Vereniging voor Toren & Beiaard Jef Denyn uit. Met hem fiets ik door deze 75 jaar. Er valt natuurlijk veel meer hierover te zeggen dan wat ik hier binnen dit artikel aanhaal... Het zijn enkel de grote lijnen en de meest frappante dingen.
Het is stadsambtenaar Lode Van Zeir (1999-1986) - die diensthoofd was op Bevolking en stichter van de Mechelse Fotokring die in 1945 het idee opvatte met landmeter en auteur Jozef Van Balberghe (1913-2000) om in 1945 Staf Nees te huldigen naar aanleiding van z'n zilveren jubileum als beiaardier. Op zondag 8 juli van dat jaar nodigden zij enkele van hun vrienden uit en wat later kwam een Uitvoerend Comité tot stand, samengesteld uit afgevaardigden van verschillende Mechelse verenigingen als de Beiaardschool, de Kunstkring Edgard Tinel, het Davidsfonds en het Willemsfonds... Wat aanvankelijk een bescheiden hulde zou zijn, groeide uit tot een week boordevol evenementen...
Na de huldeviering werd beslist dat het comité zou worden omgevormd in een vereeniging zonder winstgevend doel onder benaming 'Voor Toren en Beiaard - Mechelen', met als doel het propageeren voor en het verbeteren van de Mechelschen beiaard, alsmede het in de hand werken van ieder initiatief dat ermede verband houdt.
Dit comité bestond uit voorzitter Louis De Hertogh van Kunstkring Tinel en volksvertegenwoordiger Urbain Muyldermans. Verder ook gemeenteraadslid J.Van de Plas, en J.Van Overstraeten van het Willemsfonds, stadsontvanger Jan Gysen, Jozef Van Balberghe, Louis Van Zeir, en beiaardiers Staf Nees en Jos Van Stappen.
In 1946 nam men zich voor om een nieuwe klok van ongeveer 3000 kg voor de Mechelse beiaard te laten gieten. Het was Marcel Michiels uit Doornik die hiervoor de opdracht kreeg. Deze 'Klok der Bevrijding' moest het symbool worden van de herwonnen vrijheid op de naziterreur van de bezetter en eerherstel voor de onterende daden waarmee tal van kerken en torens van hun klokken beroofd werden. Onder grote belangstelling wijdde kardinaal Van Roey op pinkstermaandag 1947 deze klok in in aanwezigheid van prins Karel die hierover het peterschap aanvaarde. Het werd de vijfde grootste klok van de historische beiaard.
Op 22 september 1946 werd het eerste Torenfeest gehouden met een torenbrand (evocatie van de torenbrand van 1687) en met het klokkenwerpen. Ontwerper en initiatiefnemer van dit evenement was Gerard De Hornois die toen voorzitter was van het Mechelse Davidsfonds.
Het klokkenwerpen zou elk jaar worden georganiseerd om alle belangstellenden voor de beiaard te 'vereenigen'. Dit klokkenwerpen kende een hele evolutie. De officiële klokkenwerpers waren Alex de Hornois, Frans Cauwenbergh, René Van der Auweraer, Jan en Fernand Maes en Leo Lepage - allen (bestuurs)leden van het Comité voor Toren & Beiaard. Nog altijd blijft onze vereniging betrokken bij de organisatie en de uitreiking van de twintig bronzen klokken aan de winnaars!
(uiterst rechts Jan Maes)
(Leo Lepage en René van der Auweraer)
Lees hiervoor nog eens het Mechelenblogtartikel uit 2014 terug: (Leo en René zijn beiden nu overleden):
www.mechelenblogt.be/2014/09/zonder-sigaar-geen-klokkenwerpen
In de periode 1945-1964 organiseerde het E.V.M (Economisch Verbond van de Middenstand) jaarlijks een Handelsfoor in de toenmalige groentenhal aan de Zandpoortvest. Het Comité voor Toren & beiaard kreeg de mogelijkheid om er telkens een stand in te richten.
Lode Van Zeir organiseerde voor de eerste keer een fotowedstrijd in 1951 ter gelegenheid van het zesde Torenfeest.
In het Jubeljaar 1952 nam het Comité deel aan de festiviteiten van de 500ste verjaardag van de eerste steenlegging van onze toren, met een openluchtspel, een historische stoet, een tentoonstelling en de openbare hulde ter gedachtenis van Jef Denyn.
Bij het tienjarig bestaan van het Comité in 1955 werd een huldiging gehouden voor Staf Nees - op dat moment 35 jaar stadsbeiaardier.
In de aanloop van de herdenkingsfeesten over 25 jaar Beiaardschool voerden in 1947 Willy Godenne en Jan Gyssen - leden van de beheerrad van de school - gesprekken met het stadsbestuur voor de inrichting van een beiaardmuseum in 't Schipken in de Merodestraat. Het museum zou 2 jaar later worden ingehuldigd...
(beiaardmuseum in 't Schipken)
Van in de jaren vijftig financierde het Comité de onkosten van compositie-en beiaardwedstrijden die de school uitschreef.
Na het overlijden van de eerste voorzitter in 1952 nam gemeenteraadslid J.Van de Plas het voorzitterschap waar, tot hij werd opgevolgd in 1957 door nijveraar/meubelhandelaar Joseph Versterren.
Maar dan gaat het stilaan bergaf met de vereniging...
In het verslag van de bestuursvergadering van 1957 lezen we dat Versterren vaststelde dat het comité geen activiteiten meer ontplooide sinds 1956 omdat het beiaardprogramma al volledig door de stad werd georganiseerd; Het was Jan Gysen die er toen voor pleitte dat na een rustpauze de vereniging toch zou moeten in leven worden gehouden ondanks dat de laatste jaren nog enkel gefocusd werd op het inrichten van de Torenfeesten. Er kwam een voorstel om een nieuw comité op te richten bestaande uit de Beiaardschool, het Comité Toren & Beiaard en de Bond der Oudleerlingen van de Beiaardschool. Uiteindelijk zette het Comité Toren & Beiaard haar werking verder...
Op de koop toe leidden budgettaire problemen er toe dat in 1960 geen Torenfeesten met Klokkenwerpen werden georganiseerd. Het comité verzocht het jaar nadien de stad om de organisatie over te nemen. Het comité werkte wel mee aan de ondersteuning.
In 1967 zakte het aantal leden van het comité tot twaalf. Het bestuur bestond op dat moment uit Lode Van Zeir, Gerard De Hornois, beiaardiers Jef Rottiers, Piet van den Broek en Gaston Van den Bergh, Jan en Karel Van Horenbeeck en schepen Albert Stiers.
Toch slaagde het comité haar activiteiten verder te zetten en in 1970 een indrukwekkende herdenking te organiseren naar aanleiding van de 5de verjaardag van het overlijden van Staf Nees. Joseph Versterren bleef voorzitter tot zijn dood in 1972 waarna hij werd opgevolgd door Gerard de Hornois. Ondervoorzitter werd Frans Vermoortel...
(Frans Vermoortel en Piet van den Broek)
Voor het 25-jarig ambstjubileum van Piet van de Broek organiseerde het comité een hulde in 1973.
Het jaar daarop slaagde het comité in de opvoering van 'Het Bronzen Hart' van Gaston Feremans in onze kathedraal.
Na het overlijden in 1977 van De Hornois volgde Frans Vermoortel hem op als voorzitter.
Het comité bleef zich actief inzetten voor de organisatie van de maandagavondconcerten - een traditie sinds 1892 die enkel werd onderbroken door de twee wereldoorlogen.
In 1981 aanvaarde Jo Haazen die toen pas aangesteld was als stadsbeiaardier en directeur van de beiaardschool het lidmaatschap van het comité. Mechels stadsgids Lea Van Horenbeeck was secretaris.
In 1982 adviseerde het comité het stadsbestuur om het te koop staande huis Hertsens aan de Korenmarkt te kopen om hier de té eng behuisde beiaardschool in onder te brengen.... Maar dit ging niet door. In datzelfde jaar besliste het comité om over te stappen naar een vzw-structuur onder de benaming 'Vereniging voor Toren en Beiaard Mechelen - Vrienden van Toren en Beiaard'. Naar analogie met de Koningin Elisabethwedstrijd startte Jo Haazen in 1987 met de Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola - een wedstrijd van het allerhoogste niveau. Koen Cosaert - huidig directeur van de Beiaardschool zetten deze waardevolle tradie verder. Onder impuls van Haazen kregen de zomerbeiaardconcerten een nieuw elan. Het comité werd hier actiever bij betrokken.
(het bestuur in 1982- met Gaston van den Bergh, Karel Saelen, Frans Vermoortel, Lode Van Zeir, Lea Van Horenbeeck, René Van der Auweraer, Leo Lepage, Jan Maes, Gustaaf Van der Weyden en Piet van den Broek)
(Jo Haazen en Koen Cosaert)
Naar aanleiding van haar 50-jarig bestaan in 1995 had het bestuur aan Koning Albert het verzoek gericht om de titel van Koninklijke Vereniging te mogen dragen. Deze machtiging werd verleend op 28 februari 1995...
(het bestuur in 1995 met Piet van den broek, Frans Vermoortel, Leo Lepage, Gustaaf Van der Weyden, Luc Michiels, Eddy Mariën, Nico Swenen, René Van der Auweraer, Marc Cnops, Karel Saelen en Jan Maes)
In 1996 werd de Vlaamse beiaard voor de Petrus-en Pauluskathedraal in Sint-Petrusburg gerealiseerd. Toren& Beiaard sponsorde één van de klokken...
Frans Vermoortel bleef voorzitter tot 2004. Inmiddels had Lutgart Van der Auweraer, dochter van René het secretariaat overgenomen. In 2004 volgde ze Frans op als voorzitter die deze taak niet minder dan 32 jaar op zich had genomen! Lutgart bleef voorzitter tot 2007.
Nieuwe bestuursleden waren Luc Michiels, Wieland Volkaert, Mark Knops, Eddy Mariën en Nico Swaenen.
(Lutgart Van der Auweraer)
(beiaardconcert 2011. Wieland Volkaert en Michel Leriche)
Een vernieuwd team was noodzakelijk om opnieuw dynamiek te brengen in de activiteiten. Het is geen toeval dat toen drie stadsgidsen en beiaardliefhebbers - Erik Vekemans, Rudi De Mets en Michel Leriche opstonden. In 2008 namen zij het bestuur over samen met Luc Michiels, Eddy Mariën en Wieland Volkaert. Tal van nieuwe activiteiten en vernieuwingen gebeurden sindsdien. Toren&Beiaard werd een bevoorrechte partner in het Beiaardberaad; de concerten werden beter georganiseerd en in 2010 zette men een congres rond 500 jaar beiaard op. De jeugdwerking van de beiaardschool werd uitgebouwd...
Elk jaar legt de vereniging bloemen neer bij de grafmonumenten van Jef Denyn, Staf Nees en Piet van den Broek.
(voorstelling nieuwe beiaardseizoen in 2014)
Michel Leriche lanceerde om een mobiele beiaard te verwerven die uiteindelijk na crowdfounding werd gerealiseerd in een paviljoen in de Sinte-Mettetuin...
(gieten van klokken voor de mobiele beiaard bij Eijsbouts in het Nederlandse Asten...)
Ein 2018 beraadde men zich over de verdere toekomst. Een sterk idee kwam naar voor om de vzw Toren&Beiaard en de vzw Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn samen te brengen in een nieuwe structuur én met nieuwe leden. Ze zijn immers complementair aan elkaar en hebben de voorbije jaren aangetoond dat ze constructief kunnen samenwerken en initiatieven ontwikkelen... Fusie is daarom ook overbodig.
De erkenning met de uitreiking van het Keikopken is de kers op de taart én de start van een mooi feestjaar!