Pieter Bruegel de Oude, wie heeft niet van hem gehoord. Er was in 2018 de grote overzichtstentoonstelling in Wenen, en nu kan je in Brussel en Antwerpen (nog even) genieten van zijn prenten. Maar er is ook meer. Pieter Bruegel heeft ook een band met Mechelen. Een prent uit het Louvre is meteen de aanleiding voor een nieuwe publicatie en een kleine tentoonstelling.

Het was Jan Op de Beeck (conservator en kunstexpert) opgevallen, een adres geschreven op de achterkant van een tekening: "... Eersaeme / Merten Verhuls(t) / in de Catelijnen / Straet naest / het Ghulden Pert / betaelt den bode". De tekening wordt bewaard in het prentenkabinet van het Louvre maar is tot op heden nauwelijks of niet bestudeerd geweest.

De tekening stelt 'de schilder voor zijn ezel' voor. Tot hiertoe werd nooit bevestigd of deze tekening door Pieter Bruegel de Oude zou zijn gemaakt. Maar het is net het adres dat de spreekwoordelijke ontbrekende schakel kan zijn tot toewijzing.

Het adres is gericht aan M(a)erten Verhulst (ca. 1535 - Mechelen - na 1596) , een jongere broer van Mayken Verhulst (de latere schoonmoeder van Pieter Bruegel). Het 'Ghulden Pert' (nu het 'Vliegend Peert') was het woonhuis van de familie Verhulst. M(a)erten is er met een korte onderbreking tot 1582 - wanneer hij naar Antwerpen verhuisde - blijven wonen en had er zijn schildersatelier. Belangrijk in het adres is de verwijzing 'naest / het Ghulden Pert', en dat is net de periode tussen 1563 en 1578 wanneer M(a)erten tijdelijk in een pand naast het 'Ghulden Peert' woonde.

Het zijn onder meer deze gegevens die Jan Op de Beeck hebben helpen overtuigen om de tekening toe te schrijven aan Pieter Bruegel de Oude, allicht ergens rond 1560-1565.

In 't Vliegend Peerd, het geboortehuis van Mayke Verhulst, de schoonmoeder van Pieter Bruegel de Oude, kan ook bezocht worden. En het is net of de geest van Bruegel er ronddwaalt. Niet alleen is de woning volledig gerestaureerd naar de tijdsperiode (zo zijn een schouw en enkele kunstig gekapte balken nog origineel), maar er hangen ook verschillende schilderijen uit de zestiende eeuw. Pieter Bruegel zou ze kunnen gezien hebben. 

En deze schilderijen hebben allen het Sot. Niets voor niets is de naam van Het Museum Het Zotte Kunstkabinet. Het Sot verwijst naar het satirisch-moraliserend thema, typisch voor de 16de eeuw. Zo gebruikte Jheronimus Bosch bizarre wezens in zijn schilderijen; hij schilderde schrikbeelden vol demonen uit de hel, met weergave van de slechte kanten van de mens. Deze thematiek werd nadien ook door Pieter Breugel overgenomen, denk maar aan Val van de opstandige Engelen dat in het Brusselse Museum voor Schone Kunsten hangt.

In het Kunstkabinet hangt ook een werk van Jheronimus Bosch (of uit zijn onmiddellijke omgeving). Hy soect de byle is een schilderij vol met metaforen, om het verwerpelijk gedrag en de bijhorende bestraffing weer te geven. Centraal in het werk is een dronken - door de mand gevallen - man te zien, die gedragen wordt door een vrouw. Ze hebben een bezoek gebracht aan een herberg. De herbergier, in vrouwenkleding, is woedend en trekt zijn zwaard. Een vrouw met een trechter (symbool voor ontrouw) op haar hoofd houdt hem tegen. Het is meteen duidelijk wat er gebeurd is... de dronken man heeft een scheve schaats gereden met de vrouw van de herbergier. Ook het worstje aan de doedelzak bij de dronken man wijst naar ontrouw: het worstje aan de doedelzak.

Of zo is er het schilderij van een anoniem Antwerps schilder (uit de omgeving van Frans Francken de Jongere) De verzoeking van Maria Magdalena. Centraal op het paneel wordt Maria Magdalena knielend weergegeven, omgeven door zeven duivels. Dit schilderijtje sluit heel nauw aan bij het werk van Bosch door de gebruikte beeldtaal. De duivels kunnen verwijzen naar het zondige en onkuise leven van de heilige.

Mysterieus Mechelen organiseert op zaterdag 11 januari een Bruegelwandeling in Mechelen. Er zal dan onder meer een bezoek gebracht worden aan 'Het Vliegend Peert. Meer informatie kan je vinden op deze link.

Over de tekening, het 'Ghulden Peert' en over Mayke Verhulst, verscheen een boeiende publicatie, 'Pieter Bruegel, Mayken Verhulst en Mechelen', verkrijgbaar in 'het Zotte Kunstkabinet' of bij de betere boekhandel.

Info: http://www.vliegendpeert.be/