Ik grasduin graag op het internet, en zo kwam ik uit op een pagina met de presentatie van historische woningen uit Zwolle, met aandacht voor de nog aanwezige plafondbeschilderingen. Meteen moest ik denken aan een voorbeeld uit Mechelen dat al allicht door weinigen gekend is. Het betreft een plafond dat te vinden is in één van de woningen in de Katelijnestraat. Het mag/mocht een wonder wezen dat dit ensemble van de sloop gered is...

Om een lang verhaal kort te maken, in 1988 en 1989 had de Mechelse Vereniging voor Archeologie de kans om een (muur)archeologisch onderzoek uit te voeren in de woningen 33 (De Koning van Engeland) en 35 (Het Gulden Hoefijzer), ook gekend als het bureau van Karel Beeck. De (beknopte) resultaten van dit onderzoek werden in 1992 en 1993 gepubliceerd in de tijdschriften van deze vereniging. Naast het archeologische werk in deze twee woningen, was er ook de mogelijkheid geboden om het achterliggende terrein op te graven.

Waar nu (lelijke) garageboxen staan, stonden tot in 1989 de (verkrotte) achterhuizen van de onderzochte woningen. Nieuwsgierig als een archeoloog haast altijd is, onderzochten we ook het interieur van deze krotten, en gelukkig maar. In één van deze woningen werd zo een volledig beschilderd plafond aangetroffen. 

De balken (en allicht het hele plafond) waren beschilderd met florale motieven en (exotische) vogels. Hoewel de planken vloeren doorheen de tijd waren vernieuwd (en zo dus veel beschildering was verdwenen), moet dit toch wel een best impressionante kamer geweest zijn. 

Helaas is er nooit echt onderzoek gedaan naar het waarom van deze kamer in dit achterhuis. Vergelijking met andere plafonds, en de tijdsgeest, moet dit plafond dateren uit de tweede helft van de 17de eeuw. Een vergelijking met een vogeltjesplafond uit Zwolle is hier wel op zijn plaats.

Gelukkig wel zijn de balken na veel lobbywerk met de aannemer, de stad Mechelen en de vereniging toch bewaard gebleven en gerecupereerd in woning 31, De Gulden Wereld. Als je de kans hebt binnen te kijken in de woning, kan je beeld vormen van de pracht van het verdwenen achterhuis.

(foto's: MVA, onderste foto is genomen wanneer de balken herplaatst zijn in 'De Gulden Wereld')

Eén randopmerking had ik bij deze blog toch wel willen maken. De vondst van deze beschilderde balken was eerder toevallig, hadden de vrijwilligers van de Mechelse Vereniging voor Archeologie de aannemer en de stad er niet op gewezen waren deze balken allicht verwerkt tot brandhout. Daarom is het net zo belangrijk om - bij verbouwing van (oude) gebouwen - een bouwhistorisch en/of -archeologische studie te laten doen. Voor zover ik weet is dit plafond, de beschildering, voor Mechelen een vrij uniek gegeven. Al kan ik me zeker wel voorstellen dat er meerdere woningen/kamers van een beschildering moeten voorzien zijn geweest. 

Bij de Nederlandse Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verscheen een brochure 'interieurschilderingen op hout: schade en herstel'. Deze is gratis te downloaden via deze link. 

Voor zover ik trouwens weet is er nooit echt onderzoek gebeurd naar het waarom van deze beschildering. Misschien een idee als onderwerp voor een universiteitsthesis?