Open Monumentendag ligt ondertussen al een paar weken achter ons. Van al de bezochte (Mechelse) monumenten was er eentje dat er voor mij stevig uitsprong. Een woning allicht door velen gepasseerd, maar nog nooit betreden. En ten onrechte allicht… Ik heb het hier over de woning Verelst of nu gekend als Galerie Transit op de Zandpoortvest. Een gevel die een beetje werd weggedrukt door de vele schoolgebouwen herbergt een gebouw dat zeker waard is even te bezoeken.

Het grootste deel van de Zandpoortvest was tot het begin van vorige eeuw haast onbebouwd. Aan de westelijke zijde was er de (tussen 1933-1935 verhoogde) ijzeren weg, aan de oostelijke zijde waren er de artilleriekazerne en bleekweides.

Op een oude foto uit zie je aan de draden de gewassen hemden hangen en liggen de lakens te bleken, allicht herken je ook de Sint-Romboutstoren, het Hof van Nassau en de gebouwen van de artilleriekazerne.

(foto Beeldbank Mechelen SME001010772)

Begin jaren 30 kocht kolenhandelaar Joseph Verelst een smal maar diep perceel, gelegen ten zuiden van de kazerne, aan. Hij gaf in 1934 aan de Mechelse architect Armand Verreyt de opdracht een woning met kantoren te bouwen.

Verreyt was een tijdgenoot van zijn bekendere collega Jos Chabot, van wie her en der in Mechelen woningen te vinden zijn, waarvan er verschillende te vinden zijn op de inventaris van de bouwkundig erfgoed. Van Verreyt zelf is nog geen enkele woning erkend of beschermd.

De voorgevel bestaat uit horizontale lijnen met onderaan een hoge plint in blauwe hardsteen, smalle bovenlichten boven de deur en de garage, op de eerste verdieping rechthoekige ramen onder een doorgetrokken lijst en een uitgesproken daklijst. Deze horizontale lijnen, de lange gele gevelbaksteen en schaarse decoratie wijzen in de richting van het modernisme, maar zijn hier toch nog vermengd met art-deco-getinte elementen zoals het smeedwerk van de deur en de garagepoort.

Het werd ook van binnen een meer dan luxueze woning. Op de onderkelderde benedenverdieping was er plaats voor een zit- en een eetkamer, een vestibule, een keuken en een garage. Een aanbouw aan de achtergevel bood dan weer de ruimte voor de kantoren van de kolenhandel. Op de eerste verdieping waren er de slaapkamers en een badkamer. De ondertussen verdwenen tweede verdieping was voorzien van kamers voor het inwonende huispersoneel.

(foto links toestand omstreeks 1971 - Beeldbank Mechelen sme001011702)

Het interieur is, desondanks de verschillende functies die de woning heeft gekend, zeer goed bewaard. Opvallend zijn bij het binnenkomen de met marmer afgewerkte hal en de prachtige houten bordestrap. Deze trap krijgt daglicht dankzij een glas-in-lood koepel, afgewerkt in een kleurrijke art decostijl. 

De invloed van de art deco is ook zichtbaar in de eetkamer met de enorme marmeren schouwmantel en in de woonkamer met de nog de originele luster. De overige elementen zijn helaas verdwenen maar zijn vervangen door waardige moderne kunstwerken.

Op de eerste verdieping voorzag de architect een voor toen uiterst ruime badkamer. Deze badkamer was ook tentoongesteld op de wereldexpo van Antwerpen in 1930 en kon ons vorstenhuis bekoren. Modern voor die tijd was de indeling, met afgescheiden door een muurtje een douchecel, bad en toilet. Het lijnenspel van glaspartij boven de trap werd herhaald in de glasramen van de badkamer.

De voormalige kantoorruimte (die omstreeks 1953 onopvallend werd uitgebreid, eveneens naar plannen van architect Verreyt) biedt nu plaats aan kunstwerken. Mede door de mooie lichtinval komt de kunst hier helemaal tot bloei.

En nog niet bekomen van al het moois is er ook nog de mooie, diepe tuin. Een ware oase van rust, een verkleinde versie van het Antwerpse Middelheimpark, vol met tussen het vele groen kunst die de tuin tot een waar openluchtmuseum maken. Bijzonder ook in de tuin is nog de originele trappenpartij en bijhorende rotstuin, uitgewerkt - zoals toen mode was - in cementrustiek.

De tuin van Transit is trouwens één van de weinige plekken waar je het Hof van Nassau kan zien. Dit gebouw ligt helemaal omgeven door schoolgebouwen, maar vanuit de tuin heb je prachtige kijk.

Momenteel loopt in Galerie Transit een tentoonstelling met werk van Bram van Meervelde. "Wat verwarren en met een prettige exactheid rammelen aan gewoontes in de alledaagse samenleving: ergens past Bram Van Meervelde (1991, Antwerpen) in een Belgische traditie, die teruggaat tot Magritte. Dit jaar toonde een expo van curator Katerina Gregos in Athene zijn beschilderde borden en schalen (2014-2016) van afgedankt servies, als oudheden. Vorig jaar verstoorde hij een Antwerps gazon met molshopen en in een park prijkt een dichtgemetselde voetbalgoal, een muur met een getekende goal. De werktitel van zijn eerste solo in galerie Transit is 'Op de keeper beschouwd'. 'Op de keper' met twee e's is een courante fout. Opnieuw een misverstand dat allesbehalve een misverstand is. Het Engelse woord 'keeper' betekent 'doelman' en 'bewaarder'. Van Meervelde verzamelt van alles, hij schetst, maakt maquettes en voert rake ingrepen uit. Na zijn duoshow in 2015 ziet u nu zijn jongste ontwikkelingen." (info van Christine Vuegen, kunsthistorica)

Meer informatie over de woning kan je hier vinden. Maar een bezoek is nog altijd beter (en laat je meteen mee overdonderen door al het moois), dat kan elke vrijdag, zaterdag en zondag van 14 tot 18u (of na afspraak).

Meer info kan je vinden op de website en Facebookpagina van Galerie Transit.