Vandaag, zaterdag, komt er een mosselboot voor één dag terug naar Mechelen. Een unieke kans om dit vrachtschip te bezoeken. Tot kort na de Tweede Wereldoorlog behoorden mosselboten bij het Mechelse straatbeeld. Op oude foto’s is te zien dat er steeds verschillende boten aangemeerd lagen aan de Haverwerf. Ook niet zo verwonderlijk als je weet dat Mechelen één van de belangrijkste Belgische mosselhavens was. Ik heb het niet meer geweten, en allicht velen onder ons ook niet meer.

Je kan het je haast niet meer voorstellen, die wekelijkse drukte wanneer de boten uit (voornamelijk) Zeeland hun lading mosselen en oesters kwam afleveren. Het lossen gebeurde nog manueel, de mosselen werden op de kade pas in zakken geschept en gewogen. Op de Haverwerf (en Vismarkt) waren dan ook verschillende handelaars, ééntje bleef er over.

Zo was er de familie Imberechts die tussen 1900 en 1924 in het ‘Schilleken van Leuven’ een mosselgroothandel hadden. Het huis werd in 1963 afgebroken om plaats te maken voor nieuwe brouwzalen voor de brouwerij. In de ‘Bergen op Zoom’ (later ‘Den Harten Aas’) – café de Mosselboot – zat mosselhandelaarster Louise Gilis.

Op een detailfoto van de gevel van het ‘Schilleken van Leuven’ kon je volgende geschilderingen terugvinden: “MOULES en GROS et en DETAIL”; op het uithangbordje rechts naast de deur: “HUITRES – MOULES PARQUEES” (gekweekte mosselen).

Zoals gezegd is er ene ancien overgebleven, “Mosselhandel Nees”, opgericht in 1895 en ondertussen in handen van de vierde generatie. Hoewel de mosselen ondertussen niet meer per boot worden aangeleverd, zitten ze nog steeds met hun gebouwen aan de Dijle. Karel Nees had ooit een café "in Sint-Joseph". Regelmatig gaf hij ook (koffie)feesten voor de kinderen uit de buurt. Op de foto staat Karel Nees rechts bovenaan (met klak), links onderaan (zittend en met kom) staat Maria Nees met erachter Finneke Rijckmans (vrouw van Warre Nees).

De hengst, een type Zeeuws vissersvaartuig, die naar Mechelen komt, kreeg ooit de naam "D'n Bruinen" en gebouwd in 1902 in opdracht van een Vlaamse familie. In 1919 werd deze boot verkocht aan de familie De Rooij uit Yerseke en zou dan dienst doen tot 1958. Twintig jaar geleden kocht Tolerant 'D'n Bruinen' aan en restaureerde het volledig.

Mechels kunstschilder heeft de gezellige drukte op de Haverwerf meermaals vereeuwigd, zo ook met postkaarten (zoals deze uit 1913).

Enkele kleine weetjes: mosselen waren vroeger 'het armemenseneten'. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bij opgravingen van beerputten en andere afvalcontexten deze schelpen dan ook in massa worden aangetroffen (in rijkere contexten komen ook de oesterschelpen voor). Soms echter vind je de mosselen waar je ze niet zou verwachten. Zo kwamen er bij het bouwarcheologisch onderzoek van woning Paardenstraatje 1 van onder de plankenvloer ook schelpen, allicht op de grond gevallen en tussen de spleten in de vloer verdwenen (foto MVSA). Tenslotte werden de schelpen ook gebruikt als 'kontkrabber', als voorloper van het wc-papier...

Tenslotte: In de Gazet van Antwerpen van 5 mei 1956, vond ik een lekker recept met mosselen en vis. 

Nodig: één tong en 1 kg. mosselen. De huid wordt van de tong gedaan. De mosselen koken met een glas witte wijn, ajuin en groenten. Daarna de mosselen uit de schelpen doen. In een geboterde vuurvaste schotel legt men enkele kampernoeljes, schijfjes citroen, sjalot, peterselie en tenslotte de tong. Een half uur in de oven laten. In een stoofpan een weinig boter en bloem doen, het sap van de tong en het kookwater van de mosselen, zout en peper bijvoegen en laten dikken. De mosselen bijvoegen en alles over de tong gieten. Een weinig broodmeel over strooien en laten korsten in de oven.

Lees ook het artikel in de Gazet van Mechelen: https://www.gva.be/cnt/dmf20190913_04607341/mosselboot-meert-nog-eens-aan-op-dijle-ooit-verhandelde-de-stad-duizend-ton-per-jaar

(Foto's: eigen collectie en Beeldbank Mechelen)