(foto's: Jan Smets)
Ze vertelt me wel wat stress te hebben voor zaterdag... Ik frons mijn wenkbrauwen. Dat kan ze dan toch aardig verbergen. Deze ochtend had ik een toffe babbel met de uiterst sympathieke en spontane Markéta in café De Wei in de Nauwstraat. Hier zal zaterdag aanstaande om 16 uur haar tweede minimodeshow doorgaan. Spannend. En er is beslist nog wat werk aan de winkel om alles klaar te krijgen. Dat het in orde gaat komen: daar twijfel ik niet aan. In juni toonde ze hier al al eerste lente-en zomercollectie, en hiermee scoorde ze alvast. Het succes was groot en een staande ovatie volgde. Het verraste haar alleszins. Blij was ze er zeker mee. Toen besefte ze pas dat ze het wel degelijk kon, en dat mensen haar creaties tof vonden. Hiermee moest ze dus verder doen...
Markéta Skarban die opgroeide op het platteland in Tsjechië, studeerde architectuur in hoofdstad Praag en was daar een aantal jaren in deze hoedanigheid actief, tot ze zo'n zestien jaar geleden met haar toenmalige Nederlandse echtgenoot naar Mechelen verhuisde. Voor hetzelfde geld had ze terechtgekomen in het land van onze Noorderburen. Gelukkig voor Markéta werd het België, én... Mechelen. Telkens als ze in het keurige Nederland komt, beseft ze dat ons wat rommeliger landje haar beter ligt. Nu woont ze in de Jan Bolstraat met haar drie zonen tussen 14 en 20 jaar. Haar huwelijk liep spaak, en dat liet z'n sporen na. Ze maakte nog andere heftige dingen mee. Maar telkens sloeg ze zich er door. Toch kan het zelfs voor een sterke vrouw wel eens teveel worden. Vier jaar geleden kreeg Markéta die hier ondertussen ook aan de slag was als architecte, te maken met een burn out. Toch wist ze zich ook uit deze moelijke periode te spartelen. Creatieve Markéta herontdekte het plezier van het ontwerpen, het naaien... Voortaan zou ze niet enkel meer voor zichzelf of haar zonen kledij maken, maar wou ze hier professioneel in verder gaan. Modeontwerpster wil ze zichzelf niet noemen. Officieel is ze nu 'designer'. What's in a name? Ik sta verbaasd van haar ongelooflijke artistieke creaties. Bewondering heb ik er voor. Ik ben heel zeker niet de enige...
Als kind woonde ze met haar ouders en twee zussen 'op den buiten' in Tsjechië. De liefde voor de omringende natuur kreeg ze met de paplepel mee. Nog steeds is de zorg voor het milieu één van haar stokpaardjes. Bij elke handeling in het dagelijkse leven probeert ze aan het milieu te denken. Zo verwerkt ze in haar ontwerpen regelmatig tweedehandsstoffen.
Ook de invloed van haar grootouders is groot. Haar grootvader is zo maar eventjes zeventig jaar ouder dan de kleine Maréta. De man die ooit steenkapper was maar daarna houtbewerker werd leerde haar houden van echte en authentieke materialen. Wellicht heeft ze haar handigheid ook van hem. Ook thuis is geen klusje voor haar onoverkomelijk. Markéta is al van jongsaf een bezige bij - een creatieve jonge meid... Ze Als meisje van negen of tien jaar maakt ze al poppenkleedjes en later, in haar tienerjaren ontwerpt ze zelfs kledij voor haarzelf. In het toen nog communistische Tsjechië (ze is al achttien als het land na vreedzame revolutie dit juk weet af te gooien) vindt ze haar gading immers niet, of kan ze het niet betalen.
Naaien zit in de familie. Eén van haar zussen is ook naaister. Ooit wou ze mode studeren, maar uiteindelijk waagde ze het niet. Markéta is dan ook van de drie zusters diegene met de meeste durf. Zij maakte haar dromen wél waar.
Studeren was niet echt mijn ding. Ik had voor het schoolse weinig interesse... Wat zou ik later worden? verpleegster? leerkracht zoals mijn moeder? een economische richting kiezen? Ik wist het totaal niet. Mijn ouders beslisten toen me naar een technische school te sturen. In Pilzen, zo'n zestig kilometer verder. Ik was toen veertien jaar, en keerde enkel tijdens de weekends naar huis. Een succes was het aanvankelijk niet. De resultaten bleven uit. Toen deed mijn vader een voorstel: als ik binnen de twee jaar beter zou scoren zou hij stoppen met roken. En ja: hij diende de belofte na te komen! De weddenschap had me gered.
Het creatieve heeft Markéta niet van haar ouders. Ze houdt van tekenen, wil keramiek studeren... Hoe zou het verder moeten met haar. Twee leerkrachten krijgen er zelfs ruzie over. De ene ziet haar wel als leerkracht, de andere denkt dat pupil Markéta best architectuur zou studeren...
Leerkracht worden? Daar wou ik niet voor kiezen. Ik vreesde hiervoor te weinig geduld te hebben. Ik ben dus architectuur gaan studeren in Praag. Een wereld ging voor me open. Praag was dé kers op de taart! Nadien werkte ik er twee jaar als assistente op de universiteit en was er betrokken bij een aantal projecten. Uiteindelijk was ik hierdoor soms toch wel een beetje 'half onderwijzer' (lacht). Twee jaar heb ik zo gewerkt. Praag is een mooie en boeiende stad. Je moet er wel durven van de toeristische paden af te wijken om het échte leven te leren kennen. Met mijn man, die tolk was, ben ik dan in Mechelen terechtgekomen. Ik ben me er langzaamaan thuis beginnen voelen, maar het is niet steeds eenvoudig geweest. Belgen hebben nogal een gesloten karakter. Ik voel dit wel veranderen in een steeds diverser wordende stad. Vooral bij de jonge mensen. Toen ik hier terecht kwam was mijn oudste zoon net geen vier jaar, en mijn tweede kind slechts één jaar, en ik was in verwachting van nummer drie. Eén van mijn zoontjes kreeg te maken met kanker. Heftig! Het werd een langzaam genezingsproces - met een chemobehandeling. Ik voelde me toen heel eenzaam. Ook uitgeput was ik. Het was een lange en zware rit... Als klap op de vuurpijl kwam de scheiding met mijn man er bovenop. Heel zwaar was dit. Dat is nu zo'n elf jaar geleden, en ik moest voortaan als alleenstaande vrouw mijn plan leren trekken. Voordien had ik me niet zo toegelegd op het leren van Nederlands, maar nu moest het wél. Er was geen keuze. Nederlands is niet zo eenvoudig om te leren. Ik was het Duits ook niet machtig en van Engels had ik enkel basiskennis.
Maar het zou haar lukken! En door de taal beter te kunnen (nu spreekt Markéta perfect Nederlands) vlot de integratie beter. Misschien ook omdat Markéta van nature nogal spontaan is. Ook via de school (de jongens liepen school op Villa Zonnebloem) krijgt Markéta de kans tot een grotere kennissenkring. In de Jan Bolstraat woont ze graag. Ze heeft vele toffe buren.
Ik woon graag in Mechelen. Toch blijf ik me nog steeds Tsjechische voelen. Soms is het of ik van een andere planeet kom. Zo ervaar ik het althans. Ooit wil ik terug naar mijn geboorteland. Het is een verre droom. Om mijn familie, maar ook om de cultuur, de taal... Ook mijn zonen gaan graag naar Tsjechië. We zien wel wat de toekomst brengt. Er zijn wel wat parallellen tussen Tsjechen en Vlamingen nochtans. Vierhonderd jaar leefde mijn land onder Habsburgs bewind. In die zin maakte mijn volk ook lang buitenlandse overheersing mee. Een gevolg is dat Tsjechen net als Vlamingen nogal eens buiten de lijntjes durven kleuren of achterpoortjes vinden. Ik ben trots op mijn land, al schaam ik me soms wel eens over de huidige politiek dertig jaar na de revoltutie...
Zijn Tsjechen dan zo'n beetje de Vlamingen van het voormalige Oostblok? Dat durft Markéta zo niet stellen. Maar gelijkenissen zijn er heel zeker.
In Mechelen werkte Markéta ook als architecte. Zo werkte ze op het architectenbureau van Herman Bogaerts. Markéta vertelt me terloops dat ze ook het ontwerp van café De Wei tekende. Dit café is dus niet vreemd voor haar. Ze kent uitbater Kris al langer, en haar oudste zoon is er reeds twee jaar aan de slag als jobstudent.
Ik heb mijn weg vaak alleen moeten zoeken en vele moeilijkheden moeten overwinnen. Maar crisissen openen soms andere deuren. Dat wel. Geen uitdaging ging ik uit de weg. Maar door mijn echtscheiding, mijn werk, de opvoeding van mijn kinderen, liep ik mezelf soms voorbij. Ik vergat mezelf. Zo ben ik vier jaar geleden gecrasht. Het licht ging uit. Het was zwaar. Werken als architecte lukt me niet meer. Langzaam ben ik uit het dal gekropen. Ik voel me terug sterk, al kan ik nog niet zo goed tegen stress.
Maar zoals ze zegt: een crisis kan een andere deur openen... Markéta zocht een weg naar iets nieuws. Altijd hield ze van creëren, van ontwerpen bedenken en uitwerken, van knippen, borduren en naaien... Zou dit voor haar niet de toekomst kunnen zijn? Ondertussen had ze ook een aantal jaren opleiding gevolgd aan onze Mechelse academie... Met al die creativiteit die Markéta in haar had, zou ze iets moeten aanvangen...
(foto's: website Markéta)
Ze heeft durven springen. Onder de sterke naam 'Skarban' heeft ze nu haar eigen kledinglijn. Haar eerste hemden ontwierp ze met stoffen die ze vond bij Ann Demeulemeester en Dries Van Noten: prachtige transparante katoen. Ook beschilderde ze stoffen met Chinese inkt, of schreef ze teksten op hemden... Zowel voor dames als heren begon ze te ontwerpen. Verknippen van oude hemden tot nieuwe creaties, borduren op stoffen...Ambachtelijk en puur. Al haar ontwerpen tonen een bijzondere eerlijkheid en persoonlijkheid; verrassend en authentiek in snit en bedrukking. Humoristische knipoogjes zijn nooit ver weg... De prachtige kledingstukken van Markéta vertellen een verhaal...
Haar vrienden hebben haar aangemoedigd. Terecht. Vriendinnen als Alexandra Jacquet, Rita Jeltsch, Elke Vandersypen, Ann Meerschaert, Ann Meskens (die trouwens het inleidend woordje deed bij haar eerste modeshow), en vele anderen, geloven sterk in haar.
Op die eerste modeshow in De Wei waren vooral veel vrienden aanwezig... Nu hoopt Markéta dat ook anderen de weg zullen vinden voor haar tweede minimodeshow. Nu dient ze naam te maken.
Bewondering oogst ze alvast. Dat mag ook. Toch blijft ze er bescheiden bij. Dat mensen haar creaties mooi vinden, doet haar veel deugd. Als mensen haar kledij kopen omdat ze deze appreciëren, en niet omdat het 'een merknaam' heeft, geeft haar zichtbaar vreugde.
Dag en nacht is Markéta nu aan de slag. Veel werk. Maar ze vindt het superplezant.
(foto: Jan Smets)
Daar draait alles om... Creatief kunnen bezig zijn; het plezier om te kunnen scheppen... Verhalen vertellen op artistieke wijze... Markéta heeft het in haar vingers. En dat getuigt van vele innerlijke kracht, van durf, van zin voor schoonheid...
Wie zien we zaterdag 28 september om 16 uur in De Wei? Dan stelt deze beloftevolle ontwerpster haar herst-en wintercollectie 2019/2020 voor. Dit seizoen wordt zéker niet saai!