(foto's: Jan Smets)

Hou beslist op zaterdagen 18 mei en 8 juni een plaatsje vrij in je agenda!  Want dan gaat telkens van 19 uur tot zowat 20u30 een uiterst boeiende voordracht door in het unieke kader van de Schermerszaal van Huis Den Inghel in de Guldenstraat.  Voor de derde keer serveert LUNA MYSTICA ons een menu om 'u' tegen te zeggen.  Deze keer zet organisator Gustave Min de schijnwerpers op één van de boeiendste vrouwen uit de Mechelse geschiedenis: Mayken Verhulst, kunstenares én schoonmoeder Pieter Bruegel.  Nog maar pas had ik het in een eerder artikel over deze vrouw die heel wat invloed had op de Brabantse kunstenaar die dit jaar wordt herdacht wegens de 450ste verjaardag van zijn overlijden.  Om meer te weten te komen over deze artistieke dame in die woelige 16de eeuw moet je nog geduld oefenen tot juni.  De eerste avond is het de beurt aan Ivo Pauwels.  Deze geweldige verteller - auteur, jounalist, rozenkenner én vaste gast in tuinprogramma's op televisie en 'Groene Vingers' op Radio 2 bijt de spits af met zijn lezing over de kracht van kruiden tussen Middeleeuwen en Renaissance.  Daarstraks kreeg ik al een tip van de sluier opgelicht  Met zijn grondige kennis van zaken en heel verhalend wist Ivo me ontzettend te boeien.  Uren zou ik naar hem kunnen luisteren... Met hem doorkruiste ik de geschiedenis.  Duizenden jaren geleden waren mensen al bezig met het zoeken naar de geneeskracht van kruiden.  Dit gebeurde eerst proefondervindelijk.  Men ontdekte dat kruiden niet alleen konden doden maar ook genezen.  Het was zo ondermeer  zoeken naar de juiste doseringen van het toegediende gif.  De Oude Grieken maakten er een wetenschap van en bouwden er een theorie rond: de 'Humores'.  Ze dachten dat ziekenten een gevolg waren van een onevenwicht tussen de lichaamsappen.  De Romeinen pikten deze kennis op, en zéker  in de Islamitische wereld ging men hier verder op borduren.  In onze gewesten geraakt alles wat ondergesneeuwd in die duistere middeleeuwen die geteisterd werden door oorlogen, epidemieën, hongersnoden, enzovoort...  Toch sijpelt later alles met mondjesmaat weer door via Italië en Spanje.  Joodse geleerden doen hierbij ook hun duit in het zakje.Eerder al wist de machtige vorst Karel De Grote zich teomringen met schrandere geleerden, en zo ziet de 'Capitulare de Villis' het licht - een lijst met 83 planten, groenten en geneeskundige kruiden.  Kruiden uit het middelandse zeegebied en het Oosten zoals gember, kamfer, saffraan en kaneel begint men te gebruiken.  Het zijn de groeiende kloostergemeenschappen die alles vakkundig uitbouwen...

(Den Inghel waar de voordrachten zullen plaatsvinden)

Aandacht vraagt Ivo voor een figuur als de mystica Hildegard Van Bingen die naast wetenschappelijke kwaliteiten ook belang hecht aan magische krachten van planten en dieren.

De Avicenna wordt populair als de canon van de geneeskunde.  Ook daar gaan we die avond van 18 mei alles vernemen.

De distileerkolf leidt later tot productie van alcohol en dat zal de alchemisten inspireren.

In de School van Salerno komt de kennis uit Griekenland en de Arabische wereld samen en ontstaan een aantal referentiewerken.

Zo belanden we stilaan in de renaissance.  En..bij een figuur als Erasmus die regelmatig te gast was in Mechelen - hier aan het Hof van zijn vriend Busleyden, waar we nu vertoeven...  Erasmus schreef regelmatig over zijn kwalen.  Was hij een hypochonder dan?  Ach nee.  In zijn brieven heeft hij het over de vele ongemakken die hem plaagden, zoals nierstenen of jicht, abcessen...  Misschien was hij zelfs een syfillislijder...  Het is een duidelijk voorbeeld van 'persoonlijke en intense observatie van de natuur' - iets dat steeds belangrijker wordt.  In die tijd ontstaan ook de eerste kruidentuinen...

De signatuurleer die linken ziet tussen de vorm en kleur van planten en lichaamsdelen ziet het levenslicht...  (denk aan longkruid, okkernoten...)

Veel later - in de 19de eeuw slaagt men erin om de actieve stof van de plant af te zonderen.  Het verhaal van de aspirine is hierbij kenschetsend.  Toch hebben velen van onze tijdgenoten geen weet meer v an de kracht van planten of onderschatten ze...  De plant is de meest effectieve farmaceutische fabriek!

En natuurlijk zal ook onze 'Mechelse Rembertus Dodoens' een belangrijke rol krijgen in het verhaal van die avond!  Uiteraard!

Hij wist als wetenschapper als eerste de kruidenleer systematisch aan te pakken.  Planten werden nauwkeurig in groepen verdeeld.  Zijn groot Cruydenboek werd eensuccesvol standaardwerk.  Hij deed dit alles heel secuur, zelfs spijkers op laag water zoekend.  Vergissen deed hij zich zelden.  Alleen met de 'Afrikaantjes' sloeg hij de bal mis.  Dat bloemetje komt namelijk niet uit Afrika, maar wel uit Zuid-en midden-Amerika en Mexico...

Leuke anecdote is het wel. 

Wie meer wil weten over dit alles, moet zéker naar deze boeiende voordracht van Ivo Pauwels komen!

Op 8 juni vertelt Gustave Min dus over Mayken Verhulst - geboren in de Mechelse Katelijnestraat als telg van een kroostrijke kunstenaarsfamilie. 

Gustave schetst ons een beeld van de 16de eeuwse Dijlestad en hoe kunstenaars hier leefden en werkten...

Ze was een begaafd miniaturiste.  Deze kunst werd voornamelijk door vrouwen of kloosterlingen bedreven.  Zij werkten anoniem en signeerden hun werken niet.  Zo is er van Mayken niets bekend overgebleven.  Soms gist men wel eens of één of ander werk van haar zou kunnen zijn.  In Braunschweig hangen een aantal boerentaferelen die mogelijk van haar hand zouden zijn...  Maar we weten dit niet echt.  Mayken werd de tweede vrouw van de bekende kunstenaar Pieter Coecke van Aalst.  In het atelier van haar man werkte Pieter Bruegel. Na de dood van haar echtgenoot zou ze zich verder ontplooien als uitgeefster.  Zoals ondermeer met de vele tekeningen van de reizen van Pieter Coecke door Turkije (kopies van deze werken kan je nu nog altijd bewonderen in het Sotte Kunstenkabinet in de Katelijnestraat - trouwens ooit haar woonhuis geweest!).  Zeker had Mayken invloed op haar schoonzoon.  En ze was ongetwijfeld betrokken bij het feit dat Pieter Bruegel een opdracht kreeg toegewezen in onze Sint-Romboutskathedraal.  Later zou ze zich ook bezighouden met de opleiding van haar kleinzonen.  Ze werd oud, en overleefde haar dochter en schoonzoon...

(werk in Braunschweig...)

Gustave vindt het jammer dat onze stad tijdens dit Bruegeljaar weinig of niets doet  met de belangrijke figuur van Mayken Verhulst.

Spijtig is dit.  Mechelen had haar best uit de schaduw mogen laten treden in een kleine expo.

Dit bracht Gustave op een idee!

Wie het wenst kan op zaterdag 18 mei (als 's avonds ook de voordracht van Ivo Pauwels doorgaat) met beide sprekers een bezoek brengen aan het Sotte Kunstenkabinet.  Dit is een uniek museum dat tijdgenoten van Bruegel in de kijker zet én zelfs een Jeroen Bosch bezit!  Afspraak om 16 uur aan het Schepenhuis, dienst van Toerisme.  Het bezoek met hen aan het museum is gratis.  Enkel de ingang dient natuurlijk betaald te worden.  Op voorhand dien je Gustave wel een seintje te geven!

Voor de voordrachten betaal je 15 Euro (glas wijn of vers fruitsap inbegrepen)

Gustave.Min@outlook.be

0488 - 07 18 52