(foto's: Jan Smets)
(li: Carl von Winckelmann. re: Freek Mariën)
Je kan terecht stellen dat Freek Mariën 'goe bezig' is. Voor velen is Freek lang geen nobele bekende meer maar een theatermaker die al flink bewees dat hij het métier kent. Mechelaar Freek Mariën, geboren in 1988,sleepte al een erg mooie prijs in de wacht. Met 'Wachten en andere heldendaden' won hij de prestigieuze Taalunie Toneelschrijfprijs 2015. En wat méér is: ook dit jaar werd hij genomineerd voor diezelfde prijs. Deze keer voor 'De schaar van de tsaar'. Kortom: Mechelen mag trots zijn op deze jonge schrijver/regisseur. Ook nu weet hij ons te verbazen met een spraakmakende voorstelling. Die maakte hij met zijn kompaan Carl von Winckelmann. 'Het Puin van Eden' is een boeiend stuk dat geschreven werd voor jonge tieners vanaf 10 jaar. Samen schreven ze aan de tekst, en samen regisseerden zij deze productie die door publiek en recensenten al omschreven werd als 'straffe kost'. De première ging een paar weken geleden door in Leuven, maar gisteren werd het stuk waarbij Wanda Eyckerman en Arend Pinoy het beste van zichzelf geven, gebracht op de Mechelse planken van ARSENAAL/LAZARUS - in de thuisstad van Freek. Na een paar (school)voorstellingen vertrekt het gezelschap dan op tournee door ons land én Utrecht! Gisterenavond werd het theaterstuk voorgesteld en het was Peter Anthonissen die de getalenteerde schrijvers/regisseurs mocht interviewen, waarna ook het boekje met de theatertekst (uitgegeven door De Nieuwe Toneelbibliotheek) werd voorgesteld...
Het Puin van Eden
gaat over insiders en outsiders
over meedoen of toekijken
over hoe anderen je veranderen
over de grenzen van fantasie
en de vervaldatum van vriendschap
De doelgroep waarop dit stuk mikt zijn jongeren van 10, 11 jaar... Op die leeftijd stopt het spelen en wordt de blik van 'de ander' belangrijk. 'Je hebt een beste vriend en doet alles samen. Alles gaat goed, maar plots krijg je andere vrienden die je zeggen hoe raar ze je vriend vinden. Hoe verandert dat de vriendschap - ook als die groep er niet is? ...'
Vanuit dit gegeven vertrokken Freek en Carl. 'Het Puin van Eden' is het resultaat van een langlopend en intens gesprek tussen hen beiden. Beiden voelden een grote inhoudelijke en vormelijke verwantschap. In het verleden maakten ze al eerder atypische jeugdvoorstellingen die het jonge publiek stevig uitdaagden maar ook volwassenen wisten te prikkelen. Complexe thema's worden niet geschuwd.
Freek en Carl zwoegden samen aan de tekst - eerlijk, maar attent voor mekaar - in een proces van vertrouwen. Het stuk is dan ook helemaal van beider hand: het resultaat van een gezamelijk schrijfproces.
Freek vertelt dat bij aanvang werd overeen gekomen dat hij zou schrijven en dat Carl zou regisseren, maar dat idee werd snel opzij geschoven. Men zou het dus samen doen. En men begon er aan: streng en radicaal soms. Men liet mekaars teksten lezen, en soms schrapte de ander hele flarden tekst. Maar hierdoor gingen ze ook grondig praten over wat ze écht belangrijk vonden, en ontstond een stevige theatertekst. Het resulteerde in een tekst waarin spreektaal de sfeer bepaalt: onafgemaakte zinnen, rare gedachtensprongen, herhalingen... Maar deze stijl zet perfect in de verf hoe beide personages, Lukas en Martha, met mekaar omgaan, mekaar niet begrijpen, naast mekaar praten... De taal wordt aangevreten door de blik van de ander.
Eén van de inspiratiebronnen van Carl en Freek was de film 'A woman Under the influence' uit 1974 van regisseur John Cassavetes. We krijgen een filmfragment te zien waaruit dit moet blijken...
Carl geeft er tekst en uitleg bij: "Wat me trof in die film is hoe mensen zich gedragen. Het gaat over hoe een man zijn vrouw, uit liefde voor haar, probeert aan te passen, zodat ze bij de groep kan blijven horen. Ze getuigen van een waarheid die zelden gezien is. Zo zijn mensen. punt. Emoties van volwassenen en kinderen verschillen niet zo wezenlijk van mekaar. Zo heb ik het idee ook aan Freek verkocht..."
Carl kreeg het dus 'verkocht' aan Freek, die het heel natuurlijk vond om het thema naar die jongere leeftijd te 'trekken'. Het is géén bewerking. Hoegenaamd niet. Maar je herkent wel de dynamiek uit die film.
Mensen praten naast mekaar, passen hun zinnen aan aan hun gesprekspartner, dénken elkaar te begrijpen, twijfelen... Het zit er allemaal in.
Het Puin van Eden vertaalt de thematiek naar de wereld van 11-jarigen - scharnierperiode van kind naar volwassenheid. Misschien ook het moment dat 'verbeelding' wordt opgegeven. Of eerder: schaamte vermeden. Je wil niet langer meer dat 'spelende kind' zijn'.
(foto's: Het Kwartier)
In het stuk gaan Lukas en Martha en totaal anders mee om. Lukas lijkt zich op het eerste zicht gemakkelijk aan te passen aan de normen van een bepaalde groep terwijl Martha gedoemd is om zichzelf te zijn. Lukas kan gemakkelijk van rol wisselen en Marha probeert zoveel mogelijk van zichzelf weg te steken. Zowel Lukas als Martha gaan ervan uit dat die gemeenschappelijke fantasiewereld die ze ooit hadden nog bestaat en identiek is voor hen beiden. Ze stoppen met écht naar elkaar te luisteren. In de kijk naar deze twee personages nemen de regisseurs geen standpunt in, en blijven ze hen tot het einde toe verdedigen. Immers: niks is zwart/wit.
Het boekje met de theatertekst wordt uitgegeven door De Nieuwe Toneelbibliotheek waar je het kan aanschaffen voor de prijs van 12,50 Euro.
coproductie: Het Kwartier & fABULEUS
info@hetkwartier.be - ruth@hetkwartier.be (Ruth Mariën dramaturg en zakelijk leidster van Het Kwartier)