De Sint-Romboutskathedraal toont verborgen schatten bij vooronderzoek naar afwerkingslagen interieur. Het vooronderzoek is de voorbereiding naar een latere restauratie van onze trots van Mechelen. Voorbije vrijdag ben ik op de werf een kijkje gaan nemen, en laat u met alle plezier delen in de ontdekkingen. We werden ontvangen in naam van de Metropolitaanse Kerkfabriek Sint-Rumoldus door Bram Van der Auwera (beheerder Sint-Romboutskathedraal))

De Sint-Romboutskathedraal is ontegensprekelijk met zijn 800 jarige geschiedenis één van de mooiste en grootste gebouwen in Mechelen. Deze kerk heeft een grote erfgoedwaarde, en is dan ook een schat aan culturele waarde in België  Een achtkoppig team waarvan zeven dames staat iedere werkdag paraat om beetje bij beetje de verf of pleisterlagen weg te schrapen.

“Wij onderzoeken de pleister en verflagen op de muren, de pijlers en het gewelf. We gaan kijken of daar ergens decoratieve, figuratieve of zelfs effen oude muurschilderingen verborgen zitten. Het is de bedoeling om zoveel mogelijk van de kathedraal te onderzoeken. Maar bijvoorbeeld in het ‘schip’ en het ‘transept’ onderzoeken we één gewelf, maar toch voldoende om een beeld te krijgen van het volledige interieur. Intussen zijn er toch al mooie vondsten tevoorschijn gekomen.“ vertelt Marjolein Deceuninck (onderzoekster)

Onderzoekers leveren haarfijn werk

Voor de onderzoekers is het een plezier om dit te mogen doen, en kijken zijn samen met de kerkfabriek nu al uit naar het glorierijke herstel van de kathedraal. Fier als een pauw brengen Marjolein en Bram ons tot bij de ontdekkingen.

“Voor ons al onderzoekers is het een vrij ‘zen’ bezigheid. Alle gegevens gaan verzamelen en bij elkaar puzzelen is dan weer iets meer stresserend, maar we doen het met plezier.” zegt een tevreden Marjolein

Ook Luk Lemmens is onder de indruk van het reeds geleverde werk. Veel mensen stellen zich de vraag waarom er zoveel belastinggeld naar de kerken gaat, wel dit is er één van. Als je de onderzoekers aan het werk ziet, en weet waarom ze het doen, dan is het geld zeker goed besteed.

“Dit monnikenwerk geeft onderzoekers de kans om lang vergeten geheimen van dit monumentale gebouw te ontsluieren. Het onderzoek zal tot een volledige interieurrestauratie leiden” zegt Luk Lemmens (gedeputeerde Cultuur en Erfgoed Provincie Antwerpen).

Archeologisch onderzoek in hoofdkerk van België

Het is de Provincie Antwerpen die bevoegd is voor het onderhoud van onder andere de Sint-Romboutskathedraal, de belangrijkste hoofdkerk van het land. Het is dan ook het provinciebestuur dat in september van dit jaar de opdracht gaf voor dit vooronderzoek.

'Het is een primeur dat er nu een groot vooronderzoek naar de afwerkingslagen wordt gedaan. Bij eerdere restauraties, zoals de Onze-Lieve-Vrouwe kathedraal in Antwerpen, gebeurde dat gefaseerd. Nu kan het onderzoeksteam werken aan een volledig vooronderzoek.' aldus Luk Lemmens (NV-A)

De eerste resultaten van dit archeologisch vooronderzoek zijn veelbelovend. Met behulp van een scalpel en vergrootglas bril heeft het team achter het altaar in de Sacramentskapel een schildering met verschillende personages kunnen tevoorschijn halen. Ook de aflijning van een ouder altaar is teruggevonden. De blindnissen in deze kapel waren ooit kleurrijk geschilderd in rood en lichtpaars, waar nu vooral gebroken wit te zien is.

In de Schoonjans Kapel zijn op de oostwand en het gewelf helmtekens en een mannelijk figuur in profiel met eronder een wapenschild teruggevonden. Deze schilderingen zijn een duidelijke verwijzing naar de familie Schoonjans, die in deze kapel haar erediensten hield. De spannende zoektocht in de sacristie kasten, waarbij de onderzoekers zich in kleine ruimtes wrongen, hebben verschillende schilderingen bloot gelegd die zich op de muren achter die kasten bevinden.

Op de foto de zoektocht naar muurschilderingen in de sacristiekasten, eertijds een kapel

Archeologische werken worden in kaart gebracht

Deze archeologische onderzoeken gaan ruim een jaar in beslag nemen. Het zijn de mensen van THV Sint-Rombout, onder leiding van ARTER die dit minuscule werk op zich nemen.

Het interieur van onze Mechelse kathedraal is het resultaat van verschillende bouw campagnes. De belangrijkste hiervan kunnen we tussen 1217 en 1502 dateren. Dat betekent dat het pleisteren en schilderen van het interieur ook in verschillende fases plaatsvond. Het onderzoeksteam zal de pleister- en verflagen registreren en in kaart brengen. Maar daar stopt het niet want ook hun bewaringstoestand, testen uitvoeren en een behandelingsvoorstel maken zijn even belangrijk. De bevindingen zullen in een latere fase de aanzet vormen voor een interieurrestauratie, die ten vroegste zal aanvangen in 2021.

Publiek kan de werken mee online en op scherm bekijken

Dankzij nieuwe media kunnen bezoekers vanop afstand over de schouders van de onderzoekers meekijken. In het belang van het onderzoek zullen tot september 2018 opeenvolgende zones van de kathedraal voor het publiek afgesloten zijn. De onderzoekers gunnen de geïnteresseerden daarom graag een blik achter de schermen. Nieuwsgierigen kunnen het hele onderzoek online volgen via Facebook en via de website

Tekst en foto’s Verschueren Eddy voor Mechelen op zijn Best

Op de foto Marjolein Deceuninck (Onderzoekster)

Op de foto Bram Van Der Auwera (beheerder Sint-Romboutskathedraal)