December 2017. Terwijl buiten de winter nu toch in volle ornaat lijkt toe te slaan, heb ik afgesproken met Kevin Polfliet in café De Pekton. We kozen de gezellige pub met haar rustieke en knusse interieur om een goed gesprek te hebben. Nu zien Kevin en ik elkaar wel vaker natuurlijk. Maar deze keer spreek ik met de auteur of juister de vertaler van 'Van Convent tot Conflict', het nieuwe boek dat hij recent nog mocht voorstellen in het fort van Breendonk en dat enkele interessante historische verwijzingen naar Mechelen bevat. 

'Van Convent tot conflict' is het relaas van de Iers-Amerikaanse zuster Maria Antonia, geboren als Mary Ann McLaughlin, die tijdens het uitbreken van de eerste Wereldoorlog verbleef in het klooster van Willebroek, waar ze les gaf. Het boek beschrijft het uitbreken van de oorlog in Willebroek, Mechelen en omgeving, hoe het klooster tot veldhospitaal omgevormd werd en ook hoe Maria Antonia zich ontfermde over oorlogsvluchtelingen, in Willebroek, en later in Engeland.



Kevin Polfliet: “De zuster vertelt uitgebreid over het reilen en zeilen in het klooster toen, ook hoe ze les gaf aan kinderen van de Mechelse gegoede klasse. Het boek vertelt ook over hoe de invasie in België in 1914 plotsklaps alles veranderde. Maria Antonia heeft het meermaals over de bombardementen op Mechelen en onder meer Mechelse vluchtelingen die ze opving. Later zou ze naar Engeland reizen. Daar zou ze, ondertussen het Nederlands en het Frans goed machtig, ook Belgische vluchtelingen opvangen.”

   

Mechelen Blogt: hoe kwam je ertoe om het boekje From Convent to Conflict te vertalen, hoe kwam je daar op uit?
“Eigenlijk door puur toeval. Ik zocht informatie over noodhulp tijdens WO I voor een artikel dat ik daarover wou schrijven voor een heemkundig tijdschrift. Ik doorzocht daarbij onder meer het archief van de Amerikaanse Library of Congres. Door verder te zoeken op 'Willebroek' kwam ik als vanzelf uit bij een boekje uit 1916 dat me niet eerder bekend was maar volgens de titel geschreven was door een zuster van het klooster van de Dochters van Maria in Willebroek.

Door wat verder te zoeken ontdekte ik dat de schrijfster geboren werd in Ierland (Donegal) naar New York emigreerde en er na haar studies les gaf. Daar ontmoette ze een Belgische priester die haar religieuze aspiraties zag en haar motiveerde om zich aan te sluiten bij het klooster in Willebroek. Daarop reisde ze af met de SS Westerland, een schip van de Red Star Line. Ze zou in totaal achttien jaar als kloosterzuster en lerares actief geweest zijn in Willebroek.



Wanneer het klooster waar ze achttien jaar aan verbonden was bij de opmars van de Duitsers wordt gesloten, vlucht ze naar Groot-Brittanië en belandt ze in Leeds. Daar helpt ze als tolk bij de opvang van Belgische vluchtelingen. De zuster noemt in het boek ondermeer een Mechelse ondernemer én de burgemeester van Mechelen. 

Wanneer ze later opnieuw naar Amerika terugkeert, om er trouwens voorgoed te blijven, heeft ze van Moeder Overste van het klooster van Willebroek de opdracht mee om fondsen te werven voor het herstel van het klooster, en dit met de zegen van Kardinaal Mercier. Eigenlijk was de directe aanleiding voor het boek dus fondsenwerving. Het boek kwam er in 1916 al, halverwege de oorlog. Het moet dus dringend geweest zijn!

Toen ik er op uitkwam, dacht ik: hier wil ik, nee moét ik wat mee doen. Dus ben ik gaan praten met de Cultuurfunctionaris van Willebroek, Raf Coenjaerts, en al snel waren we het eens om het boek in vertaalde vorm heruit te geven. Het is uitgegeven door het gemeentebestuur van Willebroek, en recent voorgesteld in het Fort van Breendonk.”

  

Mechelen Blogt: Wat was de grootste trigger tot het vertalen van het boek: de lokale link of de problematiek van de oorlog en vluchtelingen?
“Beiden natuurlijk. Ik ontdekte het boekje aan de vooravond van de vierjaarse herdenking van WO I. En de thematiek van vluchtelingen is brandend actueel. Een heruitgave leek dus zéker relevant.”

Mechelen Blogt: Het boek is dus veel meer dan een sec verslag van het kloosterleven in Willebroek?
“Absoluut. In de eerste hoofdstukken gaat het wel vooral over het dagelijkse leven in het klooster en de eraan verbonden scholen. Maar vanaf het derde en vierde hoofdstuk komt ook de oorlogsdreiging aan bod. Tot uiteindelijk het uitbreken van de oorlog zelf. Dan wordt het boek een heus ooggetuigenverslag. Je leest daarin onder meer hoe de schoolactiviteiten noodgedwongen stopten en het klooster op vraag van kardinaal Mercier werd omgevormd tot veldhospitaal. Daar komen ook vluchtelingen terecht. De gruwel van oorlog komt in geuren en kleuren naar voren. Het zet een mens aan het denken...”





Mechelen Blogt: Bedoel je dat er sinds de oorlogsgruwelen van toen nog niet al te veel lessen getrokken zijn, ook als je naar de wereld vandaag kijkt?
“Ja, te beginnen met WO II, die de zuster nog mee moet gemaakt hebben aan het einde van haar leven, ze is gestorven in 1946. De berichtgeving over wat er in die jaren gebeurde in Europa moet bij haar zeker pijnlijke herinneringen hebben opgeroepen. Hoe pakkend moet dat niet geweest zijn, te zien dat die gruwelen die ze had meegemaakt zich opnieuw voordeden, in overtreffende trap dan nog...”

Mechelen Blogt: Bijna om moedeloos van te worden dus...
“En toch. Het boek heeft ook een link met actuele problemen, in positieve zin. De zuster vertelt ook over de solidariteit die ze ziet, bijvoorbeeld hoe protestanten en katholieken al hun meningsverschillen opzij zetten om de vluchtelingen zo goed mogelijk te helpen. Er was helemaal niets meer van de vijandelijkheden te merken! Een warm verhaal van naastenliefde. We hebben zo'n gelijkaardig verhaal in Mechelen. Toch mooi wat ‘Welcome in Mechelen’ doet, niet?”

Mechelen Blogt: Waarom zou het boek de lezers van Mechelen Blogt kunnen boeien, Kevin?
“Wel, in de eerste plaats omdat het een universeel verhaal brengt, een verhaal van hoe gewone mensen oorlog ervaren. Daarenboven is het weliswaar geschreven vanuit Amerikaans-Willebroeks oogpunt, maar met verschillende verwijzingen naar Mechelen, onder meer een soort live verslag van een bombardement op Mechelen, héél indrukwekkend om te lezen. Een bijzondere illustratie die ik vond in het Britse Imperial War Museum en ook een plaats gaf in het boek, toont - volgens de archiefdetails - Mechelse vluchtelingen die eind september 1914 het kanaal in Willebroek oversteken, op zoek naar veiliger oorden. Een scène waar je toch even stil bij wordt...”

Mechelen Blogt: Verplichte kost dus! Bedankt Kevin voor dit interview!  

Van Convent tot Conflict is te verkrijgen bij Administratief Centrum van Willebroek, aan de balie fort van Breendonk, bibliotheek van Willebroek of bij de auteur zelf natuurlijk. Stuur Kevin dan een mailtje: kevin.polfliet@gmail.com


tekst: © Mark Van Mullem
afbeeldingen en foto's: 1 ©  Imperial War Museum, London; 2 © Mark Van Mullem;  3-4  covers van het originele boek en de vertaling; 5  Zuster Maria-Antonia en leerlingen; 6 ©  Rochester Museum and Science Center; 7 ©  Gemeentelijk Archief Willebroek; 8 Verpleegsters Louisa Teck en Jeanne De Laet en mogelijk zuster Maria Antonia, die een gewonde soldaat verzorgen in het veldhospitaal ©  Metropolitan Museum, New York; 9 Bombardement op Mechelen - Herman Koekoek - © The Illustrated War News, 1914.