(foto's: Jan Smets)
Het was nog maar van de Open-Monumentendag van voorbije septembermaand geleden dat ik de stellingen van de Sint-Janskerk beklom. De kerk maakte toen een bevreemdende indruk. Bij het binnenkomen geraakte ik elk gevoel van richting kwijt. Alles was Christo-gewijs ingepakt en door een woud van stellingpalen zag je de bomen haast niet meer... Vandaag was een belangrijke dag voor de Sint-Jan-Baptist en Sint-Jan-Evangelistkerk. Een belangrijke fase van de binnenrestauratie werd afgerond. Klimmend naar de 'negende verdieping' stond ik even later onder een letterlijk en figuurlijk hoogtepunt! Verbluft keek ik op een groots cirkelvormig schilderij dat geborsteld werd door Egidius Jozef Smeyers dat de doop van Jezus voorstelt. Het werd vandaag teruggeplaatst bovenaan het gewelf van de viering. Nu dat dit hoogste punt van de kerk werd bereikt kan men beginnen met de afbraak van de stellingen. Deze namiddag kreeg ik al een beter zicht hoe de opgeknapte kerk er zal uitzien. Een tipje van de sluier werd opgelicht. En eerlijk: ik was méér dan aangenaam verrast! Weerom zal onze stad een parel van een kerk cadeau krijgen. Na Sint-Petrus en Paulus en Hanswijk zal ook Sint-Jan schitteren als nooit voorheen. Nog effe geduld: de kerk mag dan wel in april of mei opnieuw toegankelijk worden voor het publiek: het definitieve einde van de werken is voorzien in het voorjaar van 2019... Maar we kunnen er nu al naar uitkijken!
Het belangrijkste kunstwerk van de kerk is ongetwijfeld de triptiek van Rubens: 'De Aanbidding der Wijzen' in het hoofdaltaar. Die is nu nog netjes afgeschermd, maar zal in het voorjaar terug zichtbaar zijn. Maar de Sint-Janskerk heeft meerdere waardevolle elementen: van oude muurschilderingen achter het orgel tot werkelijk rijk en schitterend beeldhouwwerk. Het meubilair dateert voor het grootste deel uit de periode tussen 1722 en 1793. Vele schilderijen zijn topstukken van de Mechelse en Antwerpse barokschilderkunt. De meeste zijn tijdens de interieurrestauratie ter plaatste gebleven. Van de grote schilderijen in het hoofd-en Sacramentsaltaar werd er een grondig conditierapport opgemaakt.
Een drietal schilderijen werd vakkundig gerestaureerd. En daaronder was dus het vandaag teruggeplaatste schilderij in het vieringgewelf. Twee kleinere werken die waarschijnlijk 'oefenwerken' waren voor de realisatie van dit schilderij, zijn ook van de hand van Egidius Jozef Smeyers. Tenminste: dat vermoedt men. Ze werden onder handen genomen door het atelier van Johan Van den Eede.
Smeyers werd in 1694 in onze stad geboren en stierf er ook in 1771. Hij werkte voornamelijk met olieverf. De kunstenaar was enkele jaren actief in Düsseldorf en Rome. Men vindt enkele werken van hem terug in Museum M in Leuven en in het Bonnefantenmuseum in Maastricht en 'Ons Heer op Solder' in Amsterdam.
(...met architecten Sofie Stevens en Elfi Hermans en schepen van Monumentenzorg Greet Geypen...)
(Sint-Jan-de-Doper - één van de twee 'Jannen', patronen van de kerk, doopt Jezus in de Jordaan...)
Toch dient vermeld te worden dat door de zorgvuldige aanpak van de kerkfabriek de schilderijen verder in goede staat verkeren. Sinds 1999 werden er eenvoudige conservatiebehandelingen, doorgedreven behandelingen en uitvoerige restauraties uitgevoerd aan 47 schilderijen.
De binnenrestauratie die vorig jaar in augustus werd opgestart is erg goed opgeschoten.
In de periode 2008-2011 werd de buitenrestauratie uitgevoerd. En die mag zeker geslaagd genoemd worden.
Enkel het vieringtorentje diende nog grondig hersteld te worden. Op 21 november werd deze toren die in slechte staat verkeerde, naar beneden gehaald. De restauratie van dit op 35 meter hoogte op het kerkschip staande torentje, wordt uitgevoerd in een atelier naast de kerk. Heel binnenkort wordt het terug geplaatst. Ook aan de dakconstructie moest nog worden gewerkt om het interieur van verdere schade te behoeden. Een zeer zwaar stabiliteitsprobleem werd zichtbaar. Rotte balken toonden dat snel moest worden ingegrepen.
(het vieringtorentje...)
De kerk met haar fraaie interieur maakte de laatste decennia een erg grauwe indruk. Vocht sijpelde in en netten dienden boven de hoofdbeuk te worden gespannen om loskomende verf-en pleisterstukken op te vangen.
Het werd dus hoog tijd dat men de restauratie aanvatte.
We staan nu al erg ver met de werken. Aannemer Renotec kan tevreden terugblikken op het afronden van deze eerste fase. Vanaf maandag worden de stellingen systematisch afgebouwd en kan in het voorjaar van start worden gegaan met de tweede en laatste fase. In deze fase komen hoof-en zijbeuken en inkomgedeelte aan de beurt.
Kostenplaatje voor deze binnenrestauratie bedraagt ongeveer 2 000 000 euro (exclusief BTW). Na aftrek van de premie van de Vlaamse Overheid, investeert Mechelen zo'n 300 000 euro.
