Yvonne en Yvonne

(foto's: Jan Smets)

Ze kennen mekaar al méér dan veertig jaar. Voor beiden kende het leven een valse start. Later zouden ze mekaar voor de eerste keer ontmoeten: in Borgerstein, de voorziening voor mensen met een verstandelijke beperking in Sint-Katelijne-Waver. De nu 66-jarige Yvonne Backs was er bewoonster, en de vier jaar jongere Yvonne Baten was er begeleidster. Dit is ze nu nog steeds. Yvonne Backs is helemaal opengebloeid, en woont nu - onder begeleiding - met een paar andere mensen zelfstandig in een huis in Bonheiden. Twee vrouwen. Twee vriendinnen. Dikke vriendinnen... In het weekend van 9 en 10 december exposeren ze samen in het Maurus Moreelshuis in het Groot-Begijnhof. Kunst is iets wat hen verbindt. Maar er lopen wel méér parallellen tussen Yvonne en Yvonne. Ik ontmoet hen vandaag in het creatief atelier van Sjarabang in de Hoviusstraat waar ze druk bezig zijn met de laatste voorbereidingen voor hun tentoonstelling...

Beiden stralen.

Ze leerden elkaar kennen in die beginjaren van Borgerstein. Het vroegere Sint-Jozefseminarie dat in de jaren dertig werd gebouwd stond al jaren leeg, en werd omgeturnd tot een voorziening voor mensen met een verstandelijke beperking.

Yvonne Baten:

Ik begon er als opvoedster te werken. We 'zaten' op dezelfde gang - ik werkte in de toenmalige leefgroep 'de Flinstones' en Yvonne woonde bij 'de Dubbeldekkers'. Lang geleden... Ondertussen werd alles flink verbouwd en ook die ouwe namen zijn verdwenen. De bewoners werden toen ook nog 'gasten' genoemd. Ik ken Yvonne dus al erg lang.

Yvonne Backs knikt bevestigend...

(Yvonne Backs)

Tot mijn 21 jaar woonde ik in Lokeren - in Sint-Benedictus, bij de Zusters van Liefde. Mijn moeder is gestorven toen ik pasgeboren in haar armen lag. Ik was de jongste van het gezin. We woonden in Niel. Ik had zes broers en een zus. Ze zijn nu ook allemaal overleden. Mijn vader heb ik wel gekend, maar ik zag hem weinig. Hij bracht me naar de instelling... Veel weet ik niet meer van die tijd. Ik was nog te jong. Later kwam ik dus in Borgerstein terecht. Ik heb er altijd graag gewoond. Overdag ging ik werken in de Beschutte Werkplaats. Voor hobbys's had ik niet veel tijd. Ik hield me niet bezig met kunst. Maar zes, zeven jaar geleden ben ik naar Sjarabang gekomen... En nu kom ik elke week minstens één keer.

Sjarabang heeft het leven van Yvonne Backx verrijkt. Hier ontdekte ze haar artistieke capaciteiten. Ze bloeide hier nog meer open. Al drie maal stond ze op de planken met Sjarabang, en in het voorjaar nam ze deel aan een poëzieprogramma. In Sjarabang leeft ze zich uit in het atelier, bezoekt musea, gaat ze op theaterbezoek bij Abbatoir Fermé...

Ze schildert, boetseert...

Nu werkt ze met haar vriendin Yvonne Baten aan een reeks kunstzinnig uitgevoerde trofeëen: 'Oscars' voor de Mechelse Troef - een idee van Unizo en de handelsvereniging Mechelen MeeMaken. Op 13 december worden ze uitgereikt in de Winterbar Mirage. Vier categorieën: 'ondernemer van het jaar', 'starter van het jaar', 'Lifetime Achievement Award' en 'Mechelaar van het jaar'.

Sjarabang kreeg de kans om deze trofeëen creatief uit te werken. En dat was een hele uitdaging. Maar de resultaten zijn verbluffend. Yvonne en Yvonne werk(t)en hier samen aan. Een mooie kruisbestuiving.

Ze worden gemaakt met 'power-tex'. Dat is een speciale lijm die we mengen met poeder. Zo maak je een soort van klei die we uitrollen en dan rond een frame boetseren...

De twee Yvonnen kijken heel erg uit naar de tentoonstelling. Yvonne Backx vindt het spannend, maar is overgelukkig. Ze is dan ook (terecht!) heel trots op de sprekende portretten die ze met acrylverf op doek borstelt.

Yvonne Baten liep al langer met het idee om te exposeren.

Vroeger was ik ook niet zo artistiek bezig. Pas toen mijn echtgenoot in 2011 plots overleed, kwam alles in stroomversnellingterecht. Ik ben toen op aanraden van een vriendin intuïtief beginnen schilderen. Eerder als therapie. Ik zie nog altijd evolutie in mijn werk, en kan de gevoelens van die moeilijke periode nog ontdekken in wat ik maakte. Ik werk heel abstract met diverse technieken en gebruik ook vaak gerecycleerde. materialen. Na het overlijden van mijn man schreef ik eveneens mijn levensverhaal neer. Ook hierin is er een parallell met Yvonne. Tot mijn 21 jaar was ik geplaatst in een kindertehuis. Al wat ik meemaakte wou ik in een boek vertellen. Het is er nooit gekomen... Ik heb het losgelaten... Ik heb het manuscript kapot gescheurd. Maar stukken van die neergeschreven teksten zijn 'verborgen' in mijn schilderijen... Mijn omgeving stimuleerde me om te exposeren. Nu is het er dus van gekomen. Ik wou dit niet alleen doen. Daarom kwam ik op het idee om deze tentoonstelling samen met Yvonne op te zetten...

(Yvonne Baten)

Yvonne en Yvonne...

Twee vrouwen, twee vriendinnen. Hun leven begon met een valse start. Maar ze hebben het toch maar mooi voor mekaar gekregen. Kunst heeft een meerwaarde gegeven aan hun leven.

Dat wil Yvonne Baten zeker benadrukken:

Ik heb door Sjarabang veel 'meegekregen'. Als vrijwilligster bij Sjarabang is een wereld voor mij opengegaan. Hier kan ik me uitleven: in het atelier, op onze jaarlijkse vakantie met workshops in de Provence. Mijn leven, en ook dat van mijn vriendin Yvonne Backs is hierdoor nog boeiender geworden.

Yvonne Backs knikt.

Ik zou het niet meer kunnen missen. Ik kom erg graag naar Sjarabang. Hier leerde ik vele nieuwe vrienden kennen. En daarnaast ben ik nog actief in Studio Borgerstein waar ik veel schilder. Ik doe dat erg graag...