(foto's: Jan Smets)

Mechelen heeft er een monumentaal pareltje bij!  Na jarenlange verwaarlozing gevolgd door nieuwe bewustwording van de voormalige architecturale pracht én een lang restauratieproces schittert de vroegere laat-classicistische kapel van het Berthoutinstituut-Klein Seminarie weer als voorheen.  De kapel zal nu een multifunctionele functie krijgen.  Directeur infrastructuur van BimSem, Wouter Roels - en hij niet alleen - is bijzonder trots op het resultaat van de anderhalf jaar geleden opgestarte werken waaraan een kostenplaatje hangt van 800 000 euro. Ik kon de kapel waar men nog volop aan de slag was, reeds bewonderen tijdens de voorbije Open Monumentendag.   Toen kwam ik al erg onder de indruk.  Dat gevoel werd gisteren nog versterkt.  Gisterenavond werd de Aloysiuskapel onder grote belangstelling van directie, leerkrachten, leerlingen, oud-leerlingen, ouders en tal van sympathisanten ingehuldigd.  En het was kardinaal Jozef De Kesel himself, die de eer kreeg om de voormalige kapel in te wijden....

(de ramen van de 19de eeuwse kapel weerspiegelen zich in de strakke raampartijen van de schoolblok die dateert uit de jaren zestig.  Een merkwaardig en wonderlijk anachronisme...)

(tijdens de voorbije Open Monumentendag in september werd de kapel al eens opengesteld.  Toen was de laatste fase van de restauratie nog aan de gang...)

  (directeur Wouter Roels)

Veel het niet gescheeld of men had bij aanvang van vorige eeuw de classicistische kapel omgeturnd tot een neo-romaanse. De plannen gingen gelukkig niet door.  Zo werd de verbouwing naar de mode van die tijd niet uitgevoerd en bleef de kapel zijn relatief unieke stijl behouden.

De kapel werd gebouwd in 1835. De architect is een nobele onbekende.  Dit was vijf jaar na de oprichting van het Klein Seminarie waar priesters werden opgeleid.  De school groeide en bloeide en nu nog zie je de verschillende bouwfases van het hele complex.  Het vormt een boeiend geheel.

De school werd opgericht in de tijd dat koning Willem I nog de plak zwaaide over de verenigde Nederlanden.  Het was aartsbisschop de Méan die de door de koning ontbonden seminaries in ere herstelde en hij besloot in onze stad een eigen school te stichten waar toekomstige seminaristen een middelbare opleiding konden volgen op het voormalige terrein dat toebehoorde aan Graaf Jean-Ernest Coloma.

De kapel werd gebouwd in een nieuwe vleugel, op de eerste verdieping, boven een studiezaal.  Het was de ondernemende superior Jan-Baptist Van Hemel die hiervoor het startschot gaf.  De metalen kolommen als draagstructuur tonen aan dat de architect heus wel kaas had gegeten van moderne bouwtechnieken.  De keuze voor de laatclassicistische stijl is mogelijk te verklaren door het toemalige politieke klimaat dat eerder liberaal was.  Liberalen en katholieken hadden eerder een monsterverbond gesloten tegen de Nederlandse koning en voor onafhankelijkheid. 

De kapel werd vernoemd naar Aloysius van Gonzaga (16de eeuw), patroonheilige van de studerende jeugd.

Veel van de oorspronkelijke aankleding is in de loop der jaren verdwenen of aangepast.   In 1942 verdween zo bijvoorbeeld de monumentale preekstoel (deze werd verkocht en staat nu in de parochiekerk van Burcht), en in de jaren zestig ging de kapel haast helemaal teloor.  In 1967 werd ze tenslotte helemaal ontmanteld en werd ze omgebouwd tot studiezaal.  Het Hoogaltaar verdween...

In 1988 fuseerde het Berthoutinstituut (de vroegere Normaalschool Onder den Toren) met het Klein Seminarie en de Vrije Middelbare school.

In 2003 werd het hele Aloysiusgebouw beschermd als monument.  Zo werden mogelijkheden tot subsidiëring mogelijk.  Twee jaar later werd het dossier goedgekeurd.  Behalve voor.. interieurrestauratie vande kapel omdat de kosten te hoog uitvielen. 

Terwijl de werken aan het gebouw aan de gang waren werkte architectenbureau G.R.O.T.bvba het restauratiedossier van de kapel verder uit.

De restauratie van de kapel is een continue zoektocht geweest naar het oorspronkelijke uitzicht.  Ze werd immers verschillende keren herschilderd en zaken werden verwijderd of toegevoegd. 

Het bouw-en subsidiëringsdossier van het gebouw is lang en moeilijk geweest.  Maar in augustus 2017 kon toch van start worden gegaan met de restauratiewerken.  Dit gebeurde onder de deskundige leiding van architect Thomas Swaenepoel.

De werken zorgden nog voor enkele verrassingen. Aangename verrassingen.  Zo vond men de balustrade van het oksaal terug op de zolders van de school.  Deze werk vakkundig hersteld.  Tijdrovend maar geslaagd!   En in de koepel werd onder recentere verflagen nog een prachtige schildering gevonden: een trompe-l'oeil die nu een schitterend bijkomend accent geeft aan de al mooie kapel.

De kapel oogt vooral overdag heel fraai als het zonlicht door de vensters valt en het interieur een warme gloed geeft.

De marmerimitaties werden minitieus hersteld op zijpanelen en pilasters.  Dit werkelijk knap uitgevoerd door Angèle Boddaert, restaurateur gespecialiseerd in decoratieve muurschilderingen.

(het kruis wordt door twee leerlingen naar voor gedragen...)

Kardinaal De Kesel heeft gisterenavond het 'nieuwe' kruis van de kapel gezegend.  Ook dit kruis heeft een heel verhaal.  Het werd geschonken door de vier resterende zusters norbertienen die wonen in het aan de school grenzende klooster.  Jaren geleden stonden deze zusters die verbonden waren aan de school in voor het onderhoud van de kapel.  Dat deden ze toch de kapel eind jaren zestig haar functie verloor.  Het oorspronkelijke kruis was verdwenen, maar de zusters vonden dat 'hun' kruis er veel gelijkenis mee had, en na een grondige opknapbeurt is het nu in de Aloysiuskapel terechtgekomen...

(de fiere zusters Norbertienen waren opvallende aanwezigen...)

Algemeen directeur Rob Vanderbeek is blij met de restauratie van de kapel.  130 jaar had deze ruimte een sacale en verbindende betekenis.  Nu zal ze een multifunctionele functie krijgen. " Hier kunnen gebedsvieringen doorgaan, maar eveneens toneel-of muziekoptredens, feesten, thema-avonden, nascholingen... Of ze kan dienen als ontvangstruimte", weet hij me te vertellen.

(Algemeen directeur Vanderbeek links naast kardinaal De Kesel)

(directeur infrastructuur Wouter Roels en zijn echtgenote Greet Nauwelaerts, directeur Basisschool, schepen Marc Hendrickx en Jurgen Moons, directeur eerste graad)

(rechts: Michelle Eeman, diensthoofd Monumentenzorg die op 1 december na een lange en vruchtbare carrière op 1 december op pensioen gaat...)

(directeurs Moons en Roels)

Over de kapel, haar historiek en de restauratiewerken is een prachtig, rijk gestoffeerd en mooi geïllustreerd boekje uitgegeven.  Een pluim voor de fotografen,schrijvers en samenstellers!

De Aloysiuskapel is fantastisch mooi geworden.  Mechelen heeft er een sieraad bij!