(foto's: Jan Smets)
Maastricht kan je enkel in superlatieven beschrijven. Althans, dat vind ik. Het is één van de oudste steden van Nederland met een uiterst boeiende geschiedenis. Bovendien is het een erg aantrekkelijke stad, landschappelijk mooi gelegen, met veel gezellige hoekjes en een Bourgondische sfeer; een winkelparadijs én een rijk cultureel leven. Ik kom er graag en ontdek telkens wat nieuws. Dit weekend bezocht ik het Bonnefantenmuseum, dat één van de meest toonaangevende musea van Nederland is. Het museum dat al bestaat van 1884 kreeg in 1995 een hele metamorfose en het huidige gebouw met zijn raketvormige 28 meter hoge toren is een heuse landmark van het moderne Maastricht. De naam 'Bonnefanten' werd afgeleid van het voormalige Bonnefantenklooster in de historische binnenstad, waar het museum oorspronkelijk gevestig was. Nu ligt het aan de overzijde van de Maas. De collectie is bijzonder rijk en bevat veel hedendaagse kunst. Maar vooral de knappe collectie beeldhouwkunst is het bekijken overwaard. Enne...als ik musea rond dit thema ergens bezoek, dan bekijk ik de infoplaatjes bij het houtsnijwerk met extra aandacht. Niet zelden ontdek ik Mechelse links. Niet verwonderlijk: Mechelen had een méér dan serieuze reputatie bij het vervaardigen van deze artistieke exportproducten. Je treft ze overal ter wereld aan. Het Bonnefantenmuseum bezit wel heel knappe (en niet weinig) exemplaren van Mechelse kunstwerken. Mocht je dus binnenkort een bezoek aan Maastricht plannen: zet dit museum dan zéker op het to-do-lijstje!
Een bezoek aan dit museum streelt je Mechelse ijdelheid en doet je misschien nog iets meer glimmen van trots.
Het museum is zowel architectonisch knap en sober als modern functioneel. De collectie Middeleeuwse kunst kreeg mooie ruimtes toegemeten. Heel uitnodigend.
Vooral ook de zaal waarin de collectie Neutelings wordt geëxposeerd is een bezoek overwaard. Deze collectie toont de highlights van de kunstverzameling van de erven van het echtpaar Jeanne en Willem Neutelings die bij de opening van het nieuwe gebouw in 1995 aan het museum geschonken werd.
Het koppel bezat een bijzonder rijke collectie middeleeuwse kunst van zowat tweehonderd stuks van een erg goeie kwaliteit en diversiteit.
In het museum tref je knappe retabels met houtsnijwerk uit ondermeer Antwerpen, Brussel en Antwerpen. Maar ook: uit Mechelen! Het museum omschrijft dan ook onze stad - terecht - als het derde belangrijkste centrum van beeldsnijkunst in de Zuidelijke Nederlanden. In Mechelen werd ooit een keuring ingevoerd ter controle van de deugdelijkheid van het hout en de polychromie.
(zo luidt de info op een bordje bij de Mechelse collectie...)
De zogenaamde 'Mechelse popjes' vindt je in de hele wereld terug en duiken nog regelmatig op in de kunsthandel.
In het Bonnefantenmuseum ontdek je zo een erg aandoenlijke Anna-ten-Drieën aan en een Bernardus van Sienna. Als je er passeert moet je maar eens letten op de popperig aandoende beeldjes met ronde kopjes. Typisch Mechels.
'Onze' Bernardus is vervaardigd uit notenhout en werd daarna gepolychromeerd. Je moet het werk dateren in het eerste kwart van de zestiende eeuw.
Ook een Madonna met kind uit notenhout is uit diezelfde eeuw afkomstig.
Over deze twee beeldjes die ik hierboven heb aangehaald wordt nog méér verteld: oorspronkelijk zouden ze niet op 'zichzelf' hebben gestaan, maar zouden het onderdelen geweest zijn van 'Besloten Hofjes'. En daar kennen we als Maneblussers natuuuuuuuurlijk alles van. Of toch veel...
(de foto is - ik wéét het - kwalitatief niet zo goed omdat het moeilijk te fotograferen was doorheen het glas van de toonkast en de specifieke belichting van het kunstwerk...)
Wat ik persoonlijk erg mooi vond is de 'Christus op de koude steen'. Op deze wijze werd Jezus al wel méér uitgebeeld. Maar dit exemplaar in Maastricht is één van de mooiste en ontroerendste dat ik ooit ergens zag...
Naast dat houtsnijwerk tref ik in de toonkasten ook een bronzen Heilige Sebastiaan aan die zou dateren uit het tweede kwart van de zestiende eeuw...
Een andere belangrijke kunstvorm in Mechelen was het bewerken van albast. En hiervan heeft het Bonnefantenmuseum enkele knappe en nog erg intacte Mechelse exemplaren in het bezit! Zoals een 'Laatse Avondmaal' uit de tweede helft van de zestiende eeuw en een 'Bruiloft van Kana' en een 'Aanbidding der wijzen' uit dezelfde tijdsperiode...
Hélemaal iets anders...
in het museum ontdek ik in een zaal met schilderijen van ondermeer Italiaanse meesters als Lucas Cranach, Pieter Coecke van Aalst, Pieter Brueghel de Jonge, David Teniers, Jacob Jordaens, Peter Paul Rubens en nog vele anderen ook een Mechelse meester aan!
En nee: zijn naam klinkt niet héél bekend in de oren. Dat geef ik toe.
Zijn naam is Denijs van Alsloot.
Deze kunstenaar werd rond 1570 geboren in onze stad en zou circa 1626 sterven in Brussel. Werken van hem tref je aan in het Prado in Madrid en in het Victoria en Albert Museum in Londen...
Van Alsloot die zowel tekenaar als schilder was én tapijtontwerper, wordt beschouwd als een voorloper van de moderne landschapschilderkunst. Ook processies, stoeten, festivals en ceremonies werkte hij graag uit.
De Mechelaar zou vooral werkzaam blijven in Brussel. Vermaardheid kreeg hij doordat hij hofschilder werd van de aartshertogen Albrecht en Isabella...
De schilderijen die het Bonnefantenmuseum in Maastricht in bezit heeft zijn het 'Landschap met het kasteel van Tervuren en een jachttafereel' uit 1608. Het werd met olieverf geschilderd op canvas. Het andere is een 'winterlandschap met schaatsen' dat gemaakt werd tussen 1615 en 1620. Dit werk werd op paneel geschilderd.
En nu zélf op ontdekkingsreis uitgaan?
Maastricht is méér dan een uitstapje waard!