(foto's: Jan Smets)

Heel onlangs ben ik de gelukkige bezitter geworden van een bijzonder kunstwerkje: een ets uit 1972, van niet minder dan de legendarische Ferre Grignard.  Misschien zegt zijn naam de jongste generaties weinig of niks, maar Ferre die in 1982 overleed op de leeftijd van 43 jaar, was wel een iconisch figuur.  Vooreerst was hij een briljant muzikant.  Maar daarnaast was hij een 'typisch product van zijn tijd': een zachte anarchist, tragisch, veelzijdig... , rebel én genie.  Niet alleen op muzikaal gebied was hij spraakmakend, maar ook als beeldend kunstenaar had hij overduidelijk talent.  Dit facet bleef lang wat onderbelicht.  Maar daarover zo dadelijk meer...

Wat het werkje dat ik in handen kreeg voor mij wel een meerwaarde geeft is de handgeschreven boodschap op de achterkant.  Ferre Grignard richt de boodschap aan...jawel: Frans Croes: Mechelse evenknie - al even erg product van zijn tijd - kabouter en artistiekeling, én kroegbaas van den 'Herten Aas' aan de Haverwerf.  Ferre kwam er al eens meer over de drempel.  Het was daar aan de Dijle dan ook een laboratorium voor kunstenaars, dichters, muzikanten, trotskisten, alternatievelingen, provo's, hippies en wereldverbeteraars.  Een bont allegaartje.  En Croes stond er achter de tapkast.  Ook die andere bekende Mechelaar, dichter Herman De Coninck kwam er vaak. Hij betitelde Frans Croes als de 'Godfather van de Mechelse subcultuur'.  Geen wonder dat Ferre Grignard het goed met Croes vinden kon.  Op de achterzijde van de ets schrijft hij: 'Harte-Aas-lijk gefeliciteerd Frans!'

Ferre Grignard kwam regelmatig naar Mechelen afgezakt, vertelt me Etienne Mylemans die een levend geheugen van dat wel heel aparte en wervelende tijdperk mag genoemd worden.

Grignard kwam in'den Herten Aas', maar daarvoor trad hij ook op in 'de Muze' op de Vismarkt (wat nu het Ankertje aan de Dijle is.  Nee, niet alleen Antwerpen heeft een café dat 'de Muze' heet.)  Ook in het Zennegat heeft Grignard ooit opgetreden...

(den Herten Aas - niets is meer zoals het was....)

Frans Croes die in 1936 in Heffen geboren werd, was een spraakmakend Maneblusser.  Hij was geëngageerd, was provo, artiest en..kabouter - Een cultfiguur voor zijn generatie.  In 1967 werd hij de cafébaas van den Herten Aas. 

Hij en zijn geestesgenoten willen een nieuwe wind laten waaien door het cultuurbeleid van deze stad.  En dat doen ze met veel toeters en bellen.  Vanaf 1971 zal Croes zich meer en meer toeleggen op de grafische kunst.  En nog wat later trekt hij zich als kunstenaar terug in die afgelegen Mechelse negorij tussen vaart, Zenne en Dijle: het Zennegat.  Daar zal hij ook in 2011 overlijden.  Maar voor altijd blijft zijn naam verbonden met die dolle zestiger jaren.

Antwerpenaar Ferre Grignard schrijft op zijn kaartje:

Ik heb er geen idee van waar Ferre niet bij kon zijn...  Maar het is alleszins een leuk tijdsdocumentje en een bewijs van de vriendschap tussen beide artistiekelingen.

Ferre Grignard was drie jaar jonger dan Croes.  Hij werd geboren in 1939. 

Na een turbulente schoolcarrière trekt Ferre naar het Instituut voor Sierkunsten en Ambachten in Antwerpen.  Daar komt hij in contact met allerlei kunstenaars en muzikanten.  Hij heeft zelf ook een mooie en bijzondere stem, en dat wordt ontdekt in het legendarische café De Muze aan de Melkmarkt.

Met 'ring, ring, I've Got To Sing' wordt Grignard naar het vedettendom geslingerd.  Deze LP uit 1966 bevat nog meer grote successen, zoals 'Drunken Sailor' en 'My Crucified Jesus'.  Het worden regelrechte hits.  Ze brengen de sinjoor tot in de Parijse Olympia.  Ferre Grignard wordt de 'Vlaamse Bob Dylan' genoemd.  Het is een titel die kan tellen.

Maar de roem heeft haar keerzijde.  Het gaat steeds meer bergaf met Ferre.  Hij drinkt meer dan goed voor hem is en gaat heel erg slordig om met zijn contracten en contacten.  Wild en nonchalant gaat hij door het leven. Optredens worden plots afgelast en hij komt ook in geldnood in de jaren zeventig.  Zijn inboedel wordt verkocht en zo komt hij zelfs op straat te staan. Zijn muzikale hoogdagen lijken voorgoed voorbij.  Op de koop toe wordt hij getroffen door keelkanker, en op 8 augustus 1982 sterft hij...  Op het Schoonselhof ligt hij begraven...

Muzikaal had hij de laatste jaren nog weinig te betekenen...

Maar in die periode begon hij weer te tekenen - zoals het ooit begon.  Zijn werk is vaak omschreven als mystiek.  En ook die Christusfiguur duikt op in zijn kunst. 

Ik bekijk de ets - en in die wirwar van donkere en schijnbaar onduidelijke krabbels herken ik vaag die 'crucified Jesus'...

1972. 

'Harte-Aas-lijk gefeliciteerd Frans!'

(eerbetoon aan Frans Croes aan de vroegere Herten Aas...  Enkele jaren geleden...)

Een tekening,

een krabbel,

een handgeschreven wens...

een groet aan een vriend...

Ferre en Frans, Sinjoor en Maneblusser...

twee iconen van een tijdperk dat voorgoed voorbij is.

maar beiden hebben een spoor nagelaten.

De Muze was hen welgezind.

Den Herten Aas kent het verhaal

maar de muren zullen het niet meer vertellen.