(foto onder: Jan Smets)
Was ik blij dat ik uiteindelijk en op de valreep nog kaartjes kon bemachtigen voor dit grandioze toneelstuk van Abattoir Fermé. De reservaties liepen als een trein en ik greep 'naast de prijzen'. Op een wachtlijst terecht gekomen kreeg ik gisteren dan toch het verlossende bericht dat er nog twee plaatsen beschikbaar waren...
Het wordt een avond om in te lijsten. De verwachtingen worden ruimschoots ingelost. Deze productie verdient een open doekje en theaterman Stef Lernous, de creatieve duizendpoot en bezieler van theater NONA in de Begijnenstraat, bewijst met deze bewerking en regie eens te meer dat hij een Mechels artistiek monument is om te koesteren. Dat was al langer geweten, maar nu dat Stef onlangs ook benoemd werd tot nieuwe stadsartiest, is zijn naam nog nét wat bekender geworden bij het grote publiek. Ik ben benieuwd naar wat hij nog allemaal in zijn mars heeft, en wat hij de volgende jaren nog uit zijn hoed zal toveren....
Maar goed: vanavond staat 'Het Proces' van Franz Kafka op het programma: het overbekende stuk van de al even overbekende in 1883 in Praag geboren Duitstalige schrijver. De grote lijnen van het verhaal zijn bekend. Maar dit theaterstuk laat ons ook tussen de regels lezen. De scènografie is uitmundend; het decor en de kostumering ronduit subliem... En dan spreek ik nog niet over de acteerprestaties van de uitgebreide cast! Als het verdiende applaus verstilt, voel je het stuk nog aan de ribben kleven.
Het spel is grotesk, absurd, karikaturaal en wordt breed gespeeld - alle registers worden opengetrokken! Maar nergens gaat het 'er over'. Alles zit juist. Geknipt op de maat van Kafka. Gegoten als een dwangbuis.
De balans tussen drama en humor zit goed. Grotesk, wrang, gruwelijk, lachwekkend en met af en toe knipoogjes naar de actualiteit.
Het publiek zit op twee tribunes - het speelvlak tussen hen in. Zo lijkt het of je mee getuige, jury en rechter bent.
Het wordt een totaalspektakel om van te snoepen.
'Het Proces' werd door Kafka geschreven in 1925 en vertelt het verhaal van bankbediende Jozef K. (een prachtrol van David Dermez!), die op een 'mooie' dag door een arrestatieteam van z'n bed wordt gelicht. Dit is het begin van een waanzinnige rollercoaster. Waarom wordt hij aangeklacht? Wie diende de klacht in? Een jarenlange procesvoering volgt... Absurd, wraakroepend, ongelooflijk... Overtuigd van z'n onschuld gaat Jozef de confrontatie met het rechtssysteem aan en komt hij terecht in een wereld waarin recht en rede lijken te wijken voor de macht en de logica van de bureaucratie. Het verandert het leven van Jozef K. ingrijpend.
Stef Lernaus maakte een eigen-zinnige en knappe bewerking van dit literaire meesterwerk. Da's geen gemakkelijke klus om zo'n werk te 'vertalen' voor eigentijds theater. Maar Stef brengt er meer dan goed van af. Dit stuk dat een drietal weken op de Mechelse planken wordt gebracht, past wonderwel in de thematiek van het cultuurevenement OP.RECHT.MECHELEN.
De toon wordt al gezet bij het binnenkomen in de zaal. De bevreemdende sfeer wordt je al gewaar als om je dossiernummer wordt gevraagd... Kafkaiaans.
Stef:
Kafka heeft mij altijd geïnteresseerd en met name 'het proces' is een bijzonder prikkelende tekst. De kloof tussen burger en systeem, de absurditeit van ambtelijke procedures: het is zo iconisch en tegelijk spannend actueel. Eenzelfde groot, machtig en onverstoorbaar apparaat als dat waar Jozef K. aan ten prooi valt, lijkt zich open en bloot in ons gezichtsveld te installeren, zowel elders als dichtbij. Het lijkt alsof een net van alle kanten over de wereld valt: een net waarvan ik me afvraag of de mazen groot genoeg zijn om nog voldoende lucht, vrijheid en democratie door te laten.
Nooit wordt duidelijk waarom Jozef K. wordt aangeklaagd en nooit komen we te weten door wie... Nooit krijgen we een dieper zicht op het voeren van dit proces. Frans K. vecht, probeert vat te krijgen op de gebeurtenissen, bijt zich vast in zijn verdediging... Maar hij verliest de greep en je voelt het fatale orgelpunt naderen...
Bravo voor de regie! Maar zéker ook bravo voor de acteurs! Ik denk dan vooral aan David Dermez, Tine Van den Wyngaert, Bob de Moor en Tania Van der Sanden. Top! Maar ook al die anderen die in dit wervelende spektakel opdraven verdienen een pluim!
Abbatoir Fermé brengt met 'Het Proces' theater van de bovenste plank! Dit is de meest genietbare nachtmerrie die ik ooit beleefde. Dit is één van de sterkste theatervoorstellingen die ik de laatste jaren zag.
Dit is oprecht monsterlijk en magistraal goed!
Dit is een meesterlijke Kafka.
Het stadsartiest-schap is bij Stef en zijn ploeg in erg goeie handen.
Oprecht!