Vorig jaar verscheen de roman ‘WIL’ van Jeroen Olyslaegers, 333 pagina’s over bezet Antwerpen in de oorlog, vol van geweld en ambiguïteit.

Hoe overleef je in een dergelijke vreemde situatie? Ineens wordt je leven overhoop gegooid … blijf je neutraal of neem je positie in? Welke keuzes zijn moreel goed? Of verzand je in lafheid in deze gruwelijke omstandigheden?

Hoofdpersonage Wilfried Wils vertelt zijn verhaal aan één van zijn nakomelingen … en natuurlijk ook aan ons, de lezer.

(foto: © Tricky Troostie)

Wilfried Wils is een zelfverklaard dichter, maar om aan de verplichte tewerkstelling in de oorlogsindustrie te ontsnappen, gaat hij in dienst als agent bij de Antwerpse politie. Om te overleven in deze gruwelijke tijden, maakt hij zowel vrienden bij het verzet als bij de collaboratie, steeds balancerend op die dunne koord om het hoofd boven water te houden.

(foto: © Tricky Troostie)

Jeroen Olyslaegers baseerde zijn boek op het onderzoek van historicus Herman Van Goethem, die als curator aan de basis lag van Kazerne Dossin – Memoriaal, Museum en Documentatiecentrum over Holocaust en Mensenrechten in Mechelen.

Donderdag blikten beide heren samen terug op het ontstaan van de roman, beider toekomstplannen als schrijver, het gebruik van de gij-vorm in het boek, de tragiek van oorlog, …

‘Wat is de definitie van een tragedie in één zin? … er staat een rekening open en die dient betaald te worden.’ (Jeroen Olyslaegers)

(foto: © Tricky Troostie)

Mensenrechtendilemma’s zijn in geen enkel beroep zo aan de orde als bij de politie. De manier waarop tijdens de nazi-bezetting Belgische politieagenten ingezet werden om vaak gewelddadige razzia’s op Joden uit te voeren, illustreert dit.

 ‘Vroeger leerden ze u namen en jaartallen, nu doen ze alsof dat een vergissing was. Maar geen kat, vroeger of nu, geeft u de pets rond uw oren die geschiedenis echt is. De smeerlapperij is dat het nooit stopt, nooit echt. Het gaat altijd door.’ (Wilfried Wils in ‘WIL’)

Heel wat van de toen gebruikte strategieën om ethische dilemma’s te omzeilen, zijn ook vandaag nog erg herkenbaar. Daarom ook dat alle personeelsleden van de politie de opleiding ‘Holocaust, politie en mensenrechten’ volgt in Kazerne Dossin: wie wéét hoe een groep naar collectief geweld kan verglijden, is er beter tegen bestand en kan ook weerwerk bieden, want er is altijd een marge om ‘neen’ te zeggen.

(foto: © Tricky Troostie)

Laat dit nu ook de ultieme oproep van deze avond zijn: wees niet ‘neutraal’, maar neem positie in en maak de juiste morele keuzes. Maak zelf mee een verschil, elke dag weer, met kleine stapjes. Want de spoken van het verleden zijn er nog altijd en waren nog steeds rond …

En léés ‘WIL’ … een verhaal met veel vaart, meeslepend, maar toch géén vrijblijvende lectuur … het laat je achter met een raar gevoel in de maag, een mokerslag… wàt zou ik doen in deze omstandigheden??? De kat uit de boom kijken, of ... ???