(foto's: Jan Smets)
Op stap gaan met Mechelenbinnenstebuiten is een ontdekkingsreis maken door eigen stad. Het leuke ervan is dat er afgeweken wordt van de platgetreden paadjes. Deze zomer gebeurt dat bijna letterlijk. In de zomerreeks van Mechelenbinnenstebuiten wordt in vier 'afleveringen' gewandeld door buitenwijken van onze stad. Zondagnamddag en woensdagavond werd de buurt tussen Battelsesteenweg en Afleidingsdijle bezocht. En dat werd gedaan met twee uitstekende gidsen: Mark Rubben en Erik Nobels. Met veel brio hebben ze elk een groep begeleid door de wijk. Het zijn dan ook - elk met eigen temperament - twee entertainers van de bovenste plank; rasvertellers met een 'verhaal' dat weet te boeien van de eerste letter tot het laatste punt. De twee hadden ook deze keer weer moeite om binnen het afgesproken tijdschema te blijven. Maar niemand die daarover kloeg! We gingen dan ook véél wijzer huiswaarts. Wie deze wandeling gemist heeft kan deze volgend jaar nog in herhaling meemaken. Dit sfeerverslagje is enkel maar een smaakmaker en een los bij mekaar gesprokkeld allegaartje van indrukken en weetjes...
Vertrokken werd woensdagavond - net zoals zondagnamiddag - aan brouwerij het Anker waar een stevig tropisch feestje werd gebouwd.
Hier staan we op de rand van de stad, waar de rust van het begijnhof haast brutaal de kop wordt ingedrukt door de drukte van de Guido Gezellelaan en het grote kruispunt wat verderop. Deze belangrijke verkeersader splitst de stadskern af van het overliggende gebied - met het Rode Kruisplein, Keerdok en de nu in restauratie verkerende Ouwen Dok.
Oversteken vraagt dus enige alertheid.
Aan de overkant - buiten de vroegere stadsmuren lag er in lang vervlogen eeuwen polderland, en in dat gebied onstonden een paar heel belangrijke, invloedrijke vrouwenkloosters. Als je het vroegere begijnhof dat eertijds extra muros gelegen was, er nog bijtelt, mag je wel spreken van een stevig aanwezige vrouwenpopulatie op dit Mechelse grondgebied. Deze begijnen zochten later de bescherming binnen de veilige stadsmuren, en ook de nonnen van Thabor, Bethanië en Blijdenberg deden dat. De kloosters zouden later in de 16de eeuw worden afgebroken. Godsdienstoorlogen noopten hiertoe. Men wilde niet dat de verlaten kloosters schuilplaatsen zouden worden van al wie het niet zo goed voorhad met de stad...
Het klooster van Bethanië moet je ongeveer situeren in de buurt van de Battelsesteenweg/Olivetenvest.
Ook de nonnen van Blijdenberg hadden hun stek in dit gebied. Deze ook wel als 'nonnen van Mechelen' betitelde religieuzen hadden een positie om 'u' tegen te zeggen. Ze bezaten zelfs de sleutel van een stadspoort (de 'Nonnenpoort'). En dat wil toch wat zeggen.
Maar goed. De geschiedenis maakt dus dat de kloosters verdwenen en het polderland kwam er voortaan weer leeg bij te liggen. Of toch zo goed als. Pas heel veel later zou er in deze buurt een ondertussen ook weer verdwenen slachthuis worden gebouwd.
En natuurlijk: den 'Ouwen Dok', het 'zwempaleis' waar onze stad mee pronken wou. Met een properheidscampagne wou men iets doen aan de hygiëne van de inwoners. Er kwam dus een zwembad. Maar daarnaast kon het rijkere deel van de bevolking er een bad nemen, en de armere Mechelaars konden via de achterkant binnen, om er een stortbad te gebruiken.
Stichtelijke spreuken werden op de muren van dit grootse gebouw dat in 1924 geopend werd na meer dan tien jaar werkzaamheden, geplaatst. Wat dacht je van deze:
Door reinheid kunnen arm en rijken met dezelfde schoonheid prijken.
En deze:
Een heel nieuwe ontwikkeling van deze wijk zat er bij het begin van de vorige eeuw aan te komen. Het water in de straten van de staasse tot het Seminare deed de vroede stadsvaders denken aan een plan om deze overstromingen het hoofd te bieden. Hiervoor werd een sluis aangelegd aan Nekkerspoel en de afleidingsdijle werd gegraven. De vlieten werden overwelfd. In 1907 kwam er ook nog een sluis aan de Begijnenweide (achter 'den dok') en onze stad was van de wateroverlast verlost.
Op een doorregende tweede juni van 1907 werden deze nieuwe waterwerken ingehuldigd. En dat ging gepaard met heel wat feestelijkheden, volksspelen én het bezoek van de toenmalige kroonprins, Albert en zijn echtgenote Elisabeth. Men stond toen zelfs verbaasd dat de prinses zélf haar paraplu vasthield. Een petite histoire in de marge van een historische gebeurtenis...
De politici van Mechelen hadden grootse plannen met de buurt rond het zwembad. Hier moest een geheel nieuwe prestigieuze wijk ontstaan. De plannen werden getekend en nieuwe straten zouden worden aangelegd. Het is...er nooit van gekomen. Toch gek hoe de geschiedenis zich later zou herhalen. Nu immers zal dit gebied opnieuw onder handen worden genomen. En nee: niet kleinschalig. De ambities reiken heus verder. De ontwikkeling van Keerdok en Eandissite moet binnen twintig jaar een heel nieuwe stadswijk doen ontstaan hebben met 800 woningen, horecafunctie, winkels, groene ruimte... De aanzet is hiertoe gegeven. Het zwembad wordt grondig gerenoveerd en zal een hotel worden. De bestaande winkels aan het Rode Kruisplein en vlak hiernaast zullen op termijn verdwijnen. Aan het Keerdok verrezen al opvallende appartementsgebouwen die dit gebied zullen omtoveren tot het 'Eilandje van Mechelen'. Hier kan nog uren over verteld worden, maar da's niet de bedoeling nu.
Over dat Keerdok gesproken!
Mechelen moest een zeehaven krijgen! Dat waren de megalomane plannen van de toenmalige politici. Een oud plan wordt opengeplooid. En werkelijk: het weet te verbazen hoever het idee ging! Maar het plan werd opgeborgen. Het Keerdok dat als eerste van dit grootschalige idee gerealiseerd werd doet hier nog aan herinneren. Wel verrezen links en rechts nog wat bedrijven die iets met de bouwnijverheid te maken hadden. (ook in vroegere eeuwen moet dit het geval geweest zijn. Maar zoals ik al zei: l'histoire se répète...).
In het vroegere poldergebied werden nieuwe straten aangelegd zoals de Bethaniënstraat en de Zijpestraat. Een uniek concept. Het wordt door onze gidsen uit de doeken gedaan. Wie er dus meer over weten wil, zal volgend jaar mee op stap moeten gaan.
We leren ook veel over hoe het waterlandschap van onze stede er uitgezien moet hebben. De Dijle moet in vroegere eeuwen een veel bredere bedding hebben gehad. Langzaam maar zeker werden kaaimuren aangelegd, en werd de Dijle in zijn huidige en smallere patroon gedwongen. Oude Dijlearmen verdwenen. Water werd gekanaliseerd, gedempt... Maar de loop van de rivier houdt men niet tegen. Het water zoekt zijn weg. Het laat zich niet dwingen. Het polderland zorgde nog regelmatig voor natte voeten én een memorabele overstroming in 1953. Deze ramp ging de geschiedenisboeken in. Het hele gebied kwam blank te staan bij deze noodlottige gebeurtenis.
En toch: vele jaren later - midden de jaren tachtig werd in dit lege poldergebied de huidige sociale woonwijk gebouwd...
Er is zoveel te vertellen over deze wijk in ontwikkeling.
Waar vroeger de ondernemende socialistische burgemeester Antoon Spinoy, gefascineerd door de American way of life , Mechelen in een nieuw tijdperk wou loodsen, en een Mercedes Benz fabriek liet verrijzen, zijn nu winkels gevestigd. Zij zullen later ook verdwijnen. De oude Winketbrug werd afgebroken in 1972. De weg voor de auto lag nu helemaal open. De straat werd gerecht en een nieuwe viaductbrug kwam over de Dijle te liggen...
Van polder tot trendy woonwijk... Deze buurt kende een lange en boeiende geschiedenis. En het einde is nog niet in zicht. Hier zal Mechelen een heel nieuw gezicht krijgen.
Volgende zondag en woensdag wordt de buurt tussen Leuvense vaart, Astridlaan en Battelsesteenweg bezocht.
info@mechelenbinnenstebuiten.be
www.mechelenbinnenstebuiten.be
