(foto's: Jan Smets)

De kop is eraf!  Zondag en gisterenavond gingen de eerste gegidste wandelingen van de nieuwe zomerreeks van Mechelenbinnenstebuiten van start.  Gelukkig zat het weer mee op deze twee tochten. En dat is natuurlijk mooi meegenomen in deze kwakkelzomer.  Al jaren verzorgen de gedegen, enthousiaste en goed voorbereide gidsen van Mechelenbinnenstebuiten voor een boeiend programma: vier op maat gemaakte themawandelingen.  Vorige zomers kwamen zo ondermeer ''Mechelen tijdens WOI' als een reis door de Mechelse architectuurgeschiedenis vanaf de gotiek van de Keldermansen tot de modernisten, aan bod.  De wandelingen kennen een groeiend succes.  En ook nu waren er heel wat Maneblussers die mee op stap wilden.  Daarom wordt de groep ook telkenmale gesplitst.

Dat er buiten de stadsmuren van Mechelen ook nog heel wat te ontdekken valt dat méér dan de moeite waard is, staat buiten kijf.  Deze zomer worden met Mechelenbinnenstebuiten vier wijken bezocht die nét buiten het historische stadscentrum liggen.  Als eerste kwam de wijk rond de Sint-Jan Berchmanskerk aan de beurt.  Eeuwenlang lag hier zowel veel landbouwgrond als moeras.  Maar met de groei in de meubelindustrie én de komst van het arsenaal, was er een grote toestroom van 'nieuwe' Mechelaars, die een dak boven het hoofd moesten krijgen.  De stad barste uit haar voegen, en buiten de ring verrezen nieuwe wijken om al deze mensen te kunnen huisvesten.  En zo ontstond al snel een woonkern rond Brusselse-en Hombeeksesteenweg.  Lintbebouwing, arbeiderswoningen, een kerk, scholen... Deze uithoek van Mechelen kende rond de vorige eeuwwisseling een ware metamorfose.  Alleen in de straatnamen ontdek je nog het vroegere land-en tuinbouwkarakter van de wijk...

Ik ga natuurlijk de wandeling niet 'herdoen' in dit artikel.  Als deze hernomen wordt volgend jaar moet je zéker proberen mee te lopen.  Ik garandeer je: je krijgt waar voor je geld!

Vertrokken wordt bij het begin van de Brusselsesteenweg, net voorbij het Plaissanceplein waarvan de heraanleg nog altijd stof tot discussie geeft.  Het beeld van Mariëtte Teugels midden op het plein moet dan wel 'vreugde' uitbeelden: sommigen zien in de naar boven gerichte armen van deze vrouw eerder een gebaar van wanhoop...

Natuurlijk kan het niet dat je op deze plek niks zou zeggen over Herman De Coninck die woonde op de hoek van Brusselse-en Hombeeksesteenweg, waar z'n ouders een dagbladhandel hebben uitgebaat.  Een frase uit één van zijn gedichten -  vormgegeven door Jean-Paul Laenen - is aangebracht op de gevels van het huis.  En in het trottoir is een gedenkplaat verwerkt die herinnert aan het plotse overlijden van de bekende dichter in Lissabon...

In de buurt heeft nog een illustere Mechelaar gewoond: op de Brusselsesteenweg woonde en werkte kunstschilder Prosper de Troyer, grootvader van Mark Uytterhoeven (die trouwens vlakbij  in de Ridder Dessainlaan zijn stek heeft...).

De Hombeeksesteenweg die al eeuwenlang bestond werd verhard, en toegebouwd.  Zijstraten werden aangelegd... Arbeidershuisjes, burgerwoningen...  En: er diende dus ook een kerk gebouwd, om al deze 'zielen' niet verloren te laten gaan.  Een milde weldoener schonk een flinke lap grond en wat later werd een kapel opgericht, die later zou vervangen worden door een grotere kerk.  Ze werd gewijd aan de toen twee jaar voordien heilig verklaarde Sint-Jan Berchmans.

(Sint-Jan Berchmansstraat en Veldenstraat)

(Victor Van de Walleschool)

Wat later verrees er ook een school, want degelijk katholiek onderwijs werd nodig geacht.  In vestigingen aan Sint-Jan Berchmansstraat, Brusselsesteenweg en Veldenstraat  vonden meisjes en jongens onderdak.  Hiervoor werden  ook zusters Ursulinen uit OLV-Waver opgetrommeld.

Het Stedelijk Onderwijs kon niet achterblijven.  Verder op de Brusselsesteenweg werd in burgerlijke stijl - in contrast met de katholieke schook in neogotiek, een nieuwe school opgericht: De Victor Van de Walleschool.  Twee vleugels, ook weer voor de twee geslachten, strikt gescheiden door het concièrgegebouw in het midden...

Deze steenweg draagt ook de herinneringen aan twee afspanningen: 'de Posthoorn' die er tot het begin van de jaren zestig nog lag naast de kerk, en wat verder 'Belgrado'.  Deze laatste is er nog te zien, al zijn in het gebouw nu wel appartementen gevestigd.

(Belgrado)

Over de Sint-Jan Berchmanskerk staat nog een beschermde mooie gevel in art-nouveaustijl, en in de Berkenhofstraat kan je nu nog bewonderend opkijken naar het Berkenhof.  Wie er zin (en centen!) voor heeft kan misschien overwegen om het te koop staande kasteeltje aan te kopen...

(Brusselsesteenweg)

(Berkenhof)

De Hoveniersstraat (let op de naam!) bezit vele knappe herenhuizen (beslist een ommetje waard!) en in deze straat kan je ook Theater De Moedertaal ontdekken.

Op zo'n wandeling wordt je overstelpt met vele leuke weetjes: je ontdekt een 'fortje', je leert dat de naam 'Fortuinstraat' komt van een afgebroken windmolen met die naam; je leert een vergeten dichter kennen; komt te weten waarom café Den Tilt in de Vrijgeweidestraat  zo heet, én stoot op een woning van de bekende Belgische architect  Renaat Braem in de Vennekant...

(Vennekant - en huis van architect Braem)

Waar vroeger het Vrijbroek lag  - een moerassig gebied waar men vrij zijn dieren kon laten grazen - zou later het Vrijbroekpark worden aangelegd.  Naar het voorbeeld van het Antwerpse Rivierenhof zou de provincie hier de Mechelse burger 'gezonde lucht' en ontspanning aanbieden.  Maar als tegenprestatie werd van de stad wel verwacht dat ze er een deftige weg naartoe zouden aanleggen.  Dit gebeurde.  Een grote nieuwe laan werd aangelegd van de Plaissancebrug tot het park.  Hiervoor diende wel de Rembert Dodoensstraat gekruisd te worden, waardoor een reeks huizen onteigend moesten worden.  De laan werd Vrijbroeklaan genoemd.  De oorlog stak stokken in de wielen.  De geplande gebouwing werd uitgesteld, en pas na de Tweede Wereldoorlog ging men hiermee van start.  De straat werd genoemd naar burgemeester Dessain, ondertussen geridderd, die op de eerste dag na de Bevrijding onverwacht was overleden...

(Ridder Dessainlaan)

Dit verslag is ver van volledig.  Dat was ook mijn bedoeling niet.  Maar misschien bekruipt je nu wel de zin om deze wijk eens nader te bekijken.

Nog beter: stap volgende mee met Mechelenbinnenstebuiten.

(fortje in de Rembert Dodoensstraat)

(groen-en speelzone achter Hovenierstraat)

Zondag 14 augustus (om 14uur) en woensdag (om 19 uur) wordt er van start gegaan aan brouwerij het Anker in de Guido Gezellelaan.  Dan wordt de wijk tussen Battelsesteenweg en Afleidingsdijle onder de loupe genomen.  Je kan op voorhand inschrijven bij Uit in Mechelen, maar ook ter plaatse afrekenen.  De wandeling duurt zo'n drietal uurtjes met rustpauze in een volkscafé inbegrepen.

Prijs 8 Euro cash bij vertrek of 6 Euro bij voorinschrijving (voor al diegenen die geen gunstig abonnementstarief hebben (denk er aan voor volgend jaar!)

meer info bij:

www.mechelenbinnenstebuiten.be

info@mechelenbinnenstebuiten.be