Maandag 6 juni is het weer zo ver: de jaarlijkse zomerconcerten van Mechelen, de stad met een Hart voor Beiaard, gaan van start. Stadsbeiaardier Eddy Mariën is er klaar voor, zei hij mij zo net nog. Een muzikant in hart en nieren. De logische voortzetting van meer dan een eeuw Mechelse beiaardtraditie. Er loopt een "rechte" muzikale lijn van Jef de Nijn via Staf Nees en Jef Rottiers tot Eddy Mariën.

Dat voor de invulling van het ambt van Stadsbeiaardier van die rechte lijn is afgeweken zodat Piet van den Broeck en niet Jef Rottiers titularis van de Romboutstoren werd heeft niets met muziek, maar alles met politiek te maken. Om tijdens WO II in zijn levensonderhoud te voorzien aanvaardde Jef Rottiers opdrachten voor de NIR. Dat werd achteraf als collaboratie be- en veroordeeld, en, beste kandidaat en Mechelaar of niet, een "zwarte" als stadsbeiaardier, dat mocht niet.

Maar dat is allemaal lang geleden. Het oude idee van Jef Denyn om de beiaard van leverancier van muzikaal behang te op te waarderen tot een volwaardig concertinstrument is daarentegen springlevend. Gaandeweg volgden steeds meer stadsbeiaardiers het voorbeeld, met wisselend succes. Op zeker ogenblik was het aan de voet van de Lievevrouwetoren van Antwerpen zo druk dat de beleving van de beiaard meer die van een rockconcert dan die van klassieke muziek was, met meer lawaai en drank dan respect voor de muziekuitvoering, zodat de echte beiaardliefhebbers vluchten naar stille steegjes of andere geheime plekjes.

Er was steeds meer nodig om Mechelen als beiaardstad op de kaart te zetten. Zo kwamen er een tijdlang jaarlijks  affiches in alle Belgische treinstations om de concerten op de Romboutstoren aan te kondigen. Een goed idee, als je 't mij vraagt, maar het gebeurt al jaren niet meer.

De elkaar opvolgende stadsbestuurders hadden wel allemaal de mond vol over hun waardering voor de beiaard, en wat die voor de stad betekent, maar uiteindelijk was de reële inzet toch maar beperkt, al ligt dat allicht meer aan de relatieve onverschilligheid van de hele coalities dan aan de betrokken cultuurschepenen. Dat de houten balkenconstructie langs de Minderbroederskerk een positief effect heeft op de akoestiek op het Cultuurplein is mooi, maar een toevalstreffer. De permanente schuin oplopende luifel tegen de kant van het auditorium aan die de luisteraars zou beschutten voor de regen, en tegelijk de torenmuziek zou "opvangen", is er nooit gekomen.

Ik vermoed dat het ergens in de jaren 90 was, dat men besloot om de beiaardconcerten te verrijken met een presentator/-trice om wat achtergrondinformatie te verzorgen bij de stukken die gespeeld werden, iets wat ook in de concerten van het Festival van Vlaanderen gebeurde. Zeker voor leken op beiaardgebied een bijzonder zinvolle taak, want het programmaboekje is zo beperkt dat het enkel ruimte biedt voor de titel en de componist van een werk. Ik herinner me nog zo Frans Vermoortel en Marc van Bets aan het woord gehoord te hebben. Op zeker ogenblik heb ik van Jo Haazen, toen stadsbeiaardier en directeur van de Koninklijke Beiaardschool "Jef Denyn", de vraag gekregen of ik daaraan wilde meewerken, en dat heb ik sindsdien met hart en ziel gedaan. Het team werd aangevuld met historica Ann van Tuerenhout en de laatste jaren maakte musical-actrice Liesje Bouwen het trio compleet. Wij hadden elk onze stijl en persoonlijkheid, maar onze bijdragen werden door het publiek gesmaakt, dat merkten we ieder jaar opnieuw op het einde van het seizoen. Bij het afsluiten noemden we iedereen die aan de concerten had meegewerkt, en wanneer we tenslotte elkaar voorstelden aan het publiek, ging het applaus nog een streepje luider. Ook de beiaardiers waardeerden ons werk. Als het even kon contacteerden we de beiaardier die ging optreden tijdens onze voorbereiding, zo kon die ook iets kwijt over de keuze van het repertoire, waarom een bepaald stuk gekozen werd of wat het voor hem of haar betekende - en soms kregen we last minute wijzigingen in het repertoire of correctie van foutjes in het programmaboekje om door te geven aan het publiek. Zo gaven we ook de beiaardier een stem, en maakten van hem of haar een mens en kunstenaar, en meer dan alleen maar een producent van muzikaal behang.

Zo gaven... verleden tijd dus. Blijkbaar was onze populariteit een doorn in het oog van enkele bestuursleden van de Koninklijke Vereniging voor Toren en Beiaard, die liever zelf in het zonnetje zouden staan, zo lezen we toch tussen de regels van de brief waarmee wij bedankt werden voor onze inspanningen in het verleden. Blijkbaar heeft Toren en Beiaard, tègen het advies van de stadsbeiaardier in, besloten de presentatie te schrappen. .

Maar het zal ons er niet van weerhouden met liefde naar onze beiaard te komen luisteren, en iedere muziekliefhebber van harte op te roepen om hetzelfde te doen. En al is onze presentatie er niet meer, er is nog steeds meer dan één reden om naar het cultuurplein te komen om te luisteren. Er is de akoestiek op het plein - en er is het videoscherm waarop U de beiaardier aan het werk kan zien. Dat is iets waarvoor wij, als presentatoren, altijd gepleit hebben...

Met dank aan Egied Rossiau voor de foto's en Mark van Mullen voor de helpende hand.