(foto's: Jan Smets)

Jan De Smedt, de in 1954 op 49-jarige leeftijd overleden Mechelse kunstschilder en beeldhouwer wordt op vrijdag 20 en zaterdag 21 mei volop in de schijnwerpers gezet.  Immers: die zaterdag zullen heel wat unieke werken van hem per opbod worden verkocht.  En da's misschien wel de enige en laatste  kans die je hebt om een waardevol kunstwerk aan te schaffen van deze Mechelse artiest.  Ik had vandaag een boeiend gesprek over Jan De Smedt met Axel Vaeck en Herwig De Lannoy, respectievelijk secretaris en voorzitter van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen.  Ze poseren maar al te graag bij het beeldje 'Jeannine' dat op het Jan Se Smedtplein staat - het officieus zo genoemde pleintje in de Varkensstraat..

Mijn eerste kennismaking met het werk van De Smedt was in 1979.  Toen ging een retrospectieve van deze kunstenaar door in het Cultureel Centrum.  Mijn grootoom Staf Weyts, de nu in de vergetelheid geraakte bekende Mechelse schrijver, die goed bevriend was met Jan, nam er het woord.  Ik herinner me vooral ook de grote en haast aandoenlijke adoratie die zijn zoon Raphaël had voor zijn vader.  Raphaël die een paar jaar geleden overleed, en eveneens actief was in de Oudheidkundige Kring, heeft zijn hele leven gewijd aan de artistieke nalatenschap van zijn vader, en bracht ze voortdurend in de aandacht. 

  (Raphaël De Smedt)

Raphaël De Smedt die gewezen hoofdconservator van de Koninklijke Bibliotheek in Brussel was, zou met het iniatief beslist in zijn nopjes zijn!

Jan De Smedt was een geboren en getogen Maneblusser.  Zijn oudere zus huwde met de gekende Mechelse kunstschilder Theo Blickx.  Deze Theo was wel zo'n 25 jaar ouder dan Jan, maar hij had zeker heel wat invloed op hem.  Blickx was een begaafd kunstenaar en eveneens  één van onze invloedrijkste.  Bovendien had hij dan nog een stevige link met de nog bekendere Rik Wouters.  Van Theo kreeg Jan ook privélessen. 

Jan De Smedt die in 1905 geboren werd, studeerde eerst aan de Mechelse Academie voor Beeldende Kunsten, waarna hij zich vervolmaakte aan de Brusselse Academie bij Egide Rombaux en Victor Rousseau.  Hij volgde de opleiding tot tekenaar en beeldhouwer, maar later zou hij ook kunstschilder worden.

  (zelfportret)

In 1939 werd Jan leraar tekenen aan de Mechelse Academie.  In dat jaar huwde hij ook Camilla Van Peteghem.  Het echtpaar kreeg één zoon: Raphaël.

Jan De Smedt behoorde tot de zogenaamde 'intimisten' van de Belgische kunstwereld, een school die het rauwe expressionisme de rug toekeerde en zich richtte op de menselijke waardigheid en warme geborgenheid van het gezin.

Trouw aan de figuatieve kunst ging hij zijn eigen weg.

Jan was erg veelzijdg.  Hij maakte landschappen, stillevens, naakten, vele gevarieerde zeegezichten enzovoort...  Maar zijn portretten springen er tussenuit.  Ook zijn beeldhouwwerken  (vaak in gips en klei) mogen er zijn.  Hierin toonde hij zijn grote talent.

Als kunstschilder en leraar aan de academie had hij vele contacten met Mechelse kunstenaars in de jaren 30, 40 en 50.  Dat maakt hem als figuur ook interessant.

(de schilder in zijn atelier...)

Jan was een wat dromerige, introverte en huiselijke man.  Geen tafelspringer, en niet buiten de lijntjes kleurend...   En misschien zou hij wel verdwenen zijn in de anonimiteit als na zijn door, zoon Raphaël zich niet onverdroten had ingezet om het omvangrijke oeuvre van zijn vader blijvend in de aandacht te brengen.  Hij gaf een 25 kleine boekjes uit over zijn werk en een grote catalogus in 2005.  Regelmatig werden tentoonstellingen georganiseerd.

  (Camilla)

(de jonge Raphaël)

Heel zeker was Jan een gezinsman, voor wie het huiselijk geluk op de eerste plaats kwam.  Het gelukkige gezin woonde lang in de OLV-straat, waar nu de Chirowinkel gevestigd is.  Honderd jaar na zijn geboorte werd aan de gevel een gedenkplaat gehangen.  Toen werd ook een bronzen beeld van 'Jeannine', een meisje dat vaker model voor hem was, op het pleintje in de Varkensstraat geplaatst, dat sindsdien zijn naam draagt.  Jan had zijn atelier aan de Battelsesteenweg.  Op 1 februari 1953 was er een enorm springtij, en bij dit noodweer overstroomde het hele poldergebied.  Het atelier stond één meter onder water!  Het heeft Jan emotioneel gekraakt.  Dat jaar is hij ook overleden...  Waaraan is hij gestorven?  Dat is niet zo duidelijk.  Vast staat dat hij ook nog een operatie moest ondergaan in de Sint-Romboutskliniek.  Zoon Raphaël was toen amper 13 jaar.  De dood van zijn vader was een blijvend gemis.  Met zijn moeder woonde de ongehuwde Raphaël later aan de Veemarkt, maar het atelier aan de Battelsesteenweg liet hij ongemoeid als een soort 'relikwie'.  Slechts enkele jaren voor zijn dood maakte Raphaël het huis leeg en verzamelde hij al de kunstwerken bij hem in huis.  Vele documenten werden geschonken aan het Stedelijk archief.

  (Jeannine)

Raphaël (1941-2013) richtte bij testament het Fonds Raphaël De Smedt op binnen de Koning Boudewijnstichting.  Dit Fonds heeft de opdracht om de naam van de kunstenaar te behouden bij het grote publiek.  De Stichting werd door Raphaël benoemd als algemeen legataris van zijn nalatenschap.  Het Bestuurscomité van het Fonds, voorgezeten door ere-ambassadeur Frank De Coninck, heeft de collectie geselecteerd die bewaard zal worden.  Stukken uit die collectie kunnen ontsloten worden in functie van de vraag.

Er blijft nog een verzameling van schilderijen en beeldhouwwerken over die het Fonds wil aanbieden aan een breder publiek. 

(OLV-straat)

Op vraag van de Koning Boudewijnstichting organiseert de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, waarvan zoon Raphaël erevoorzitter was, een verkooptentoonstelling.  Ruim 60 schilderijen en 40 beeldhouwwerken (veel in terracotta) zullen te koop worden aangeboden!

De opbrengst van de veiling komt de Kring ten goede.  Maar ons bestuur heeft beslist om met een groot deel van de opbrengst ook het Mechels cultureel erfgoed te ondersteunen.  We kozen voor de restauratie van de besloten Hofjes, de beroemde retabelkasten uit de eerste helft van de 16de eeuw.  Die zijn opgenomen in de Vlaamse Topstukkenlijst.  Momenteel worden deze gerestaureerd in de benedenzaal van het Hof van Busleyden.  Tijdens de verkooptentoonstelling kan je deze Hofjes ook bekijken achter glas.  Bovendien is er een boeiende fotoreportage te bekijken en een röntgenfoto van deze kastjes.  Een expert zal die zaterdag tussen 14 uur en 14u30 ook uitleg geven over het restauratieproces.

De tentoonstelling op vrijdag 20 mei gaat door van 18 uur tot 22 uur.  Je hebt dan de mogelijkheid om de aangeboden kunstwerken te bezichtigen, én je kan dan al een schriftelijk bod doen.

Op zaterdag 21 mei wordt de tentoonstelling om 13 uur geopend en om 14u30 start de verkoop per opbod.

De veiling staat onder toezicht van gerechtsdeurwaarder Eric Maes uit Mechelen.

Meer info bij Herwig De Lannoy die veel tijd en energie gestoken heeft in dit initatief:

oudheidkundigekringmechelen@gmail.com

www.oudheidkundigekring.be/mechelen

- de verkoop geschiedt tegen contante betaling van de koopprijs met 'n verhoging van 6% voor de kosten.

- de goederen worden verkocht in de staat waarin zij zich bevinden op het ogenblik van de toewijzing, zonder enig verhaal.

- eenieder wordt geacht voor zichzelf te hebben gekocht en de koper zal zich niet op zijn lastgever kunnen beroepen.

- onmiddellijk na de toewijzing zijn de verkochte goederen voor rekening en risico van de koper en is ieder verhaal uitgesloten.

- tijdens de veiling zullen geen goederen worden afgeleverd.

- als de koper niet onmiddellijk betaalt, worden de hem toegewezen zaken opnieuw verkocht op zijn kosten.

- de verkoophoudende gerechtsdeurwaarder beslist zonder beroep alle geschillen die tijdens en wegens de verkoping kunnen rijzen.

En dan merk ik tussen de aangeboden werken plots een mooie buste aan van een jongeling, Dries Weyts genaamd...  Dries is de zoon van mijn grootoom Staf Weyts, en neef van mijn vader...  Leuke ontdekking...  Ik denk terug aan de tentoonstelling in 1979, waar 'nonkel Staf' zijn vriend, de kunstschilder Jan, in herinnering bracht...  Het komt allemaal terug...

(Staf Weyts)

Misschien ben jij binnenkort wel in het bezit van een uniek werk van deze Mechelse kunstenaar?  Bovendien steun je hiermee ook nog eens de conservatie van Mechels erfgoed, endat is mooi meegenomen!