(foto's: Jan Smets.  Onderaan architecten Karel Beeck en Elfi Hermans)

Mechelen krijgt er weerom een pareltje bij! Het zoveelste...  Niet dat de gebouwen waarover het hier gaat al niet langer behoren tot alom gekend erfgoed én stadsgezicht.  Nee: aan de buitenkant wijzigt heus niet veel.  Maar het interieur van de 13de eeuwse Heilige Geestkapel op de hoek van de Minderbroedersgang, dat trouwens één van de alleroudste bouwwerken is in onze stad, en het aanpalende 16de eeuwe Heilige Geesthuis, hebben een ware metamorfose gekregen.  Beiden zullen een andere functie vervullen dan deze die ze de laatste decennia hadden.  De eeuwenoude gebouwen zullen in hun nieuwe kleedje het unieke decor vormen voor allerlei evenementen.  Particulieren én bedrijven zullen er gebruik van kunnen maken. Architect  Karel Beeck en projectarchitect Elfi Hermans wisten van de beide gebouwen iets verrassend moois te maken.

De kapel is inderdaad één van de oudste architectonische relicten van onze Dijlestad.  In de 13de eeuw gebouwd had de kapel een belangrijke positie vlak tegenover de kathedraal en sloot het aan op het reeds lang verdwenen Minderbroedersklooster.

In de kapel werd de armenbedeling georganiseerd na zondagsmis-en school.  In de loop van de hieropvolgende eeuwen onderging het gebouw tal van aanpassingen en bij het begin van de 20ste eeuw werd de kapel méér dan drastisch verbouwd.  De zichtbare gevels in natuursteen werden ook gereconstrueerd.  de achtergevel in baksteen en een gedeelte van de voorgevel bleven evenwel behouden, en deze bevatten nog oude sporen van nissen, restanten van muurschilderingen, een fries...

In het verlengde van de historische kapel staat het Heilige Geesthuis, daterend van voor 1530.  Wat er nu nog staat is eigenlijk het resulaat van verbouwingen en vernieuwingen in 1675. 

In het huis vergaderden indertijd de proviseurs en een deel van het huis werd verhuurd.  De zolders werden gebruikt als opslagruimte van goederen die aan de armen bedeeld werden.

De voorgevel werd in 1909 ingrijpend verbouwd en gereconstrueerd terwijl de achtergevel behouden bleef.  Tijdens de voorbije werkzaamheden werden de originele 17de eeuwse buitenluiken in dichtgemetselde openingen terug gevonden in bijna perfecte staat.

In het interieur zijn ook nog enkele 17de eeuwse plafonds met kleigewelven en lijstwerk terug gevonden.

In de jaren zestig werd het huis verbouwd tot Stadspoppentheater.  In de kapel werd de scène opgebouwd met betonnen loopvloeren en theateruitrustingen.  In het huis kwamen een tribune en een betonnen helling.  de verdieping werd heringericht met tussenwanden en banale vloeren.

Heel de site rond de gebouwen is de laatste tijd grondig gerenoveerd daar alles niet meer voldeed aan de vereisten die het Figurentheater De Maan (nu Beeldsmederij De Maan) stelde.  Er was immers nood aan nieuwe performante zalen, betere technische installaties én een foyer.

Het architectenbureau import.export.architecture realiseerde een unieke nieuwbouw met de veelbesproken 'gouden kubus'...

Met een eerste onderhoudspremie werd de kapel ontruimd.  De bestaande theaterinrichtingen, vloeren en tussenvloeren werden verwijderd.  Dan volgde inventarisatie en onderzoek om te zien of er nog onzichtbare historische elementen aanwezig waren. 

In een tweede fase werd er een materiaaltechnisch onderzoek ingesteld.  En dit alles heeft dan geleid tot een stevig restauratiedossier dat een volledige restauratie van interieur, daken en gevels behelste.

De gevels waren nog in vrij goeie staat en dienden slechts plaatselijk hersteld.  De dakbedekking werd volledig verniewd met natuurleien en de daktimmer werd hersteld.  Ook het buitenschrijnwerk werd aangepakt net als de bestaande glas-in-llod panelen.

Ter plaatse van een recentere deuropening kwam een nieuw stalen schrijnwerk als 'vitrine' naar de achterliggende ruimte.

Het gelijkvloers van het Heilige Geesthuis kreeg een ruwere afwerking daar hier geen authentieke elementen werden teruggevonden.

De verdieping van het huis werd gerestaureerd en heringericht als bureauruimte.  de vloerafwerking werd vervangen door een brede planken vloer passend bij het 17de eeuwse karakter.  De wandbepleistering werd vernieuwd en de kleigewelven gerestaureerd.

Ook de voormalige achtergevel werd gerestaureerd en werd nu een binnengevel die aansloot op de trappenpartij en de nieuwe ontvangstruimte.  De dichtgemetselde ramen werden geopend zodat het atelier van het theater zichtbaar werd.

Bij het openmaken werden de unieke 17de eeuwe buitenluiken in ere hersteld. 

De zolder werd gerestaureerd en heringericht tot artiestenruimte met keuken en vergaderuimte/loges en douches.  Het zoldergevoel werd volledig behouden.

En laat ons nu de kapel eens bekijken...

De kapel werd grondig gerestaureerd en de waardevolle afwerkingen, verborgen nissen, gedichte deuropeningen en 17de eeuwse buitenluiken zorgvuldig blootgelegd en geconserveerd.

De wanden werden herschilderd met vrij transparant aangebrachte kalkverf zodat het contrast met de geconserveerde historische delen niet te groot werd.  de dakspanten kwamen vrij en de vloer werd volledig vernieuwd.  Vloerverwarming en een arduinen vloer werden voorzien.

De twee gerestaureerde gebouwen hebben een bijzondere erfgoedwaarde omwille van architectuur en sociale functie.  De restauratie is vakkundig aangepakt.  In de toekomst zullen zowel bedrijven als particulieren er evenementen kunnen organiseren zoals meetings, lezingen, seminaries of recepties.

Maar ook kan het dienen als bijvoorbeeld receptieruimte bij huwelijken.

Het totale kastenplaatje van de restauratie bedraagt 800 000 euro.  De stad betaalde  270 000 euro en de Vlaamse Overheid subsidieerde voor 530 000 euro.

De restauratieplannen werden getekend door architecten Beeck & Hermans bvba en Architectenburo Oostpool.  De uitvoering was in handen van aannemer Buildign nv uit Ranst.

Wie kapel en huis wil huren kan contact opnmen via agbmac@mechelen.be  of 015 29 80 43

(schepenen Björn Siffer van Cultuur en Toerisme, Christiaan Backx van Openbare Werken en Greet Geypen van Stadsvernieuwing en Monumentenzorg)