(foto's: Jan Smets)
Volgende week zondag trekt de Mechelse carnavalstoet weer door de straten in het centrum, en hopelijk mag men er op rekenen dat de weergoden het gebeuren zo gunstig gezind zijn als de vorige jaren. Daarop hopen ze: Georges Beerden en Jean Aerts, respectievelijk secretaris en voorzitter van het Mechels Karnaval Komitée. Vanavond was ik te gast bij Jean in de Caputsteenstraat. Hij vertelde honderduit over de geschiedenis van carnaval in onze stad. En al mag Mechelen nu bezwaarlijk een super-carnavalstad worden genoemd: al sinds 1972 wordt door een grote groep enthousiaste vrijwilligers een stoet op poten gezet. Waar het Komitée de moed blijft hebben op dit met vrij beperkte middelen te blijven organiseren, is me een raadsel, maar hun onvoorwaardelijke inzet siert hen. Jean en zijn jongere kompaan Georges beloven dat het een mooie editie zal worden. 26 groepen zullen deelnemen aan de stoet, en als de aanwezigen langs het parcours nu even talrijk zullen zijn dan vorige jaren, wordt het beslist een mooie jubileumeditie. 44 jaar: of 4 x 11. 11 is gekend als narren-of gekkengetal. Vandaar...
Al eeuwenlang is de vastenperiode de tijd voor Pasen waarop onze voorouders zichzelf allerlei beperkingen oplegden. Maar voor deze sobere tijd begon, werd er nog heel wat afgeschranst tijdens de zes vette dagen die Aswoensdag vooraf gingen. Op de eerste zondag voor de vasten werd dan carnaval gevierd, en het stadsbestuur deed ijverig mee bij de organisatie van de feestelijkheden. Er werd zelfs een 'vastenavondsteekspel' gehouden, en geweten is dat ook Margareta van Oostenrijk en haar hofhouding steeds present tekenden.
Af en toe dierven deze vieringen wel eens uit de hand te lopen, en werd er door de Kerkelijke overheid streng op toegekeken dat niemand het boekje te buiten ging. Er zijn tijden geweest dat maskerades zelfs verboden werden.
Tot in de 17de eeuw ondersteunde het stadsbestuur evenwel de Mechelaars met een som geld om hun vastenavond te kunnen vieren. De Mechelse rederijkerskamers deden duchtig mee. In de verwarrende periode van de godsdiensttroebelen gingen deze feesten verloren. De tradionele vieringen werden vervangen door zogenaamde 'bals masqués"
Tijdens de Franse tijd werd carnaval dan helemaal verboden, waarna het weer een heropleving kende...
Carnaval kende dus steeds tijden van verval en groei...
Jean Aerts ging zelf op zoek in het Mechels stadsarchief naar sporen van carnaval in Mechelen, en vond daar toch wel wat aardige wetenswaardigheden...
Zo ontdekte in dat in 1886 vastenavond werd gevierd met ondermeer een Praaltrein en een Gekkenfeest. In 1866 werd er zoiets als een 'Grand Cavalcade' opgezet, en twee jaar voordien was er ook al een zogenaamde 'Praaltrein'. Dat vertellen me al de losse documenten die ik kon vinden. Aan zo'n Praaltrein was er vaak een goed doel verbonden. Zo ging in 1864 deze Praaltrein door ten voordele van de armen.
Met de Eerste Wereldoorlog kwam er een einde aan het vieren van carnaval. De mensen hadden wel wat anders aan het hoofd. Na deze Groote Oorlog werd niet meer aangeknoopt met de oude traditie.
Carnaval leek voorgoed voorbij. In die periode onstonden wel de Geburenkringen in onze stad. Overal rezen ze als paddestoelen uit de grond. Deze kringen organiseerden 'geburenkermissen' - meestal in de zomermaanden. En op die geburenkermissen ging er al wel eens een zogenaamde 'Serieuze Wandeling' door, waarbij de mensen verkleed door de straten liepen. Individuelen of groepen trokken zo dan van het ene café naar het andere. Carnalesk dus... Na de Tweede Wereldoorlog worden er verklede bals georganiseerd door het Verbond der Mechelse Geburenkringen. Op de Regionale Beeldbank kan je nog affiches van deze'gekostumeerde en gefilmde bals' opsnorren. Ik vond er uit 1951, 1952 en 1953... In 1963 heeft het Verbond der Geburenkringen dan een Prins Carnavalverkiezing ingericht: 'de Prins der Prinsenverkiezingen' met prinsen van Mechelen en daarbuiten. Een stoet ging er dan nog niet door. Wel werd er van het stadhuis waar de prinsen ontvangen werden, in een kleine optocht naar de Oude Stadsfeestzaal in de Merodestraat getrokken waar een bal plaatsvond. In feite was het nog een wat besloten gebeuren...
In 1972 ging dan de eerste carnavalstoet door. Het Verbond der Geburenkringen heeft aan deze organisatie een grote impuls gegeven. Het moest toen nog allemaal gebeuren zonder financiële steun van de stad. En ook was het niet altijd zo eenvoudig om de Mechelaars warm te maken voor het carnavalgebeuren. Dat ligt waarschijnlijk wel aan het karakter van de Maneblusser.
Toch kende deze eerste carnavalstoet in '72 redelijk wat succes en liepen er heel wat groepen in mee. Van bij het begin was ik er bij betrokken, maar écht actief werd ik pas in 1978 na m'n schooltijd en legerdienst. Ik woonde toen nog aan de Lange Heergracht. Daar was ook een Geburenkring. En het is daar dat de carnavalgroep 'de Knullen' werd opgericht. De eerste voorzitter had als bijnaam 'de Knul'. De man had een café op de hoek van de Blokstraat en de Lange Heergracht. Met de geburenkermis van de Lange Heergracht liep 'de Knul' met z'n klanten, die allemaal een bolhoed droegen, de vijf buurtcafé's af om de kermis te openen. De mensen zeiden toen: "de Knullen zijn op zwier'. Het werd een traditie bij het begin van de kermis. Hoe langer hoe meer geraakte ik betrokken bij het Karnaval Komitée, en in 1982, 1986 en 1999 ben ik Prins Carnaval geweest. Als je drie maal Prins bent geweest, krijg je de titel van Keizer. Zo werd ik Keizer Jean....
Jean Aerts is nu voorzitter van het Mechels Karnaval Komitée. Het is maar één van de vele petjes die deze vrijwilliger-bij-uitstek draagt trouwens. Hij steekt enorm veel tijd en energie in de organisatie. Gelukkig wordt hij geholpen door Georges Beerden, secretaris en stoetverantwoordelijke en manusje van alles achter de schermen. Ook de public relations neemt Georges voor zijn rekening. Verder werken ook nog in dit Komitée: Nini Tremerie en Raymond De Hertogh.
Naast dit Dagelijks Bestuur heb je hiernaast nog meewerkende afgevaardigden van elke Mechelse carnavalvereniging, oud-prinsen enzoverder...
Mechelen telt vijf carnavalverenigingen. Je hebt de Maneblussers die ontstonden in 1968, de Knullen uit 1974, de Batteleers uit 1975, de Prinsenkamer van 2007 (een vereniging van oud-prinsen en prinsessen) en de Promillekes uit 2014. Vroeger waren daar ook nog de groep van Hanswijk de Bercht, de Gilde van de Neuskapel, de Mickeys, de Snoukys, de Kriekenplukkers van Hombeek en de Mechelse shakers. Maar al deze groepen zijn in de loop van de tijd gestopt.
Vroeger kreeg het Mechels Karnaval Komitée zo'n 45 000 tot 60 000 BFr als subsidie, en in de jaren negentig werd dat bedrag verhoogd. Al vijftien jaar ontvangt het organiserende comité 6000 Euro van de stad. Natuurlijk dekt dat niet alle kosten, maar de stad zorgt ook voor de tribune, de nadarbarelen, het aandenken, de politiebegeleiding en de bekers...
Eénmaal is de stoet niet doorgegaan! In 1984 kregen we immers geen budget van de stad... Dit jaar mogen we zelfs onze burgemeester verwachten. Hij zou aanwezig willen zijn op onze jubileumeditie. Nu hopen we ook dat de Mechelaars ook wat méér willen deelnemen. Want soms is dat wat vechten tegen de bierkaai. Maar we blijven er in geloven. Ook zouden we het fijn vinden mocht de middenstand ons méér willen steunen, want ook een oproep aan de verschillende handelscomité's voor deelname aan de reclamestoet levert weinig reactie op. Dit jaar zouden we ook graag zien dat de straten waar de stoet door komt carnavalesk worden aangekleed...
Elk jaar wordt er een prins of prinses Carnaval gekozen. Dit jaar is Veerle Van der Elst Carnavalprinses van Mechelen.
Ook is er een jeugdprinsenpaar: Allyssa Schenoff en Arne De Swert. De broer van Arne, Lars De Swert is nu jeugdkeizer nadat hij drie keer jeugdprins was.
26 verenigingen doen mee aan de stoet, en dat is meer dan vorig jaar. Jammer genoeg gaan de Dansmariekes nu niet mee. Bezielster van deze groep, Malou Samison, die ook voorzitster was van de Maneblussers stierf vorig jaar.... Maar dat het desondanks een mooie stoet zal worden, staat buiten kijf! De Bellemadam zal ons vergezellen en ook de erebelleman zal in de eretribune zitten. We zullen de tradionele groepen uit Mechelen en de regio kunnen bewonderen. Er zijn groepen uit Putte, Vilvoorde, Tienen, Antwerpen, Leopoldsburg, Landen, én zélfs Aalst dit jaar: dé carnavalstad bij uitstek. Ook uit Nederland komen er groepen afgezakt naar Mechelen. Een showkorps uit Zegge mogen we verwelkomen, maar ook blaaskapellen uit Dordrecht en Halsteren. Na de optocht wordt een delegatie ontvangen in het stadhuis, en in het Sint-Romboutscollege krijgen de deelnemende groepen allen een aandenken (we lieten speciaal voor deze feesteditie een bijzondere pin maken) en de prijs voor mooiste wagen en groep wordt daar ook uitgereikt.
Georges hoort het Jean allemaal graag vertellen...
Ikzelf ben een stuk jonger dan Jean, en werd geboren in 1982. Ik woonde in de Bathaniënpolder, en via mijn zussen die bij de Dansmariekes zaten kreeg ik de carnavalmicrobe te pakken. Zo kwam ik nadien ook in het Karnaval Komitée terecht. Ook mijn vriendin Dana Vermeulen die al drie keer jeugdprinses was, werkt mee achter de schermen...
Georges en Jean vertellen honderduit. Carnaval is hun leven.
In de tijd van het Centrumblad gaf ons Komitée zelfs een krantje uit! En weet je ook dat in 1997 Eddy Wally optrad op de Grote Markt ter gelegenheid van onze Carnavalstoet? Vroeger gingen een aantal Carnavalverenigingen rond Pasen ook op bezoek in een home of een ziekenhuis. Eén keer trokken we zelfs naar het Moederhuis. De Knullen en de Maneblussers waren ook van de partij op de jaarlijkse Bloemenstoet. Ja, we beleefden al heel wat. Naast onze stoet organiseren we ook al sinds 1976 ons Kindercarnaval.
Praktisch:
zondag 28 februari. Start 15u11.
Parcours: Veemarkt, Befferstraat, Grote Markt, Schoenmarkt, IJzerenleen, Guldenstraat, Korenmarkt, OLV-straat, Vijfhoek, Bruul, Grote Markt, Befferstraat.
Carnavalkermis op de Botermarkt in plaats van voor de post. Deze staat van zaterdagmorgen 27 februari tot woensdagavond 2 maart.
Muzikale clowns zullen op zaterdag 27 februari door het centrum lopen.
Inlichtingen: Georges Beerden (015/64 51 34 - na 18 u) en Jean Aerts (015/20 30 58) of via mail: MKK@outlook.be
NB: oudste foto's, affiches e.d uit het rijke archief van Jean Aerts.