(foto's: Jan Smets)
Onlangs kon ik op een rommelmarkt dit boekje op de kop tikken. Het telt niet meer dan 25 bladzijden, en werd uitgegeven door 'Vlaamsche Toeristenbond Antwerpen'. Gedrukt werd het bij de bekende Mechelse drukkerij Godenne. Uitgiftedatum:1926. Bijzonder boeiend is het om in zo'n toeristische gids van zo lang geleden te neuzen. Je kijkt dan met de bril van 90 jaar geleden naar het 'stedeschoon'. Erg leuk zijn ook de advertenties van Mechelse (horeca)zaken. Met de Duitse gids uit 1913 en de ongeveer even oude Franse is het nu het derde reisgidsje waar ik jullie graag in laat meebladeren.
www.mechelenblogt.be/2013/04/voor-mechelen-volstaan-vier-uur
www.mechelenblogt.be/2015/10/guide-pratique-du-touriste-malines
daar gaan we...
De Eerste Wereldoorlog heeft ondertussen over het land geraasd, en ook Mechelen deelde in de klappen. De littekens in de stad zijn echter weggewerkt in 1926. Het stadscentrum is opgekalefaterd. Ook de IJzerenleen herrees uit haar as: 'historischer' ogend dan ze ooit was.
Heel opmerkelijk is volgende passage in de reisgids. De auteur heeft weinig goede woorden over voor de fantasierijke heropbouw van deze Mechelse Champs Elyssées...
De IJZEREN-LEEN, vroeger stemmig plein, thans afschuwelijke stijlmaskarade tengevolge van de heropbouw na het bombardement van 1914...
'De Lepelaer' op de Zoutwerf is nog wél in zijn volle glorie te bewonderen. Het lot van deze prachtige woning wordt later in een volgende wereldbrand bezegeld:
...mogelijk een Keldermans, begin der XVe eeuw: één van de mooiste en de aanzienlijkste der laat gotische gevels der stad...
Op de hoek van de Zwaanstraat merkt de auteur de 'Pekton' op die in heropbouw is. En we moeten van schrijver zeker letten op een 'aardig hoekhuisje' aan de Persoonshoek. De Pekton zal nog een paar keer verhuizen sindsdien, en het 'aardige hoekhuisje' is jammer genoeg ook reeds lang verdwenen.
Aan de overkant van de 'Vischmarkt' zien we aan de overzijde, een 'kapelletje nevens een klimmend straatje'. Dat moet dan wel de Sint-Annakapel geweest zijn. Maar brouwerij Lamot liet het in zijn uitbreidingsplannen slopen... Toch vond de auteur toen al de omgeving 'bedorven door de onooglijke brouwerij'!
En zo verandert het gezicht van een stad stilaan... De toeristen moeten in het hedendaagse Mechelen andere monumenten en stadszichten ontdekken...
Het bescheiden gidsje is verlucht met een aantal tekeningetjes van Alfred Ost die werden overgenomen uit het standaardwerk 'Malines jadis et aujourd'hui'. (de 'clichés zijn eigendom van uitgever W.Godenne te Mechelen)
De auteur geeft ons als raad mee dat we er 'alle belang bij hebben om kennis te nemen van de advertenties die speciaal gekozen werden voor dit wandelboekje'... Zo weten we waar we terecht kunnen voor een hotelbed, een natje en/of droogje en onze 'fotografie-artikelen'...
Mechelen telt bij uitgave van de gids zo'n 60 000 inwoners, en de auteur vindt 'ten huidigen dage de stad nog zeer interessant omdat wij er zooveel overblijfselen terugvinden uit dien glanstijd als residentiestad der Nederlanden...'
'Mechelen bezit veel pleintjes, meestal onregelmatig, doch logisch gevormd...'
Dan krijgen we nog wat praktische info mee: over de spoorwegstations en de tramlijnen. Buslijnen zijn er voldoende, en de bus naar Kapellen o.d Bosch, Boom en Willebroek kan je nemen op de Graanmarkt. Die naar Heist o.de.Berg neem je op het Hoogstratenplein. Wil je naar Kontich: dan neem je de bus op de Antwerpsche Steenweg, en die van Lier stap je op je in de Befferstraat...
Ook komen we te weten waar post-telegraaf-en telefoonkantoren te vinden zijn.
De cultuur-en muziekliefhebber kan Beiaardconcerten bijwonen op zaterdag, zondag en maandag van 11 tot 12 uur. In juni en Oogst op maandag van 21 u tot 22 u, en in september van 20u30 tot 21u30...
Missen is menselijk. Ik ontdek een foutje: de auteur meent te weten dat in de vroegere Minderbroederskerk de ingewanden van Margaretha van Oostenrijk te vinden zijn. Het ging wel over de overblijfselen van haar stief-grootmoeder Margareta van York.
In de Minderbroedersgang kan je nog een typisch godshuis: de Cellekens, aantreffen...
Uiteraard is er uitgebreide info over Sint-Romboutstoren en kathedraal opgenomen in de gids. We krijgen nog wat info mee als we zouden besluiten om de toren te beklimmen:
Zich wenden tot den torenwachter 'in 't fortuin' - tegenover den ingang. Prijs 1 fr. op de hoogte der eerste borstwering hangen de zes grootste klokken. een verdiep hooger bevindt zich het uurwerk en de trommel die het automatisch spel in 't werk stelt. Daarboven is de kabien van de beiaardier en de klokkenstoel. (...) De hoofdkerk is gesloten van 12 tot 14 uur, 's zondags van 12 u tot 15 u...
In het Schepenhuis worden op dat moment een 'buitengewoon rijke verzameling oorkonden en registers bewaard, én het missaal van Margaretha van Oostenrijk en Op-Sinjoorken....'
De kerk van Leliëndael word 'een pereltje van barokstijl' genoemd.
De Botermarkt 'met overdekte groenselmarkt is een plaats waar 's namiddags heel wat leven heerscht!'
De GROOTE MARKT is voorwaar een interessant plein! Vorm: vierkant. Aan de eene zijde de schilderachtige Hallen, aan de overkant de Metropolitane kerk met haar hoogen toren. Te midden standbeeld van Margaretha van Oostenrijk; rond het standbeeld staat op den grond, in werkelijke grootte, de uurwijzerplaat van Sint-Romboutstoren afgebeeld...
De Veemarkt is een 'rustig driehoekig plein waar de monumentale gevel der St-Pieterskerk een niet onbelangrijk rol speelt in het stadsbeeld. De kerk is gesloten van 12 u tot 14 u. Koster: hr.Van Inthout, Korte Maagdenstraat 2...'
Je kan ook het Hof van Savoye bezoeken in de Keizerstraat.
Niet nalaten even op de stemmige binnenkoer te gaan. Zoo de poort gesloten is: bellen: fooi! In het OLV.Gasthuis bevindt zich een eenige verzameling van zes 'besloten hofjes, laat middeleeuwsch begijntjeswerk, met keurige houten beeldjes, goed Mechelsch werk; enkele prachtige kasten. De E.H Pastoor, bestuurder van het gasthuis, staat met de meeste bereidwilligheid een bezoek toe...'
De Besloten Hofjes waren dan wel het resultaat van de huisvlijt van de gasthuisnonnen ipv de begijntjes, maar goed...
(Leenaerts: toen al een begrip in onze stad...)
Je moet uiteraard ook een kijkje nemen in de Sint-Janskerk en het hotel Busleyden dat een 'stemmige binnenkoer' heeft...
'De Grooten Bogaard is erg schilderachtig. We zijn hier op het klein-Begijnhof. thans wonen er geen begijntjes meer...'
(in het Groot-Begijnhof woonden er toen nog wel...)
De koster van de Katelijnekerk moet je zoeken in de Hoviusstraat 3, en als de Begijnhofkerk gesloten is kan je je wenden tot de Nonnenstraat 33. Fooi nodig.
De Guido gezellelaan wordt nog Slachthuisvest genoemd, en de toerist wordt aangeraden om de poort van de Stichting Oliveten binnen te gaan. Want het heeft een 'zeer stemmige binnenkoer!'
De OLV-over-de-Dijlekerk en de Hanswijkbasiliek moeten zéker bezocht worden.
De Potterij in de Hanswijkstraat is een 'schilderachtig steegje'.
Erg interessant tijddocument.
Jan, bijhouden en digitaliseren! Prachtig!
Zo zag het leven eruit in 1926...
Twee opvallende dingen. De schrijver spreekt correct over "de residentiestad" terwijl je vandaag nog altijd geregeld de nonsens leest dat Mechelen de hoofdstad der Nederlanden was. En die advertentie stelt dat boekhandel Leemans aan nr. 12 is terwijl ik me alleen een boekhandel Leemans aan de overzijde op nr. 19 herinner waar ik vorige week nog een paar planken ipv een vitrine zag. De Mechelse Gids van 1963 vermeldt nog de naam Leemans voor de boekhandel. We gingen daar onze Artis- en Historiapunten uitwisselen en in de retorica van het Atheneum kregen de primussen een boekenbon van -als ik me goed herinner- 500 frank die we verplicht moesten uitwisselen bij Leemans want dat was een vrijzinnige boekhandel (Elseviers Groot Operaboek heb ik nog altijd). Iemand zei me later dat de boekhandelaar feitelijk De Wit heette en de vader was van ene Veerle de Wit, echtgenote van de volgens oen Anciaux "grootste dichter ter wereld". Klopt dat ? (Van die De Wit, niet van de grootste dichter)
Welk huisnummer boekhandel Leemans had weet ik niet, maar ik herinner mij dat hij gevestigd was tussen café Scaldis en uurwerkwinkel Vloeberghs.
Bijzonder interessant !
Fijn om ook de genesis van vtbKultuur Mechelen te zien !
Bijhouden, goéd bijhouden!
Sowieso Mark! ;-) Ik schuim maar al te graag rommelmarkten, antiquariaten enz, af om dit soort spullen te ontdekken... En je komt zo wel af en toe pareltjes tegen. Ik neem aan dat jij als vtbKultuur-vrijwilliger dit boekje zélf graag had 'ontdekt'...
@ janarthurleo
"de volgens oen Anciaux "grootste dichter ter wereld"."
is dat een schrijffout en bedoel je hiermee schepen Koen Anciaux? of bedoel je zijn broer en senator de opportunist Oen Anciaux?
rogier,
Het was niet het Mechels lid van de clan maar de opportunistische profiteur uit het Brusselse die toen minister van cultuur was; zonder dat ie één zin fatsoenlijk Nederlands sprak. Die "grootste dichter ter wereld" was zijn eerste reactie op het overlijden van Claus. Hij had natuurlijk nooit de rijmelarijen (uitzondering De Oostakkerse gedichten) van Claus gelezen maar beide heren waren bijzonder bedreven marketing jongens en dat creëert een band. Claus was wel een schitterende toneelschrijver en profiteerde ervan om de belastingzender VRT te tillen. Hij werd met goud betaald voor de scenario's van de tv-reeks Rubens en de toenmalige televisiebaas Nic Bal zei me later dat er geen bruikbare zin in stond en dat allerlei mensen (vooral Roland Verhavert) het wrak rechttrokken. Mijn mooiste herinnering heb ik aan een reeks radio-uitzendingen op radio 3 over Mexico. Mijn collega Freddy de Vree (die in 1961 -1962 Frans gaf in het Atheneum) had een voorstel ingediend voor een wekenlange reis door Mexico met Claus (Freddy was een beate bewonderaar en nam het afdankertje van Claus -Syliva Kristel- over). De radiodirectie durfde niet neen zeggen en daar gingen de twee heren. Daarna brachten ze verslag uit op de radio. Ze hikten bijna van de lach tijdens hun Mexico-programma's want ze lazen heel eenvoudig het lemma Mexico uit de Winkler Prins voor. Dus als je je afvraagt waarom je belastingen moet betalen om de politiekcorrecte zwendelarijen van de Reyerslaan te financieren, denk er dan aan dat vroeger het belastinggeld ook al door deuren en ramen gegooid werd.
jn
Nu de kanonnen vanuit de Lievekens bossen zwijgen ga ik er nog ne meurser achteraan schieten van achter de Zenne sé. Kan Gimycko ne keer de tabellen opdissen van dat wat al die kiekens zonder kop per maand verdienen ? Ten minste wat ze in hun zakken steken de graaiers.
@ G.L.
Hele slimme, ter info: ik woon NIET in de Lievenkensbossen.
Roger, dat is u bij deze vergeven maar die tabel zou niet slecht zijn.
...en zo wandelen we met dwarse voet Mechelen uit, en volgen we enkele zijpaadjes die niet in de gids vermeld staan. ' Schuinmarcheerderij' dus... ;-)
Toch schitterend die boekjes van toen. Alles in onze eigen moedertaal uitgenomen de aanwijzingen voor de hotels. Dat men het op verzoek van de buitenlander ook wel in zijn taal wil proberen. Ik zou zeggen waarop wachten we nog ?