(foto's: Jan Smets)

Bij een bisschop ga je niet gewoon aanbellen...  De tijd van de onbereikbare kerkvorsten ligt dan wel al een poos achter ons, en ze zijn niet langer - in groot ornaat uitgedost - hoog verheven boven Gods kudde, maar toch...  Ik maak een afspraak met z'n secretaresse die na een tijdje zoeken toch nog een gaatje kan vinden in de drukke agenda.  "Hoe lang denk je nodig te hebben?" vraagt ze.  Ja, weet ik veel.  "Een uurtje?  zou dat lukken?"  We prikken een datum, en zo stond ik dan vandaag - tijdig op de afspraak - in het voormalige Groot-Seminarie in de Varkensstraat.  Ook hij is keurig op tijd: een grote rijzige man, grijzend, en een zekere voornaamheid uitstralend.  Hij begroet me vriendelijk, gaat me voor en wijst me het salonnetje aan.  "Koffie of thee?" vraagt hij me, en hij schenkt me eigenhandig een kopje in.  Ik voel me al wat meer op m'n gemak.  M'n gesprekspartner praat open, en dat doet hij een uur lang.  Heel toegankelijk is hij.  Hij hoeft het artikel dat ik schrijven wil niet na te lezen.  Hij lijkt me dus te vertrouwen: Mgr. Leon Lemmens, hulpbisschop van het aartsbisdom Mechelen-Brussel.  De geboren Limburger woont nu al een paar jaar in Mechelen (én graag!).  Op 22 februari 2011 werd Mgr.Lemmens door Paus Benedictus XVI benoemd in deze functie.  Op 3 april van datzelfde jaar werd hij door aartsbisschop Léonard dan gewijd tot bisschop. Na het ontslag van deze laatste, is de plaats van aartsbisschop weer vacant.  Mogelijk valt in november de beslissing over de opvolging.  Da's nog afwachten.  Ook Mgr.Lemmens wordt tot de kanshebbers gerekend.  Maar dit houdt hem niet bezig. 

Ik kijk er naar uit met een zekere verwachting en spanning.  Maar wakker lig ik er niet van.  Ik hoop wel dat de beslissing valt voor Kerstmis.  Ik heb er vertrouwen in.  De Heer helpt de Kerk wel.

Een uur lang praten we over zijn stokpaardjes: over zijn grote betrokkenheid bij de armsten in onze maatschappij, én over het leven in diversiteit.  Onlangs was hij met collega-bisschoppen Harpigny en De Kesel, en journalist Rudi Vranckx in Irak, waar hij ter plaatse de situatie van de honderduizenden Christenen die de laatste decennia hun geboortegrond in het Midden-Oosten ontvluchtten wou ervaren.

 Met de opkomst van IS is deze vlucht in een stroomversnelling gekomen.  Mgr.Lemmens wou hen daar ook een hart onder de riem steken.  De strijd om een vreedzame en diverse samenleving wordt in het Midden-Oosten gevoerd.  Het is ook een uitdaging voor ons - in ons land - in onze stad - om te werken met velen aan een harmonische samenleving.  In het blazoen van de bisschop dat zich inspireert op het verhaal van Noach, zie je een duif met een palmtak die vrede brengt over de stad en maakte dat heel verscheiden mensen en volkeren harmonisch kunnen samenleven onder de veekleurigheid van de regenboog..

De toon is gezet...

Leon Lemmens werd geboren op 16 maart 1954 in het Limburgse Boorsem.

Ik ben de derde in een gezin van negen kinderen.  Mijn vader werkte in de steenkoolmijn.  Wel bovengronds, waar hij labowerk deed.  Thuis hadden we een ijzerwinkel waar vanalles en nog wat te verkrijgen was.  In 1994 is mijn moeder overleden aan de gevolgen van een auto-ongeval.  Mijn vader heeft ze slechts twee jaar overleefd...  Mijn middelbare studies deed ik aan het Klein seminarie van Sint-Truiden. Ik ben gestart in 1965.  Nadien ben ik slechts de markt overgestoken om mijn priesterstudies aan te vatten in het Groot seminarie.    Tot 1977 heb ik dus gestudeerd in Sint-Truiden.  Nadien heb ik stage gedaan in Zwartberg-Genk.  Het was toen al een bonte wijk, waar ook veel moslims woonden.  Het werd een heel intense ervaring en ik had het geluk om daar een boeiende en goeie pastoor te ervaren, helemaal in de Cardijn-traditie.  Ik leerde er veel. 

Op 10 juli 1977werd Leon Lemmens tot priester gewijd in zijn geboortedorp. 

Nadien studeerde hij verder moraaltheologie in Rome.  Daar zou hij later - maar dan schrijven we reeds 1989 - promoveren tot doctor in de theologie.

In Rome 'vergeet' je België.  Ik kwam in contact met de Wereldkerk en de verschillende stijlen van Kerk-zijn.  Het verruimde mijn grenzen.  Het was boeiend om als student internationale contacten te hebben.  In die periode werd ook Johannes Paulus II verkozen tot nieuwe paus na de plotse dood van zijn voorganger.  Ik stond op het Sint-Pietersplein als de witte rook uit de schoorsteen kwam.  Voor velen was deze pauskeuze een grote verrassing.  Niemand kende hem echt.  Hoe zou hij de Kerk leiden?  Het begin is niet gemakkelijk geweest, maar hij heeft na een tijdje zijn weg gevonden en is 25 jaar paus geweest.  Ik onthou vooral zijn leuze "Wees niet bang...".  Het was een boeiende tijd.  De Muur viel, en de geschiedenis van Polen, met Solidarnosc, Lech Walesa, werd hertekend...  Wat ook heel frappant was is dat hij in 1986 - en da's vandaag nu nét 29 jaar geleden, dat Paus Johannes Paulus vertegenwoordigers van de wereldgodsdiensten uitnodigde in Assisi.  Een enorm visioen moet hij al gehad hebben..., een aanvoelen van het conflict dat komende was.  Het was ook nog niet zo lang voordien dat de Sjah in Perzië aan de dijk werd gezet, en Ajatollah Khomeiny het roer overnam.  Hij zag het conflict aankomen.  Er moest dus gewerkt worden aan de relatie tussen joden, Christenen en moslims.   Misschien had dit alles ook te maken met de situatie waaruit hij kwam.  Hij groeide op in het voormalige Oostblok.  Dat tekent toch de gedachtengang van de man.  Ik heb deze paus voor het eerst ontmoet in 1979, en enkele maanden later ook nog met mijn medestudenten in het Belgisch College in Rome waar de paus nog zelf gestudeerd had.  Het was mijn eerste ontmoeting met een paus.  Ik was 24 jaar.  Er zouden nog meerdere ontmoetingen volgen..

Leon Lemmens wou in Rome niet enkel studeren.  Hij wou ook contact blijven houden met het gewone leven.  Eerder bij toeval komt hij terecht bij San'Egidio, een organisatie die zich bekommert om diegenen die door armoede uit de boot vallen...

Ik werd hier enorm door getroffen.  Vooral door de warme vriendschappen tussen allerlei mensen van verschillende afkomsten en leeftijden.  Nooit vergeet ik m'n ontmoeting met een oude, arme vrouw.  Ze sprak krachtig over het evangelie - recht voor de raap.  Ik werd door haar geraakt.  Ze veranderde me, en gaf me de kans te groeien.  Ik heb haar later nog vaak ontmoet.  Toen ik haar eens geld wou geven, reageerde ze verontwaardigd.  Het gaat immers niet alleen om geld.  Ik leerde toen veel over de waardigheid van de arme.  Dit alles is een rode draad geworden in m'n leven.  Alle armen, gelovig of niet, hebben het recht om door de Kerk onthaald te worden.  Het is mijn diepste overtuiging.  Ik ben nog steeds en dat sinds 1977 lid van de Egidiusgemeenschap, een wereldwijd netwerk dat zich als hoofddoel stelt de armsten in de grote steden te ondersteunen...

Ook deze nieuwe paus - Franciscus gaat in de eerste plaats naar de armen.  Eén van zijn eerste bezoeken was deze aan de vluchtelingen op het eiland Lampadusa.  En voordat hij naar Parijs of Berlijn ging, bezocht hij het arme Albanië.  Een reis naar Centraal-Afrika is gepland.

Hij is heel overtuigend en ontwapenend, en valt op door zijn menselijkheid, tederheid en zachtheid...

Tussen 1981 en 1984 was Leon Lemmens medepastor in Genk.  In '84 werd hij professor aan het Grootseminarie in Hasselt.  Twee jaar later was hij lid van de Interdiocesane Commissie voor de Liturgie.  En dit tot 1997.  In die tussentijd was hij ook nog eens nationaal verantwoordelijke voor de roepingen en werd hij belast met de organisatie van de ontmoeting van jongeren met de paus in Brussel.

Van 1995 tot 1998 was hij bisschoppelijk vicaris, verantwoordelijk voor permanente vorming, media en cultuur.  In '96 werd hij titulair kanunnik voor het bisdom Hsselt en president van Grootseminarie in Hasselt.  In 1998 werd hij vicaris-generaal tot in 2004.  In dat jaar werd hij rector van het Roemeens College in Rome en een jaar later stafmedewerker bij de Congregatie voor Oosterse Kerken, waar hij verantwoordelijk werd voor de afdeling 'Vorming en Studies'.  Hij was ook secretaris van het Werk voor de hulp aan de Oosterse Kerken en lid van de Beheerraad van het Katholiek Comité voor de culturele samenwerking met de Orthodoxe Kerken.

Een hele boterham...  En in al deze functies leerde hij de diversiteit van de Wereldkerk nog beter kennen.

Zopas is de Synode over het gezin afgelopen.  Het werd zeker in ons land met argusogen gevolgd.  Zou de Kerk meer soepelheid vertonen dan voordien?

Het eindverslag moet nog worden opgemaakt.  Maar ik ben toch positief.  het was vooral een grote oefening in openheid.  Er was meer dan vroeger ruimte voor discussie en diversiteit.  Wel is het zo dat er een groot verschil is in cultureel aanvoelen in de wereldkerk.  Maar er is duidelijk meer openheid.  Maar natuurlijk gaat dit allemaal niet zo snel. 

We praten verder over onze samenleving van vandaag.  Mgr.Lemmens vindt dat onze cultuur sterk geïnduvidualiseerd is.  Mensen die los van mekaar staan, verzwakken een samenleving.  De Kerk is niet langer meer de 'volkskerk' die ze altijd geweest is.  Maar dat is dan maar zo.  We moeten als gelovigen vooral iets uitstralen - iets vreugdevols.  Vaak rekent men de Kerk nog af op het verleden, maar dat is volgens Mgr.Lemmens iets van voorbijgaande aard...

En dan volgde de benoeming tot hulpbisschop van het aartsbisom Mechelen-Brussel.  We schrijven 2011.

Ik schrok er van hoe geglobaliseerd Mechelen was.  Maar dat is boeiend.  Ik woon hier graag in deze stad met al zijn diversiteit.  Heel de wereld ontmoet je hier.  Ik heb hier contacten met Oost-Europeanen, Islamieten...  Het is dé grote uitdaging om samen te leren leven in die diversiteit.  En dat is een enorm werk.  Er kan beslist nog meer.  We denken nog te vaak in hokjes.  In het najaar van 2014 organiseerde ik een optocht 'samen voor vrede' in deze stad - Christenen, moslims, en anderen... schouder aan schouder...  Samen-leven is een opdracht.  We moeten elkaar nog beter leren kijken.  We kijken nog iets te veel naar onze 'eigen' TV-beelden.  Ik wi de opgestarte ontmoetingen zeker verder zetten.  Op 14 november is er de Dag van het Vicariaat.  Ik heb de nieuwe, jonge imam van de Mechelse moskee uitgenodigd om te komen spreken, én ook een moslimvluchteling uit Syrië.  Dat is belangrijk.  We hebben nood om mekaar te horen!  Ook is er een studiedag geweest in Thomas Moore over het thema 'moslims in onze hogeschool'.  We moeten ruimte geven aan diversiteit in ons onderwijs. Ook al moeten we natuurlijk niet onze eigen identeit onderdukken.   En met de Sint-Romboutsviering op 21 juli vierden we samen met Assyrische en Chaldese Christenen en herdachten we de genocide van 100 jaar geleden in Turkije.  Gewoon ook om te laten aanvoelen dat we als Christenen één grote familie zijn.  Ik heb toen veel vreugde aangevoeld in de kathedraal.

Mgr.Lemmens juicht al de iniatieven die leiden naar een harmonischer samenleving in diversiteit erg toe.  Het gaat niet vanzelf, vertelt hij.  Sterotypen moeten we durven doorbreken..

Zo ben ik bevriend geraakt met een vluchteling van 37 jaar uit Mali.  Hij voelde zich alleen en verloren in deze stad.  Hij vertelde me zijn verhaal en was blij dit te kunnen doen.  Vaak lopen we toch te veel met een boogje om mekaar.  Al zie ik ook positieve dingen hoor.  Vooral bij jongeren.  Ik woon in de buurt van de Veemarkt, en zie hoe jongeren in grote diversiteit, toch met mekaar optrekken van en naar school.  Het pleziert me om dit te zien.  Het stemt me hoopvol voor de toekomst.  het gaat echt niet zo slecht in Mechelen.  Maar naiëf moeten we natuurlijk niet zijn.  Er is nog veel werk aan de winkel.  Maar de contacten van onze Kerk met de Moskee zijn erg goed.  Ik speel met het idee om op het moment dat bij de volgende ramadam de vasten gebroken wordt, één van onze ruimten open te stellen om mekaar te ontmoeten.  Nee hoor: ik word géén moslim, maar we moeten wel momenten zoeken om mekaar écht te ontmoeten.  Het gaat om menselijk zijn...

De Kerk in Mechelen is niet meer wat het was.  Ook door het afnemend aantal kerkgangers en het tekort aan priesters.  Zo is de stad nu opgedeeld in drie pastorale zones...

Het 'cultuurkatholicisme' is weg.  Maar ik zie levende geloofsgemeenschappen ontstaan.  We moeten niet alles lukraak bij mekaar klutsen, maar onze krachten bundelen.  Ook moeten we binnen onze eigen Christelijke Kerk werken aan openheid: ook met de andere Christengemeenschappen die in onze stad leven, zoals de Assyrische, de Russisch Orthodoxe,...Ook hier moeten we werken aan het gemeenschapsgevoel...

Binnenkort komt er een nieuwe bewoner in het paleis aan de Wollemarkt.  Tenminste als die niet tijdelijk kiest voor Brussel door de geplande restauratiewerken aan het paleis.  Nog even, en dan weten we of het de gedoodverfde Antwerpse bisschop Bonny wordt, of...  Maar Mgr.Lemmens ligt er niet wakker van.  "de Heer helpt de Kerk..."

(Mgr.Lemmens bij de inhuldiging van de gerenoveerde Sint-Petrus-en Pauluskerk...)

Ik woon graag in deze stad.  Ik woon samen in de Gerechtstraat met Serge Takamba-Kitoko die priester is in de OLV-parochie en Denis Broers, een late roeping die werkt als pastor in Sint-Maarten in Duffel.  Ik heb het doorgaans erg druk, maar op zaterdag ga ik graag naar de markt om mensen te ontmoeten.  Het doet me denken aan de tijd dat ik dat deed met mijn moeder in Maastricht...  Ik heb hier mijn thuis gevonden in deze stad.  Mij valt de grote openheid hier op, en ook het mooie architecturale.  Mechelen is gemoedelijk, en het verheugt me dat hier niet alleen gewerkt wordt aan het materiële maar ook aan het gemeenschapsleven...

Dan is het uur voorbij...  Een andere ontmoeting wacht.  Vriendschappelijk neemt hij afscheid van mij.  Ik vraag hem of ik nog foto's van hem mag nemen.  Ja.  Dat kan.  "Zoek maar een geschikte locatie" zegt hij.  Mgr.Lemmens besluit zijn vest toch maar niet aan te doen.  En op de trap fotografeer ik hem: Mgr.Leon Lemmens, hulpbisschop van ons aartsbisdom...  Even mocht ik binnendringen in zijn wereld en zijn dromen...

Los van zijn persoon en van zijn functie, en los van overtuiging of achtergrond, is zijn droom iets om te koesteren en om mee aan de slag te gaan.  Samen onder de veelkleurigheid van de regenboog.  Gelovigen, ongelovigen en anders-gelovigen.  Ja, het kan!