(foto's: Jan Smets)
Officieel heet ze Maria Ludovica Johanna Antonia Constantia, maar zeg maar gewoon 'Loe'. Zo werd zo ook reeds van kindsaf genoemd. Deze verkorting van haar naam past volkomen bij haar: no nonsense en wars van elke hoogdravendheid. Aan dat laatste heeft ze lak. Ze is altijd kordaat, een 'halve-jongen', én eigen-zinnig geweest. Nuchter ook. Maar ze combineerde deze nuchterheid toch met een grote gevoeligheid en sociale bewogenheid. Ze stond bij het begin van het leven van ontelbare Mechelaars, en was reeds tijdens haar beroepsleven een legende: Dokter gynaecologe, Loe Lindemans - een naam die klinkt als een klok, en een 'straffe madam'. Dat laatste predikaat wordt al eens meer toegedicht aan vrouwen met een bijzonder talent en karakter. Bij haar is het zéker een verdiende eretitel. Lou hoort simpelweg thuis in de galerij van de bijzonderste Mechelèssen van vorige eeuw. 'Een stad in vrouwenhanden' was jaren geleden de titel van een cultuurjaar. In haar handen begon het jonge leven van vele Maneblussers. En in die handen begon het veilig...
92 jaar is ze nu, en ze is niet meer mobiel. Ook laat haar geheugen haar al eens in de steek ("Ik heb heel mijn leven teveel in mijn hoofd gestoken..."). Maar in haar ogen staan pretlichtjes en ze heeft nog steeds een guitige lach. Het werd een fijn weerzien daar in het Hof van Egmont waar ze nu woont, met de vrouw van wie ik ooit, rond 1980 les kreeg in mijn opleiding tot verpleegkundige...
Ik ging niet alleen op bezoek bij haar, maar in het kielzog van twee vrouwen die jarenlang samenwerkten met dokteres Lindemans: Marleen Van Dam, vroedvrouw, en Marie-Paule Baeke, pediatrisch verpleegkundige. Nog regelmatig komen ze op visite bij Loe, en daar geniet ze erg van.
Ook vandaag puzzelen ze mee aan het levensverhaal van Loe.
Loe Lindemans is in 1923 geboren als oudste van een gezin van vijf kinderen. Haar vader was de bekende Mechelse dokter in de genees-heel-en verloskunde, Jozef Lindemans. Hij was afkomstig van Opwijk, maar hij kwam al spoedig in Mechelen wonen waar hij zijn praktijk heeft opgestart en waarna hij het hoofd werd van de school voor vroedvrouwen die in die tijd gehuisvest was in 'het Moederhuis' in de Maurits Sabbestraat.
Deze vroedvrouwenschool werd reeds in 1852 opgericht door de provinciale overheid, en in 1927 kreeg ze dan een vaste stek in de Maurits Sabbestraat. Koningin Elisabeth was bij de inwijding van de school aanwezig.
(Dokter Jozef Lindemans tussen vroedvrouwen in de vroedvrouwenschool in 'het Moederhuis'. Met dank aan de Regionale Beeldbank van Mechelen, voor het toesturen van deze foto's!)
De familie Lindemans woonde in een groot huis in de Leopoldstraat, ongeveer recht over het ziekenhuis dat toen nog 'de kliniek van Peeters' werd genoemd, en later omgedoopt werd tot Sint-Jozefziekenhuis.
Mijn vader was een heel zachte man. Een man van veel woorden was hij niet. Ook al oefende ik later hetzelfde beroep uit: veel hebben we niet over onze job gepraat met mekaar. Of hij trots was op mij? Dat weet ik eigenlijk niet. Dat sprak hij niet uit. Mijn moeder was afkomstig van Turnhout, en was de steunpilaar voor vader. Zelf was ze niet huishoudelijk aangelegd, maar ze dirigeerde het huishouden wel. We hadden een meid, 'ons' Madeleine', die al vanaf haar veertiende bij ons in dienst was. Zij was onze steun en toeverlaat. Ze is bij ons gebleven, ook lang nadat m'n ouders overleden waren. Madeleine was mijn vertrouwenspersoon (trouwens ook van de rest van de familie), en zo'n beetje mijn vriendin. Op latere leeftijd zorgde ze er nauwlettend voor dat ik op tijd at, enzo...
Het gezin van Dokter Lindemans telde vijf kinderen: Loe, Min, Letty, Jef en Luc. En naast deze kinderen ving het gezin ook nog eens een Baskische jongen op.
Mijn vader en moeder waren een heel goed koppel. Zelfs een tikkeltje romantisch. Zo zie ik mijn vader mijn moeder nog liefdevol dragen tot bij de tuinbank in het prieeltje in onze tuin...
(Lou (links) met haar jongere zus Min. Familiefoto)
Loe Lindemans was lid van de scouts van de parochie OLV-over-de Dijle. Later werd ze akela - 'oude grijze wolf' - voor de welpjes, de jongsten van de jeugdbeweging. Steeds is Loe de spreuk van de scouts getrouw gebleven: 'Wees paraat!'.
Loe trekt naar Leuven om te studeren. Maar de Tweede Wereldoorlog strooit tijdelijk roet in het eten. De eerstejaarsstudenten geneeskunde worden verplicht om te werken voor de Duitse bezetter. En dat weigert Lou pertinent. Daarom staakt ze even haar doktersstudies om de opleiding voor vroedvrouw te volgen in Mechelen. Zo zei ze zowel 'nee' aan de verplichte tewerkstelling, maar toonde ze toch dat ze wel werkwillig was.
Na de oorlog hervat Lou haar studies in Leuven. Ze gaat voor de richting gynaecologie.
Ik zat op kot op de Tiensevest. Eigenlijk behoorde ik tot de eerste lichting meisjes dat op kot verbleef in Leuven. Ik herinner me nog goed de 'preek' van de vicerector over hoe we ons als meisjes dienden te gedragen. Geen zorg: ik héb me gedragen!
Getrouwd is Loe nooit. "Was ze dan nooit verliefd?". Ze begint smakelijk te lachen, maar geeft geen antwoord. Wel weerlegt ze de kwakkel dat haar vader haar suggereerde om nooit te trouwen, omdat je met een gezin nooit 100% voor je beroep als verloskundige kon gaan. "Vader heeft zich daar nooit mee bemoeid!"
Na haar studies kon Loe Lindemans dadelijk aan de slag in het Sint-Jozefziekenhuis in Mechelen - vlak over haar deur in de Leopoldstraat. Ontzettend veel geboortes heeft ze er meegemaakt. Maar ook deed ze bevallingen in het moederhuis in de Maurits Sabbestraat, in Reet, in Duffel, in Mortsel... Ook thuisbevallingen stond ze bij met raad en daad.
In die tijd moest je nog zo'n negen à tien dagen op de kraamafdeling blijven, en daarvan mocht je de eerste drie niet uit bed. Men zegt dat ik soms streng was, en misschien is dat wel zo. Men diende te luisteren naar mijn advies. Kordaat was ik. Jawel. Dan zei ik: "Ge hebt te luisteren zo simpel is 't!" Toch denk ik dat ik streng maar rechtvaardig was. Ik zag mijn personeel graag, en ze zagen me ook graag...
(Marie-Paule Baeke met Loe Lindemans)
Dat bevestigen Marleen en Marie-Paule. Dokteres Lindemans was gul met traktaties en cadeautjes. En over dat laatste kan ik ook getuigen. Toen ik afstudeerde als verpleegkundige, had ze voor alle studenten astridjes bij! Zo was Loe ten voete uit. Gewoonweg gul. Maar op haar strepen stond ze. Het personeel zag haar graag, maar soms had men wel eens schrik van Loe. "De loeten van Loe" betitelde men dan onder mekaar haar stemmingswisselingen.
Aan de Vijfhoek gaf ze 'prenatale consultaties' die boeiend en plezant waren. Maar ook hier was ze haar kordate zelve getrouw: "Ge moet niet denken dat ge met één pijntje denkt dat ge al gaat bevallen. Een echte wee is nog wat anders!"
Keizersneden heeft Loe Lindemans nooit gedaan. Dat was iets voor haar collega's. Het had te maken met haar niet te best zicht. Altijd heeft Loe altijd vrij sterke brilglazen gehad.
Elk jaar ging Loe op vakantie naar Tunesië - reeds lang voordat het toerisme er tenvolle doorbrak. Ze verbleef dan in Hammamet.
Er was toen nog veel armoede daar. Waarom ik naar daar trok? Ik had gehoord van iemand dat nergens het zeewater zo blauw was... En dat wou ik dan wel eens zien met eigen ogen. Ik ben blijven gaan...
Ze leerde ook wat Arabische woordjes en zinnetjes, en dat kwam van pas toen de eerste Marokkaanse gezinnen zich kwamen vestigen in Mechelen. De zwangere vrouwen wilden niet door een man behandeld worden, en dus was dat een taak voor Loe!
Zo kon ik met hen eenvoudig communiceren, al was het alleen maar om te zeggen 'om de kleren of schoenen uit te doen'. Ik kreeg veel respect van hen. Marokkaanse vrouwen mochten ook luidop huilen bij een bevalling. Da's een deel van hun cultuur. Onze vrouwen niet. Met 'flauweteiten' kon ik niet overweg. Epidurale verdoving was toen nog niet aan de orde, maar ik gaf de moeders wel tijd om te bevallen. Een bevalling moet natuurlijk verlopen. Laat het me plastisch uitdrukken: "Je schudt geen pruimen voordat ze rijp zijn!" Tijd, rust en stilte zijn belangrijk. Ook was ik geen voorstander om zomaar 'in te knippen'. Ik denk nog eens terug aan een nachtelijk voorval met een Marokkaanse moeder. Er werd ontzettend gepalaverd door haar man. Maar toen moest het wél vooruitgaan! Ik besefte dat het een keizersnede zou worden. Toen stond ik m'n mannetje tegenover hem, en riep: "Sta hier niet zo te semmelen! vooruit!"
Marie-paule vraagt zich af of Loe 's nachts wel voldoende sliep, want heel vaak stak ze de straat over om 's nachts nog eens te kijken hoe het ging op de verlosafdeling. "Ze had een vooruitziend oog, en feeling!"
Je moet altijd al je zintuigen gebruiken: ogen, oren, neus, handen... Dat zijn je instrumenten! Observatie is heel belangrijk! Observatie, interpretatie en rapporteren... Men mocht me ook altijd bellen als dit nodig was...
Sociaal bewogen is Dokteres Lindemans altijd geweest. Maar dat werd in stilte geuit, en zélf praat ze er niet graag over. Maar Marie-Paule en Marleen getuigen er van dat ze heel solidair was met mensen die het moeilijk hadden om de eindjes aan mekaar konden knopen en de behandeling niet konden betalen. Dat zag ze dan wel door de vingers.
Doortastend was ze. Soms kon ze boos worden in de verloskamer. Marleen herinnert zich nog een voorval. "Ik was toen erg kwaad op haar: Ik zei haar: als jij viesgezind kunt zijn, ahwel: ik ook!" Maar koppig was Loe niet. De bui ging snel over. Ze had ook respect voor haar personeel en de beslissingen die zij namen.
Soms moest ze ergens snel zijn. Dan sprong ze in haar autootje en deed haar witte schort aan, zodat de andere automobilisten konden zien dat het dringend was als ze haar arm uitstak.
(Loe Lindemans met Marleen Van Dam -'Malenie'-...)
In 1988 ging Loe op pensioen. Toen was dokter Aertsens haar reeds enkele jaren komen vervoegen in het ziekenhuis.
ik mocht nog blijven werken van de ziekenhuisdirectie. Zolang ik dat wilde. Maar ik heb dit geweigerd en geantwoord dat ik hier altijd had gewerkt als 'Janneke en Pierreke' en dat ik net als 'Janneke en Pierreke' op mijn 65ste op pensioen zou gaan! Ik kijk met tevredenheid terug op mijn carrière. Een kind zien geboren worden doet altijd deugd. Het geeft een speciaal gevoel. Veel mooie momenten heb ik beleefd. En als het dan eens fout liep, moest ik sterk zijn en de knop omdraaien. Je mag je op zo'n moment niet laten meeslepen...
Dokter Loe Lindemans zag de mensen graag. En de mensen zagen haar graag. ze combineerde dat zeldzame gevoel van nuchterheid en gevoeligheid. Ook door haar familie werd ze op handen gedragen. Ze had dan zelf geen kinderen, maar haar neven en nichten vonden bij 'Tante Loe' steeds een luisterend oor. Af en toe kwamen ze naar haar huis in de Leopoldstraat op 'blokvakantie', en héél soms ook om de 'ambras' thuis te ontvluchten. "Toen was m'n huis een 'vluchthuis", lacht ze.
Loe Lindemans is nu 92 jaar, en heeft een thuis gevonden in het Hof van Egmont. De jaren hebben hun sporen nagelaten, maar als we afscheid nemen, twinkelen weerom haar ogen, en speelt een glimlach op haar mond.
Simpelweg.
rechtaan rechttoe.
Maria Ludovica Johanna Antonia Constantia.
Dokteres Lindemans...
'zeg maar Loe!"
PS: met oprechte dank aan Marie-Paule Baeke en Marleen Van Dam)
Provinciale vroedvrouwenschool en moederhuis Mechelen - algemene zaal
En ik dat kleedje maar goed leggen, komen die bretellekes toch nog piepen zeker!
Heel graag gedaan, Jan.
Ze was toch een bijzonder iemand.
Ze was "zó bijzonder" dat mijn vrouw, die haar 35 jaar geleden als genycologe had, er nachtmerries aan overhield. Dat mens schepte er blijkbaar een genoegen in om haar patiënten te kleineren. Mijn vrouw Mia (die een zeer brave vrouw is) hield er zo'n trauma aan over dat ze zei dat ze ze zou omver rijden als ze voor haar auto zou verschijnen. Inderdaad, ze was een zeer bijzonder iemand.....
Hier nog een Gouwe Ouwe van ons aller Pierre Koekkoek...
Vroedvrouwenschool Mechelen
Elke ervaring zal anders zijn natuurlijk... Ze was dan ook een uitgesproken persoonlijkheid, en dat leidt wel vaker tot enige controversie. Wat begrijpelijk is natuurlijk. Ik lees nu ook op Facebook, waar dit artikel ook op geplaatst werd ook deze reacties. Kwestie van tegengewicht wil ik ze hier toch kwijt:
"...zelden iemand ontmoet die met zoveel tact met de prille zorgen van een zestienjarige puber kon omgaan..."
"...een kordate vrouw, maar ik denk dat mijn moeder dit ook graag had..."
"...de geboorte van m'n vrouw was bij vader Lindemans, en Loe heeft de bevalling van onze twee jongste kinderen gedaan. De oudste is in Congo geboren, maar Loe heeft de zwangerschap vanuit Mechelen gemonitord. En bij de volgende twee mocht ik bij mijn vrouw op de kamer slapen, en er stond altijd een pintje in de koelkast!..."
"..een uitzonderlijk vrouw. Blij haar gekend te hebben..."
"...heeft mijn zoon nog op de wereld gezet. Voor mij was ze meer dan OK..."
"...toen ik 19 was vroeg ik aan haar om mij de pil voor te schrijven. Ik kreeg ze niet omdat ze zo graag kindjes zag!!!..."
"...zo leuk om het verhaal te lezen over de dame die me ter wereld hielp. Zo dikwijls het verhaal gehoord over de 'strenge maar rechtvaardige dokteres Lindemaans van bij Peeters. Dank voor de post-natale zorgen aan mezelf en mijn moeder in 1970..."
"...dat was geen gewone zenne: na 11 dagen in de kliniek van Peeters vroeg ze: "Is dit de vlucht naar Egypte?" omdat ik klaar stond om te vertrekken..."
"...zes kinderen en een tros kleinkinderen zijn door deze vrouw op de wereld geholpen. De verhalen over haar worden besvestigd door de blog. Veel respect!..."
"...Dokteres Lindemans, een levende legende!!..."
"...kwam ook uit het 'Ursulinenkot' van Mechelen! Dat moesten we onze hele humanora aanhoren..."
"...ons mama vond dat de beste. Maar wel heel streng..."
"...ik hoor mijn moeder nog altijd zeggen dat ze van de dokteres onder haar voeten kreeg omdat ze niet genoeg perste bij de bevalling, en dat ze vooral niet de flauwe moest uithangen..."
"...die heeft mij zelf mijne zoon op de wereld laten zetten. Was een geweldige vrouw..."
"...een geweldige vrouw en een superdokter! Ze leefde voor haar praktijk. En ja: ze was streng, maar ze bedoelde het altijd goed. Heeft vier van mijn vijf kinderen op de wereld gezet. Het doet deugd zo een prachtig verslag van haar te lezen. Ik wens haar nog het allerbeste toe..."
"...Loe was vier keer mijn vroedvrouw. Lieve, maar toch bazige vrouw. Gelijk had ze. Grote dank Loe! Mijn jongens zijn nu 47,46, 45 en 41... En vele jaartjes voor U!..."
"...een prachtvrouw. Heeft mijn zoon op de wereld gezet en dan nog op Kerstnacht. Zo fijn..."
"...een prachtvrouw in haar beroep..."
."...(tante) Tata Loe is en blijft een hele speciale. Het buitenbeentje zeg maar..."
Ik zal me beperken tot slechts dit: toen mijn echtgenote in het kraambed lag en barensweeën had, zei dat mens haar dat ze moest ophouden met pijnlijke grimassen te trekken......
U niet opwinden Roger. In de vijftiger jaren bij den troep zaten geen ander. Ik ken ene met lang oren en dat was van hem eruit te trekken.
Wij hebben inderdaad gelijkaardige ervaringen met Loe Lindemans bij de drie bevallingen van mijn vrouw. Kortaf, ongeduldig en beginselvast.
Ze had weinig geduld met vrouwen die niet zo makkelijk konden baren. Toen we op twee jaar tijd twee kinderen kregen en vroegen naar voorbehoedmiddelen werden we zonder pardon wandelen gestuurd vergezeld van het standpunt van de katholieke kerk. Waardoor wij in de katholieke 'illegaliteit" verzeilden. Ook dat was Loe Lindemans.
Anderzijds ondervonden wij ook dat ze gul kon zijn. Jarenlang zorgde zij voor de 'apotheek' van het jaarlijkse koorkamp met het O.-L.-Vrouwkoor en Bob Peeraer.
Wat is het toch moeilijk om een medemens te beoordelen...
Waarom moet iedereen over iedereen een oordeel vellen?
Dit is een simpele vraag, geen oordeel, over niemand.
Elk heeft zijn ervaringen.
Inderdaad, een ongelooflijk bekwame gynecologe, met een ruw kantje. Het is meer dan 30 jaar geleden, maar het staat me nog zo voor de geest: Marjan is zwanger van onze eerste, en Loe maakt een echografie (nog iets nieuws toen). Marjan vraagt heel bedeesd "En is het een jongetje of een meisje?", waarop de dokter haar (figuurlijk) de neus afbeet met een snauwend "Dat heeft geen belang, he".
Maar enkele dagen na de bevalling (waar wat "snit en naad" aan te pas kwam) is het wisseling van de ploeg bij de verpleging, en een verpleegster komt haar voor het eerst verzorgen. Ze bekijkt het "knipje" en zegt "Amai, dat is al mooi aan 't genezen. Lindemans, zeker?"
En achteraf is ze zelf nog teruggekomen op haar antwoord: het was niet duidelijk te zien op die echo, en ze twijfelde. Ze wilde kost wat kost vermijden, dat we ons mentaal op het ene zouden voorbereiden, terwijl het uiteindelijk het andere zou blijken te zijn, het zou het ontstaan van de emotionele band tussen ouder en kind kunnen bemoeilijken. Een zinnige uitleg, maar die had ze ook meteen kunnen geven...