Op amper twee dagen tijd waren alle plaatsen gereserveerd om de stellingen van de Onze-Lieve-Vrouw Van Hanswijk basiliek te beklimmen. Je moest dus snel zijn om één van de laatste keren in hopelijk vele jaren de basiliek vanuit deze unieke invalshoek te bezichtigen.
Afspraak om 14.30 uur aan de basiliek om met een kleine groep van 15 personen de beklimming van zo’n 35 meter te maken. De zon scheen, witte schaapwolkjes tegen een blauwe hemel. Het zou prachtige foto’s opleveren van niet alleen de Basiliek maar ook van de prachtige Mechelse skyline.
Helaas, ik kon de teleurstelling niet verbergen toen ik vernam dat het bezoek op vrijdag enkel van de stellingen aan de binnenkant zou zijn. Enkel zaterdag was het ook mogelijk de stellingen die buiten zijn opgesteld te beklimmen. En aangezien zaterdag al is volgeboekt en inschrijven niet meer mogelijk is, heb ik een dikke pech.
Maar goed, daar staan we dan, met een beetje geluk kunnen we door de ramen nog genieten van een mooi uitzicht, dus laten we er het beste maar van maken.
Na een korte introductie door de gids, Marjan De Ro, over de vroege geschiedenis van de Basiliek startten we aan de klim langs ladders en trappen.
De geschiedenis van de Basiliek is altijd mooi om te horen. Het verhaal start in 988 met een volgeladen schip dat vastgelopen is op de Dijle ter hoogte van de Hanswijkdries. Op het moment een houten Maria beeld van het schip wordt gehaald komt het schip los. Het houten beeld wordt in een lokale kapel gedropt waar al snel een heus bedevaartsoord ontstaat. In 1286 bouwen de Dalscholieren van Zoutleeuw een eerste kerk en klooster ter hoogte van de huidige Leuvensesteenweg die later als gevolg van de slag tussen Alva en de Oranje troepen zwaar beschadigd werd. Het Mariabeeld wordt omstreeks 1566 in veiligheid gebracht en verhuist naar de binnenstad vlakbij de huidige locatie.
Volgens de toenmalige kanunniken verdient de Mariaverering een prestigieuze kerk en geeft men in 1663 opdracht aan Mechelse kunstenaar en bouwheer Lucas Faydherbe om een ontwerp te maken. Lucas, niet verlegen om de wetten van de Fysica naar eigen hand te zetten maakt een uniek ontwerp van een kerk met klassieke middenbeuk en zijbeuken maar met ronde omgang, makkelijk om alle bedevaarders snel binnen en buiten te krijgen. Daarboven voorziet hij een een indrukwekkende koepel. Om het gewicht van de deze zware koepel te dragen zouden 12 pilaren nodig zijn. Lucas schrapt echter twee pilaren die het zicht van de middenbeuk zou verpesten en schuift de middelste pilaren ook nog een beetje op om zeker te zijn dat als men vanuit de middenbeuk ook het altaar kan zien.
Tijdens de constructie hellen enkele zuilen al snel 25 centimeter over waardoor men extra verankeringen moet voorzien die door Lucas op creatieve manier in het interieur werd verwerkt. Gevolg is dat de verbouwingen een grote vertraging oplopen en veel meer kostten dan initieel gebudgeteerd. 400 jaar later horen we dat ook nog regelmatig. Lucas was toch zo slim om zijn oorspronkelijke ontwerp bij te stellen en halveerde de hoogte van de koepel. De kerk werd in 1678 in gebruik genomen.
Tot zover de geschiedenis waar ik nog aan het opletten was. Eénmaal de beklimming gestart werd de aandacht afgeleid door het fototoestel op zoek naar structuur in deze werf. Voorzichtig bij elke stap, niet vergetend dat hier normaal wordt gewerkt. Het mag gezegd, de aannemer heeft een schitterende job geleverd om de werf zo toegankelijk mogelijk te maken. Een tiental minuten later staan we in de koepel van de Basiliek, letterlijk en figuurlijk het hoogtepunt van dit bezoek. Alsof het geluk zou brengen raak ik het plafond even aan. Zou ik durven een souvenir achter te laten op de verborgen richel? Mijn naamkaartje droppen zodat men dat over 300 jaar terug kan vinden? Karma zou me daarvoor een lesje leren, dus goed opgevoed zet ik deze gedachten maar snel terug uit mijn hoofd.
Ook mooi om zien hoe de glasramen volledig werden vervangen. Tot voor de restauratie was het glas gekleurd en donker. Deze werd in haar oorspronkelijke glorie hersteld met transparant glas die nu veel meer licht doorlaat. Veel licht, die indruk krijg je hier wel, mede dankzij de muren die terug wit werden geschilderd.
Wanneer de verbouwingen zijn afgelopen zal deze kerk één van de mooiste kerken in Mechelen zijn. Dat mag ook wel wetende dat de kostprijs voor de vernieuwingen zo’n 2,3 miljoen euro kosten. Amper 300.000 euro betaald door Mechelen zelf, de rest door verscheidene subsidies van provincie tot Europa.
Zij die het bezoek op zaterdag doen wens ik niet te veel regen. En zelf hoop ik nog een manier te vinden om de stellingen buiten te kunnen beklimmen voor ze wordt afgebroken.
Het beeld dat je hier hebt op de stad moet toch één van de mooiste zijn in heel Mechelen. Een postkaart waard!
tekst en foto's: © Stijn Swinnen
Heel mooi, Stijn. Alleen zijn je foto's wat
gekleurd en donkerzwart en wit.Heb je ook een kleurenfotootje ? Please.
:-)
vraagje: Mechelen betaalt 300.000 euro van de 2.3 miljard euro die het kost. Miljard ?
@ Janarthurleo, die vraag had ik me bij het lezen van het artikel ook al gesteld.
Even rechtzetten:
Totaal: 2.142.469 €
Waarvan
- Vlaanderen: 1.377.576 €
- Provincie; 459.192 €
- Mechelen: 305.641 €
(Ik veranderde het boven in de tekst)
Dank je Stijn, erg mooie reportage.
==========
Wat was het toch fijn om mensen dit te tonen en van ondertitels te voorzien. Het Hanswijkverhaal is erg mooi, en ik ben eerlijk gezegd ook erg blij met deze gooed bestede centen.
Knap artikel met schitterende foto's Stijn! Prachtig is zeker die laatste! en...die eerste, hoe mooi je OLV-over-de-Dijle en Sint-Romboutstoren wist 'in te lijsten' in die ruitjes! Vakmanschapè
"De geschiedenis van de Basiliek" begon bij een paus met ongebreidelde Mariaverering. Die van de verering rond het beeldje van Hanswijk, begint bij een verzoek aan de Dalscholieren om de kapel te komen besturen. In 1288 bij de kapel buiten de muren aangekomen, zouden zij gehoord hebben, dat het beeldje of een kapel daar al "vijfhonderd jaar" oud is. Het jaartal 788 is dus geen geschiedenis maar het zeer toevallig en ruw gekozen begin in een vertelseltje dat handig tot financieel gewin werd opgeklopt. Hetzelfde thema komt op verscheidene andere plaatsen voor. Ik blijf benieuwd, of Hanswijk het oudste van die 'heilig beeld op gestrande boot'-verhalen kan zijn.
Ik denk dat de Dijle ter hoogte van Hanswijk pas laat een getijdenrivier werd. Toch kan in de 'duistere' Middeleeuwen bij plattelanders een gewoonte bestaan hebben, ongelukkig op een zandbank genavigeerde schepen, ondanks protest van de bemanning, uiterst bereidwillig en vooral permanent van hun zware last te ontdoen. De meest waardeloze prullen gaf men aan wie blij was met een dooie mus. De dorpszot verzorgde ze bijzonder goed en zo konden ze met wat geluk nog een mooi verhaal opleveren waar menigeen intrapt: Habemus papam.
Hallo Mon. Misschien even jouw data herzien?
Toen de Dalscholieren in 1288 naar Mechelen afzakten om het heiligdom te bedienen, bestond de Mariaverering al zo'n drie eeuwen, vandaar 988. Maar het verhaal komt van nog later, en zou voor het eerste in de 17e eeuwse devotieliteratuur opduiken.
(c) Peter Meuris
Enkele maanden geleden - met de Open Monumentendag in september ben ik ook op de stellingen binnen de kerk geklommen... Niet helemaal tot in de koepel, want toen sloeg de hoogtevrees toe...
Deze twee foto's schoot ik toen. Voor onze Gim, dus ook in 'artistiekerig' zwart/wit...
(foto's: Jan Smets)
Iemand foto's vanop de buitenstellingen?
Ik ben ook niet echt happig op hoogtes, dus ik bezie het wel vanuit een laagte.
;-)
Foto Gimycko - Hanswijkkerk in 2011
Juist, Peter. Ik had even de even onzekere eeuw van Sint-Rumoldus voor ogen (hagiografisch gestorven in 775) i.p.v. de vermeende tiende (988). Maar het was wel een ruwe schatting op hoogst onbetrouwbare grond, door de Dalscholieren.
Met dank aan Bob Lams voor de volgende fotoreportage.
(detail van het bas-reliêf: Aanbidding van de herders.)
(detail van het bas-reliêf: Aanbidding van de herders.)
(detail van het bas-reliêf: Kruisdraging.)
(Sofie Stevens geeft vakkundige uitleg over de glasramen.)
(detail van het bas-reliêf: Kruisdraging.)
(En helemaal bovenaan in de koepel)
(c) Bob Lams
Prachtige foto's Bob!! Ik denk dat die heldere glasramen tegenover de vroegere gekleurde toch een heel verschil in sfeer zullen uitmaken... Ben erg benieuwd naar het eindresultaat!