Onlangs kwam ik volgende prent tegen op het WWW...
Titel : Ecole St-Joseph Mechlin 1845 door Mary Ellen Best
Ik vind maar 2 Sint-Jozefscholen in Mechlin : In de Vredestraat en St-Jozef Coloma.
Is dit een binnenzicht bij Les Dames de Marie ? Want ik zie a) enkel meisjes en b) stofbewerking.
De jonge vrouwen doen duidelijk niet aan kant. Misschien is het de Classe Ménagère of Huishoudklas.
Sommigen zullen zeggen dat het een weeshuis is, maar afgaande op de achtergrond ( grote klok en Maria-beeld ) was het er blijkbaar grote chique. Misschien is het gebouw, dat we zien door het venster links, een mogelijke aanwijzing.
BTW :
Die Mary Ellen Best was niet de eerste de beste.
Na effe googlen op Mary Ellen Best Mechlin heeft ze, naast dit schilderij van Ecole St Joseph Mechlin, nog 3 schilderijen gemaakt van Mechelen (Alleen geeft Google Afbeeldingen of ArtNet geen weergaves). Hier de andere werken van haar hand over Mechelen :
-Cardinal Granvella's Palace at Mechlin, Belgium
-A quay on the River Dyle at Mechlin, Belgium
-An old house in the Rue de Zefferin, Mechlin, Belgium ( ? Befferstraat ? )
En vermoedelijk is dit ook in Mechelen :
-The Devil's House on the Quai des Avoines, Belgium
De Dames de Marie stichtten op Coloma een zeer elitaire en natuurlijk Franstalige school. Een pater-, oh pardon veuillez m'excuser, maternalistisch opgezet huishoudklasje voor de buurtmeisjes kwam pas achteraf, als bijgedachte.
De aquareltekening met op rugzijde "Ecole St Joseph Mechlin" wordt op eBay gedateerd "1845/6" maar het zal niet voor 1846 geweest zijn want het chique lusthof werd pas dan van de congregatie. Haar in 1846-'47 gebouwd klooster lijkt me door het raam van het leslokaal te zien.
Ik vraag me af op welk kind die kat moest letten. Zeker niet eentje van de masoeurrekes of hun mamwasellekes, quelle pensée! Ik gok op het zoontje Francis van de in 1840 getrouwde maar door vroege erfenis welstellende Mary Ellen: Die epoque stak kleine jongetjes wel meer in meisjeskleedjes, zie haar eerdere portret van Fredje:"Best anticipated the middle-class Victorian creation of childhood as a time of innocence and wonder. These qualities are displayed by Frederic Stansfield Herries". Ge zoudt zo niet gezegd hebben dat die een onschuldig pensioen van luitenant-kolonel ging krijgen.
Er bestaat een biografie van M.E. Best, maar geen idee of die in een bibliotheek te vinden is.
Het lijkt bijna een foto, want twee van de meisjes kijken naar achteren en ( bij wijze van spreken) recht in de lens.
Die Mary Ellen Best lijkt een snelschilder te zijn geweest want ze had blijkbaar een oeuvre van 1.500 ( ! ) schilderijen. En als ze verschillende (binnen)zichten in Mechelen heeft vastgelegd, dan zal ze hier wel een jaartje hebben rondgelopen.
Misschien was ze meegekomen met Queen Victoria ( zie artikel op MB : 180 ), want zelfde periode ( rond 1845 ) en is ze hier een tijdje blijven rondhangen.
Iemand een idee i.v.m. die Rue de Zefferin ?
Gimycko
Ik denk dat deze afbeelding er eentje is dat een momentopname van een klasje in het St-Heylwichinstituut is. Het droeg ook de naam Sint Jozef.
Het was in de jaren dat deze mevrouw Best het schilderde dienstdoende tot in 1965 als wezenhuis van de stad Mechelen.
@ Jevara : jouw uitleg klinkt plausibel.
"...De aantijgingen van sommigen, waaronder J.B. Rymenans, werd door de verdedigers van het weeshuis gepareerd door te vermelden dat de weesmeisjes werden onderricht in het kantwerk. De meisjes, die vooreerst hun eigen kleren droegen, werden – onder druk van Napoleon Bonaparte – voorzien van een donkerblauw of grijs uniform..."
Uit het artikel Blauwkinderen / Sint-Josephshuis uit MechelenMapt
Blijft over :
Rue de Zefferin en die "douchekop" aan het plafond. Airco, avant-la-lettre, misschien ?
Ecole St Joseph Mechlin
Het vermelden van dat 'donkerblauw of grijs' uniform én dat 'Blauwkinderen' er naar genoemd zijn, doen denken dat dit nog zeer lang gedragen werd. Maar 31 jaar na de Franse tijd toonde Best hier een roodachtige kledij over de schouders en in de rok, en geheel voor de (toeziende?) rechtopstaande dame links.
Het lokaal is noch opmerkelijk rijkelijk, noch armtierig. Rijkeluischool of weeshuis? Het kindje is wel luxueus gekleed maar kan Franciske (Frank Sarg) van Mary Ellen Best geweest zijn.
Een keukenfornuis of een kachel zou niet op de plankenvloer gestaan hebben, maar die zou voor een nieuwe klasbestemming op de tegelvloer kunnen gelegd zijn. De 'dampkap' of 'rookvang' lijkt me nochtans een wat te dunne pijp te hebben. Deze loopt trouwens domweg dood op een balk. Daar zou men toch niet moeizaam een gat in gemaakt hebben en direct aan de andere kant de buis naar de buitenmuur gedraaid hebben. Een afvoerbuis zou simpel aan deze kant van de balk gebleven zijn. Misschien liep de pijp voordien recht naar buiten maar werd het langste eind afgebroken toen de damp/rookvang overbodig werd. Onbenut bracht het kou mee en men zocht liever geen bergplaats voor die kap.
An old house in the Rue de Zefferin, Mechlin, Belgium
De Befferstraat leidde naar Befferen (van Badfride), de veel oudere naam van Putte. De Ware Vrienden (pdf) noemen haar in het Frans wel 'rue de Befferen' doch ook 'rue de la Liberté' en zet op 2 lijnen "zie ook: rue de Beffer", welke nochtans geen lijntje kreeg. Drie Franse namen voor één Mechelse straat is van het kwade teveel. Het atelier van lederbewerker Houtkamp in een 'rue de Befferen' droeg het hoge huisnummer 738. Deze straatnaam zal niet ook bestaan hebben in een andere zó belangrijke plaats dat de stadsnaam weggelaten werd van dit visitekaartje uit 1850 à 1900. Dan was het waarschijnlijk de door Hamaide in 1898 getekende "rue de Neckerspoel", Nekkerspoelstraat.
De zadelmaker was dan op de huidige Oude Putsebaan, want de Nekkerspoelstraat eindigt nu aan de Maanstraat met nr. 452. Het 'old house' kan natuurlijk bij de stad aan de Pomp geweest zijn. Jammer dat er nog geen afbeelding of scènebeschrijving van op het internet te vinden is.
Ik zie echter niet hoe men van die B tot een 'rue de Zefferin' zou komen: Zowel in uitspraak, in handschrift, als bij overname in druk of op een schrijfmachineklavier erg ver uit mekaar. Een letterzetter moet dan blindelings een per ongeluk en onopgemerkt in de B-bak gevallen Z geplaatst hebben... vergezocht.
@ Mon :
Ik heb gegoogled op Rue de Zefferin en Zefferen Mechlin, Zefferin en Zefferen Mechelen & en Zefferin en Zefferen Malines. En ook met Street of Zefferin en Zefferen Mechlin - Mechelen - Malines - Mecheln was het resultaat : noppes. Dan op Zaffier of Saffier Mechlin - Mechelen - Malines - Mecheln en opnieuw geen link of herkenningspunt.
De Befferstraat is gewoon de Putsestraat in Mechelen, want die loopt in de richting van de Putsesteenweg om alzo in Befferen of Beffario ( aka Putte Vryheit ) te komen.
Putte-lez-Malines ( " Pit ", voor de vrienden )
BTW :
Moest een weergave van dat Old House in the Rue de Zefferin ergens opduiken, dan kunnen we het misschien localiseren.
'Old house'
Ik kan ook googelen maar hier gaat het slechts om de Franstalige namen, Gimycko. Niks Putsestraat want een naam als Befferstraat bestaat zeker sinds de 13de eeuw en Keizerstraat is ook oeroud. Die heette 'rue de l'Empereur' want de napoleon(t)isten zagen dat het goed was.
Het erg hoge huisnummer op het visitekaartje zou in Peulis kunnen geweest zijn, als de buitensteedse baan helemaal tot daar hernoemd werd in 't Frans.
Mary Ellen Best kan een 'old house' dicht bij de vest getekend hebben, naast het toen al vernielde St.-Romboutskapelletje als die hoeve of afspanning (detail uit aan Arnold F. Van den Eynde toegeschreven aquarel van Nekkerspoel rond 1825) er nog stond, of het in haar tijd al oude maar nog mooie rococohuis (nu ook al lang afgebroken) voorbij de spoorwegbrug.
'St Joseph'
"Maskens uyt S. Josephs-huys", het Sint-Jozefsweeshuis ('Blauwhuis') nog in de Stassartstraat, droegen al een blauw uniform, met witte schouderdoek: tekening J. F. Mardulyn.
@ Mon : Gij denkt aan een buitengevel.
Maar misschien werd er bedoeld een interieur in een old house, want dat was Mary's core business.
Als ze er binnen was, had ze geweten wat voor oud huis het was en het zoals bij haar andere interieurs duidelijk betiteld, Gimycko.
@ Mon : Akkoord. Daar is geen speld tussen te krijgen.
Dus terug naar de Ecole St-Joseph Mechlin.
Is de staande klok en de kanten onderlegjes onder de beelden misschien een aanwijzing ?
Zoals ik al zei : Grote Chique.
Iets dat terug te vinden was in weeshuizen ?
Ik neig ook naar Coloma, maar om een andere, al duidelijk gemaakte reden. Die 'grote chique' valt me niet op en dat schreef ik ook al. Kant? Misschien, of misschien geborduurd doek en naaien etc werd in het meisjesweeshuis met zekerheid gedaan. Als je interieurs van Mechelse lievevrouwekapellen en -kapelletjes uit die tijd afgebeeld ziet, staat er bijna altijd zo een luxueus ogende Hanswijkreplica in. Dus zegt dat ook niet veel. Maar Dames de Marie... Marie Quoi? Zonder haar Jozef!!! Dat zegt wel veel.
M. E. Best is een late 'ontdekking': pas van halfweg de jaren 1980. Haar vele werkjes zijn misschien amper gefotografeerd en dan natuurlijk nauwelijks al op het internet te zien.
Schilderij dateert van 1845. De dames de Marie kochten het domein Coloma pas op in 1846 om er een pensionaat voor begoede meisjes in te vestigen. Dit kan nooit Coloma zijn. Veel 'begoed' kan ik er trouwens niet aan ontdekken hoor...
Wakker, Jan? Lees eens de allereerste alinea's van de allereerste reactie. Een beknopt opgegeven datering van een schilderij, tekening of foto is zelden 100% betrouwbaar. Door het venster is blijkbaar de nieuwbouw te zien is: Bekijk de daar gelinkte afbeelding maar eens.
Ook ik noemde later het lokaal en de personen "noch duidelijk rijkelijk noch armtierig". Dat geeft geen aanwijzing, of het blijft erg subjectief.
De stoelen lijken me wel wat sober en het meisje uiterst rechts houdt precies linnengoed vast. Dus vermoedelijk een huishoudklas, al dan niet bij Les Dames de Marie.
Hebben we nog wat aan het rode halsdoek van de dames ? En de twee dames rechts dragen dan ook nog eens (fijne) zwarte schoentjes en bijv. geen houten klompen.
Mijn volgende vergelijking is misschien een beetje mank maar dit tafereel lijkt op een Chiro-meisjes-naai-kamp. Allemaal dezelfde uniformpjes en de 2 dames rechts lijken de (chiro)leidsters. Het zijn niet direct veel oudere vrouwen en ze blijken maar enkele jaren ouder dan de omkijkende meisjes.
De twee staande jongedames rechts horen op de twee lege stoelen. Ze zijn gekleed zoals de overige, zittende leerlingen. De "fijne schoentjes" als van fijne dames zeggen weinig. Het weeshuis in de Bruul of in de Schipstraat was ver van de boerenbuiten en weeskinderen leven toch niet op grote voet. :)
Tussen de staasse en 't semmenare hadden alleen bij springtij hun botten hen kunnen verraden. :))
Als enige in een gans rood/lila bovenkleed, staat links de toezichtster. Haar leeftijd valt niet te schatten. Haar positie tegen de zijmuur en het hele tafereel is het spiegelbeeld van een refter in het weeshuis in de Schipstraat, daar echter met diagonaal geplaatste vloertegels. M. E. Best zou de vloertegels zeker niet haaks getekend hebben als ze niet zo lagen. Probleem blijft een precieze datering van de tekening. In 1846 was noch Coloma (bouwperiode 1846-'47) noch Schipstraat (1844-'47) afgewerkt, maar een vleugel kan al wel in gebruik genomen zijn. In 1845 nog in geen van beide.
Normaal zou elke 'ouwe flik' moeten kunnen zien of hij het getekend lokaal herkent. Maar te veel kenmerken (zoals de nogal brede deur, vloer in dambordpatroon) zullen gemeen zijn aan alle schoollokalen die tegen 1847 gebouwd werden. In de Schipstraat bleken echter dunne (waarschijnlijk ijzeren) pijlertjes de open ruimte te verstoren.
Het meisjesweeshuis was verhuisd uit het Leliëndaalklooster in de Bruul. Het zou me verbazen als een klaslokaal in dat eeuwenoude bouwsel zo goed kon lijken op de foto en op de tekening. Dan kan Best die niet in 1845 gemaakt hebben.
Als ze in dat jaar 1845 een weeshuisklas had getekend, was de nabije nieuwbouw al bezig en zou ze het kloosterpand genoemd hebben, wetende dat 'St Joseph' kort daarop elders zou komen. Toch zette ze alleen die naam en 'Mechlin' op de rugzijde van haar tekening (zonder jaartal, in tegenstelling tot de "Titel" die Gimycko er onder zette). En ook 'Ecole', een school, en niet 'hospice' zoals het weeshuis zelfs in 't Mechels nochtans genoemd werd.
Volgens het artikel 'Blauwkinderen' waar Gimycko op 07/02/2015 - 14:07 naar linkte, woonden in 1857 "een 28-tal weesmeisjes" in de Schipstraat. Dan waren er eerder in 1845-'46 geen 19 jongedames als getekend want er zullen veel meer dan 9 kindjes en kinderen geweest zijn. Logisch zou het aantal in die jaren na de verhuis, trouwens geleidelijk gestegen zijn tot 28.
Op grond van de stijl van het klaslokaal denk ik dat ze pas in of na 1846 de tekening gemaakt zal hebben, in een nieuw lokaal op het gelijkvloers van die vleugel. Maar mijn veronderstelling over de damp/rookvang betekent dat het voordien een keuken of zo was, die heringericht werd. En dat kon toch heel moeilijk in een splinternieuw gebouw... tenzij het lokaal overgebleven was uit de Colomatijd en met o.a. nieuwe ramen en vloer in de nieuwbouw geïntegreerd werd.
Onze Mon is goed, nietwaar ? Meer van dat !
:-)
BTW : Dat beeldje, links naast de klok, met een kruis in zijn hand.
Is dat St-Joseph, misschien ?
Dit komt van de Beeldbank ( SME001001482 )
Zicht op het gesticht der "Dames de Marie" in het oud hof van Coloma, 1847 ( verzameling Schoeffer)
De ramen op de gelijkvloerse verdieping komen overeen met het schilderij van Mary Ellen Best. De hogere verdiepingen hebben hogere raampartijen.
Sint-Jozef de Drakendoder, Gimycko? Die gast heeft een zwaard vast, geen jefzaag of zoiets dat een brave timmerman betaamt. Als hij het gevest normaal zou vastgehouden hebben, stak de punt door het plafond. Ik heb zo de indruk dat dat spul niet oorspronkelijk bij dat beeld hoorde. Marie wordt hier dikwijls in een indianentent gekleed maar van haar vent heb ik dat nog niet gezien. Hij ziet er ook nog een beetje te jong uit voor Moe Mie.
Ik denk dat zo een drapeauwrap voorbehouden is aan halfgoden: aartsengelen, de mens-god Jezus (voor hij als Christus terug volle god werd) en de door roomskatholieken verafgode maagdelijke moeder Maria.
Mag ik er efkes tussenkomen ? Mijn vader zaliger werd aanvang vorige eeuw opgevoed in het Sint Viktor pensionaat in Oud Turnhout en mijn moeder zaliger in het Ursulinnen pensionaat in Waver. Ik heb dat nooit begrepen maar mischien hebben de experts Gim en Mon daar een uitleg voor.
Recent ontdekt:
Uw kinderen op pensionaat sturen is vooral riskant voor uw kleinkinderen.
Beste G.L., zoek zelf wat op over de destijdse internaatcultuur en begin er een nieuwe rubriek over. Betrek vooral de betreffende Mechelse situatie erbij. Wat je erover van je ouders vernam, zou ook zeer boeiend kunnen zijn. Vergelijk bvb. jongens- en meisjespensionaten.
Hier is het thema al ruim genoeg: een bepaalde locatie, een schilderij, een bezoekende kunstenares.
@ alle zoekenden:
Kunnen jullie daar mee leven? De mosterd komt uit het boek ' Mechelen, kroniek van een stad 1830 - 1952 ' van Frans Vermoortel.
Bedankt voor het wachten :-)
Astemblieft !
Merci, Luc.
:-)
BTW : Dat Old House in de Rue de Zefferin...
Zou dat In de Boer à la Mode kunnen geweest zijn ?
@gim: neen, het is het laatste huis van het stadhuiscomplex aan en boven de Reuzenstraat:
Hierboven is de prent en hieronder een foto uit 1892, met dank aan Roger Kokken.
Allez, geen Dames de Marie.
Mary Ellen Best is maar in een kleine periferie in de Mechelse binnenstad geweest. En niet buiten de ring, richting Vorschenborg.
;-)
BTW : Met de Luc en de Mon zitten we gebeiteld, hier op MB. Dus vraag ik ineens door.
Heren, was dit meisjesweeshuis een onderdeel van het Pensionnat du Bruel, of zo ?
Ik wil hier wel even een linkje leggen naar MechelenMapt, maar diens server is, de laatste dagen, serieus nukkig.
Zoals ik hierboven al opmerkte, lijkt het schilderij wel op een foto of snapshot omdat enkele meisjes hun gezicht omdraaien en recht in de lens kijken.
Gisteren was er op Canvas een uitstekende reportage over de geschiedenis van de fotografie, genaamd " The Genius of Photography ". Van het ontstaan van lichtgevoelig materiaal en de probeersels om het beeld te fixeren, over de glasplaten tot beroeps-en amateurfotografie en de pareltjes die beiden toen en later hebben voortgebracht.
Dus ben ik effe wezen snuffelen in het wikipedia-artikel over de geschiedenis van de fotografie en wat er al mogelijk was rond 1845. In a nutshell : in 1839 werd de uitvinding van de fotografie aangekondigd in Parijs en London.
Omdat een schilderij meestal een pose of een stilstaand figuur nodig heeft om alles goed weer te geven, werd hier - in de Schaalstraat - een momentopname vastgelegd of geschilderd. Mary Ellen Best mag dan wel een snelschilderes geweest zijn, maar zou dit niet een geschilderde "kopie" kunnen geweest zijn van een antieke zwart-wit-foto ?
toch merci Gimycko voor de link naar de reportage over fotografie, was interessant en opfrissing van mijn Engels
@ Malenie : Graag gedaan...
Dus toch op de verkeerde locatie gegokt. 'Ecole' was wel niet de beste titel voor den hospice. En die kat zou een hondje zijn. Dat zoontje zou ook al niet haar Frank (Francis) zijn, maar wel Fred. Beiden staan op dit schilderij, thuis te Worms. (Ze woonde daar in de vroege jaren 1850 maar ik heb geen idee sinds hoe lang of tot wanneer, noch van de datum van dat schilderij, evenmin die van haar anders echt uitsluitsel gevende "Frank Sarg, holding a wine glass, aged ten months" of "Francis Sarg in perambular" [da's een voiture, kinderwagen].) De al in 1835 geschilderde Fred (Frederic) uit mijn link van 06/02/2015 - 07:29 was in 1845 al heel flink opgegroeid en natuurlijk geen zoontje van Mary Ellen en Johann Anton Phillip Sarg (gehuwd in 1840).
Gimycko, William Henry Fox Talbot, een landgenoot van Mary Ellen Best, nam al in 1843 foto's van Mechelen. Toch schilderde zij al lang voordien tal van interieurs. Dan is er weinig of geen reden om aan te nemen dat ze het naar foto's begon te doen. Mogelijk maakte ze tijdens de tafereeltjes gauw schetsen en werkte ze daarna rustig verder aan de aquarellen. Als haar kleuren ook voor details klopten, moet ze een formidabel geheugen gehad hebben ofwel ter plaatse geschilderd hebben. Maar je kan nooit weten, op enkele van haar werken ziet zowat alles er verdacht donkerbruin uit. ;)
@ Mon :
Bedenk dat de Camera Obscura al werd gebruikt door gerenommeerde kunstschilders à la Pieter Paul Rubens.
Een donkerbruin voorbeeld: Johann Sarg door Mary Ellen Best in 1840, het jaar van hun huwelijk. Wat hij in de hand houdt, intrigeert me meer. Een zelfportret? Daarvoor kan de klassieke camera obscura in geen geval gebruikt worden.
Voor Mon...
Beter krijg ik het niet.
Beter had ik echt niet verwacht, Gimycko. Het portret van een vrouw in de hand van haar verloofde of prille echtgenoot, moet bijna zeker een zelfportret van Mary Ellen Best zijn. Googelen met "self-portrait"... Ze blijkt er meer gemaakt te hebben doch het zal dit hier geweest zijn, ook met een portret in de hand maar daarin valt niet dat van Johann te herkennen en het dateert trouwens uit 1839. Dus geen echt paar van het echtpaar.
Hier nog een reeks schilderijen van Mary Ellen Best.
Alzo krijg je een prima idee hoe de maatschappij er moet hebben uitgezien in die periode.