(toto's: Jan Smets. Boven Luc Michiels bij het oude uurwerkmechanisme)
De Sint-Libertuskerk aan de Nekkerspoelstraat is weer bij de tijd! Het torenuurwerk op de vier flanken van de toren loopt weer helemaal zoals het moet. En daar is men tevreden mee. De buurt had zijn torenuurwerk wel gemist. Regelmatig werd aan Jos Malfliet van het Kerkfabriek gevraagd wanneer het nu eindelijk zou hersteld worden. Maar nu is alles weer helemaal zoals het moet zijn: de wijzers draaien zoals het hoort, en dag en nacht wordt het uur weer geslagen...
De Sint-Libertuskerk werd al een tijdje geleden gerenoveerd. De toren werd zowat twee jaar geleden onder handen genomen. En toen werd beslist om ook een renovatieplan in te dienen voor het torenuurwerk. Jos Malfliet:
Clock o matic had een prijs gemaakt, maar daar vielen we haast van achterover. Als zij de renovatie zouden doen, zou het torenuurwerk volledig automatisch bestuurbaar zijn... Maar hoefde dat wel écht? We kwamen eerder toevallig terecht bij uurwerkmaker Nick Vanhautte die torenwachter was van Sint-Rombout. Hij vond ook dat het volledig electronisch maken van het uurwerk niet hoefde, en maakte een nieuwe prijs... We zijn met hem en Luc Michiels in zee gegaan voor het herstel van ons uurwerk...
(met Luc en Nick ga ik de wenteltrap op. De kerk is zo'n 47 meter, en hiermee bereikt hij zowat de helft van Sint-Romboutstoren...)
(het oude Michielsuurwerk....)
De kerk van Sint-Libertus dateert uit 1912. Een jaar later werd ze in dienst genomen. De grootvader van Luc Michiels heeft ooit nog het torenuurwerk afgeleverd. Maar dat zag er niet meer geweldig uit. Het was in de eerste plaats geweldig geroest, en een belangrijk onderdeel van het historische mechanisme was 'verdwenen'. Ook het oude moederuurwerk dat in een staande klok was verwerkt was eveneens 'verdwenen'.
In de jaren vijftig van vorige eeuw kwam er een nieuw moederuurwerk. Het is dit exemplaar dat Nick naar huis meenam om te herstellen. Nick vertelt hierover:
Deze klok is eigenlijk erfgoed voor morgen. Het is een kwaliteitsklok die tot de seconde juist loopt. Kwalitatief is ze héél goed. Bovendien heeft ze een mechanisch geheugen. Bij mijn weten zijn er nog maar een drietal in gebruik: deze, eentje in Werchter, en een ander in Lier. Het is zo dat velen van dit soort uurwerken werden weggegooid, wat jammer is. Ze werden niet hersteld en/of vervangen door nieuwe electronische exemplaren. Of die langer meegaan? Ik durf het betwijfelen. Deze herstelde klok zal véél langer dienst leveren. Enkel een kleine correctie om de drie à vier weken is nodig. Begin juli heb ik de klok meegenomen naar huis voor renovatie. Er zijn een veertiental werkuren ingekropen...
(Nick aan het werk aan het moederuurwerk...)
Jos Malfliet is zélf technieker geweest. Daarom had hij altijd al veel belangstelling voor dit uurwerk. Het is een gelukkig toeval dat hierdoor dit uurwerk voor het nageslacht behouden zal blijven.
Het is mooi dat dit stukje erfgoed in ere is hersteld. Zo heeft de Libertuskerk terug een werkend uurwerk. En dat is wel fijn te noemen. De kerk ligt op een strategisch heel zichtbare plaats.
In onze stad zijn er hier en daar nog torenuurwerken. Dat van de Sint-Jan Berchmanskerk aan de Brusselsesteenweg is een twintigtal jaar geleden hersteld door Luc Michiels. Weer andere kerken hebben nooit een uurwerk gehad... De OLV-over-de-Dijlekerk had er ooit wél eentje, maar dat is na beschadiging nooit meer weergekeerd. Het uurwerk op de vroegere gasthuiskapel in de Keizerstraat lijkt ook hopeloos verloren.
Het grootste en meest tot de verbeelding sprekende uurwerk was het skelettorenuurwerk van Sint-Rombout waar nu zoveel rond te doen is. Op 5 oktober mag de Mechelaar zich in een referendum uitspreken of dit historische en unieke uurwerk terug aan de toren mag nadat het er honderd jaar geleden werd afgeschoten...
(Jos Malfliet bij de torenklokken...)
Dat is goed nieuws! Ik ben vroeger enkele malen meegeweest met Jos om tussen de bergen duivenstr*nt naar boven te kruipen en de wijzers weer juist te zetten maar ze bleven nooit lang juist gaan :) Het was altijd wel leuk daarboven en een geweldig uitzicht over de buurt. Jos doet dat goed daar ;) Een geweldige kerk om boven in rond te lopen.
In Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijle zijn er nog een paar restanten van het mechanisme van de torenklok en de wijzerplaten bewaard.
En daarvoor maak ik schaamteloos gebruik van de foto's die niemand minder dan Jan Smets er destijds van nam :-)
Mocht dat project op Sint-Rombouts niet lukken, dan is er dus nog een zinnig alternatief...
welke krak heeft die platen met een simpele keerborstel bijeengeveegd?
Dat alternatief is al meermaals aangeboden, en had mee in het restauratiedossier van de toren moeten zitten, om een of andere reden is dat niet gebeurt. Het feit is natuurlijk dat er ter plaatse iemand moet mee bezig zijn.
Deze wijzerplaten zijn op dit moment belangrijker dan de beiaard aldaar. Want ze zijn er nog!
Het is maar waar jeje prioriteiten stelt.
Het kleine exemplaar hing in de kerk zelf, Mechelen heeft nog een schat van verborgen techniek. Al zijn er echt veel te weinig mensen die dat beseffen. Op den duur ga je dan zelf ook maar weg, naar de plaatsen waar ze wel vragen om hun erfgoed in orde te zetten. 4 jaar praten tegen een muur van baksteen is immers lang genoeg. Gelukkig zijn er ondertussen nog mensen zoals Peter Meuris en Jan Smets, Kevin Polfliet, en ik vergeet er zeker nog een aantal die het nog zeker niet opgeven.
Dank daarvoor.
Die zijn niet bijeen geveegt, die zijn gedemonteerd om terug te hangen, wat tot op de dag van vandaag nog niet gebeurde!
Ongeveer twintig jaar geleden restaureerde Luc Michiels het torenuurwerk van Sint-Jan Berchmans:
Het uurwerk van het vroegere OLV-gasthuis in de Keizerstraat lijkt onherroepelijk stuk... Jammer...
(foto's: Jan Smets)
het uurwerk van Sint Jan Berchmans baken in mijn tijdsbesteding ;-)
oei is het al zo laat, vlug nog één boosdschap en dan naar huis
ha ik ga op tijd zijn bij de kine
onderweg naar het werk vroeger: nog een tandje bijsteken of rustig genieten van het laatste stukje weg langs de vaart, zalig
Dat het uurwerk van het OLV gasthuis echt verloren is denk ik niet.
Het is zoals eerder gezegd, mechelen bezit nog een schat aan technisch erfgoed. Het is een kwestie van prioriteiten en er achter zitten. Het uurwerk is eigendom van de regie der gebouwen. Achter de wijzerplaat staat een Michiels uurwerk dat zeker nog te restaureren valt. De snelste manier om deze wijzers draaiende te hebben is ook weer het oprichten van een werkgroep, maar dat lijkt mij eerder iets voor het wijk comité van de Keizerstraat als dat daar bestaat.
Als ik dat van het gasthuis daar zo zie staan zou ik er zo weer vrijwillig aan beginnen, maar 1x zo,'n actie voor de stad mechelen lijkt mij voldoende. Bovendien is er sinds mijn zelfstandige activiteiten geen tijd meer.
Wie onder ons kijkt nog op naar een torenuurwerk als ie al een polshorloge en een gsm of smartphone heeft waarop ie de tijd kan bekijken. Pure antiek kan natuurlijk wel mooier zijn dan een gestroomlijnde tetterbox of lulijzer, maar is het efficiënter? Tenslotte staan we niet steeds in de buurt van een kerktoren als we het tijdstip van de dag willen weten.
:-))
ik ben nog zo een antiek stuk dat automatisch naar een toren met uurwerk zoekt
ik stap niet af om te zien wat uur dat het is op mijn gsm in mijn sacoche en een polshorloge heb ik in geen jaren meer gedragen :-)
De O.L.V kerk nog mét uurwerk.
Proficiat Nick met uw nieuwe job maar oppassen want voor uw uitspraken zou je in de voetbal een rooie kaart krijgen. Natrappen weet ge. Gelijk of geen gelijk. En dat in Mechelen de stenen niet luisteren weten we al lang.
Als dat al natrappen is? Bijlange niet, Maandag om 12uur Luidt Salvator, ik hoop dat je weet waarom! En dat van die rode kaart, gij wel.
25 augustus 1914 > Mechelen werd voor de éérste maal door de Duitsers beschoten.
> Koning Albert verbleef te Mechelen (Buitengoed Baron Empain Battel).
Vandaar het luiden van Salvator ???
Idd, Helemaal juist!
Salvator luiden ??? Als er electrik is zeker .
'gene electrik' ;-) Dan doen we het wel 'handmatig' hé... Zoals enkele jaren geleden eens uitgeprobeerd met Nick Vanhaute, Peter Meuris en mezelf...
(het luiden van Salvator...)
G.l.
Gij weet daar allemaal niks van. Dan doen we het idd met de hand. Maar dat zal niet nodig zijn, want den toren heeft een generator 400 volt 3fasen tot 90 ampère, dus ze zal luiden, elentrik of niet. En dat spel staat daar niet voor Salvator en ook niet voor de uurwerk instalatie. Ze kunnen er echter wel op dat moment mee van profiteren. Waarom hij daar staat, ik ga nie alles aan uw neus hangen hè.
Met wat zijt gij overdag eigenlijk zoal bezig? Want er lijkt maar weinig goed te zijn voor u.
Maar dat zijn mijn zaken niet zeker.
Ik hoop u in ieder geval een gezond en gelukkig leven toe te kunnen wensen de komende jaren.
@ Nick vanhaute
Beste Nick. Ooit al eens gehoord van de uitdrukking "Send him to Coventry"? Google het even op indien je het nog niet wist. Er gaat een wereld van mogelijkheden open. Het is mijn manier om die holle vaten tot op een zeker punt een halt toe te roepen.
Dat is wat je best met bepaalde overzense nitwits moet doen. Hoe minder je replikeert hoe meer rust je in het blogkippenhok bewaart en hoe minder je gal gaat opspelen bij infantiele interventies.
;-))
@ Nick: Eerstens: ik denk dat ze in Coventry nog 110 volt hebben, sommige mensen zijn rap opgeladen, tweedens: die blauwe helmen, zijn die bedoeld als bescherming tegen het eventueel neerdalen van de klokken?
In ieder geval zal ik blij zijn in de winter om de klok te lezen op st.Libertus. De bladeren van de bomen halveren het zicht. 't Is te hopen dat het rap winter is! Lekker achter de stoof en met de kaars in de hand naar den toren zien om te zien hoe laat het is. Tiens, hoe wordt die wijzerplaat dan verlicht? Met kaarsen? ( grapje ).
@Nick: Maar nu hebt gij goei advocaten zeunne. En als jullie overdag niks anders te doen hebben dan aan het zeel te trekken dan vind ik dat maar een pover beestje. Wij moesten in onzen tijd wel wat anders doen zeunne.
Die helman waren tegen het neerdalend stof, de klok had al heel lang stil gehangen, en er viel idd nogal wat stof.
Er worden vaak lampjes op de wijzer gezet, in één lijn, bij de cijfers is dat per cijfer 1 lampje. Voor de wijzers wordt er aan de binnenkant gewerkt met sleep contacten, je kan ze niet met een draad verbinden, dat is logisch, die zou overdraaien.
Bij libertus zijn nooit lampjes geweest, het was/is een hele meerkost. Momenteel zetten ze al led lampjes op de cijfers, maar dat zal over 10 jaar snel gedaan zijn. Te gevoelig in de barre weer omstandigheden. Tenzij er nog een en ander aan verbeterd wordt. Het zal echter pas goed zijn als voor deze toepassing led en print samen in één glazen vacuum buisje zitten.
Wij plaaten gewoon glazen gloeilampjes, die in weze dienen om VU meters te verlichten enzo. Die gaan heel lang mee omdat we er gebruiken van 24 volt en die maar 12 geven. Branden tot 20 jaar en langer. Op het systeem staat een lichtsensor om ze overdag uit te schakelen.
GL Ik heb het nog al gezegd, als het doorgaat met de platen dan zijt gij de eerste die een maand op de staart van de wijzer richting Hombeeck mag gaan zitten, als contra gewicht. Dan ziet ge in 12 uur steeds een ander deeltje van de stad. En als het regent kan je nog geluk hebben als de wind goed staat. Om 12 uur sta je rechtop, dan kan je eten.
@ Nick, wist ge dat niet? Behalve zijn immer gewaardeerde bijdragen aan Mechelen Blogt is G.L. ook de uitvinder van die heel zure beertjes :-)
Roger, et pour les femmes des babbelutes :-)
Het lijkt me in ieder geval een individu dat ik niet naast mijn deur zou willen hebben, stel je voor, dat als buur te hebben.
Mon cher G.L. veuillez noier que les babeluttes avec un seul B (comme dans Hombecq) sont les meilleures!
Jokke er zijn kinderen in de gebure :-)
Séég, van Coventry gesprouke! Wet er hee emand of de SH mè congee is? Of is dien oek al na Coventry gestuurd?
Oei, de hulplijn van de G.L. is persees oek ôôt congee!
Jaja Jokke, en ik zeen da de roeie lap nogalted werkt:-) enne maone congee moet nog kôme,
ma k zeg niet wannie of waarhene.