(foto's: Jan Smets)

Deze dagen is Mechelen méér dan ooit wereldhoofdstad van de beiaard.  Voor de zevende keer wordt de vijfjaarlijkse Koningin Fabiolawedstrijd voor beiaard georganiseerd.  En dit is een internationaal gebeuren van erg hoog artistiek niveau.  Laat ons daar als Mechelaar maar trots(er) op zijn!  Onze beiaardschool biedt de oudste en grootste beiaardopleiding ter wereld, en deze unieke wedstrijd draagt niet weinig bij tot de uitstraling van de beiaardkunst.  Het kruim van beiaardspelers uit de vier wndstreken is nu in Mechelen en maakt van onze stad het Mekka van de beiaardkunst.  Koen Cosaert, directeur van de Koninklijke beiaardschool Jef Denyn, is dan ook een tevreden man. Terecht.  Ik ging gisteren, benieuwd als ik ben, een kijkje nemen op de eerste dag van het gebeuren...

Ik ben héél tevreden.  Wat we te horen krijgen is van een heel hoog niveau.  Het wordt een moeilijke klus voor de jury.  Twaalf kandidaten uit de hele wereld laten hun kunnen zien.  Jammer genoeg heeft de Russische kandidate, Olesya Rostrovskaya, door ziekte moeten afzeggen.  Fijn is ook dat het weer meevalt.  Da's aangenaam voor de toehoorders.  Als jury hebben we een prachtige plaats om te luisteren: op het dakterras van het cultuurcentrum...

De wedstrijd is eigenlijk het de aanzet van het congres van de Wereld Beiaard Federatie die dit jaar in Antwerpen en Brugge wordt georganiseerd, en is een organisatie van onze beiaardschool, de Stad Mechelen en de Koninklijke Vereniging voor Toren en Beiaard Jef Denyn vzw.  Vanaf haar oprichting in 1922 ijvert deze school voor de bevordering en bloei van de beiaardkunst.  Onder impuls van toenmalig directeur Jo Haazen, werd voor de eerste keer de Internationale Beiaardwedstrijd Koningin Fabiola georganiseerd.  Winnaars van vorige edities maakten ondertussen internationaal naam.  Namen als  Geert D'hollander, Boudewijn Zwart, Gideon Bodden, Tom Van Peer, Twan Bearda, Kenneth Theunissen doen zeker een belletje rinkelen...

Het concours is dan ook het belangrijkste op zijn gebied, en is bedoeld voor gevorderde muzikanten, ongeacht hun leeftijd.  De wedstrijd bestaat uit een preselectie en een finale - telkens gespreid over twee dagen. Gisteren is men van start gegaan, en zaterdag kennen we de winnaar.  De volgorde van optreden wordt de dag zelf door loting bepaald.  De vijf hoogst gequoteerden van de preselectie gaan naar de finaledagen van morgen en zaterdag.

Tijdens de preselectie en de eerste finaledag wordt op de beiaard van Sint-Rombout gespeeld.  Zaterdag spelen de kandidaten op een mobiele beiaard in het Cultuurcentrum.  Op die dag worden ze na hun solo-nummer begeleid door het Mechels Kamerorkest van dirigent Tom Van den Eynde.  Deze formule sluit aan bij een nieuwe evolutie.  De beiaarden worden vandaag lichter en compacter gebouwd én dankzij een modulair systeem kunnen ze nu ook gebruikt worden in concertzalen.  Zo kan er gemusiceerd worden met andere instrumenten of ensembles.

De kandidaten van de wedstrijd leggen een repertorium voor dat bestaat uit tien zelfgekozen werken: vier barok-of classicistische werken waaronder een preludium van Matthias Vanden Gheyn, drie werken in romantische stijl en drie werken in hedendaagse stijl, speciaal gecomponeerd voor beiaard.

(links kandidaat Brian Tang en uiterst rechts kandidate Kim Jungeun)

Het wedstrijdreglement legt twee verplichte werken op.  De bekende Belgische componist Frédéric Devreese componeerde het eerste werk voor beiaard-solo dat zal worden uitgevoerd tijdens preselectie en eerste finaledag.  Het tweede plichtwerk werd gecomponeerd door Geert D'hollander voor mobiele beiaard, klarinet en strijkorkest, en zal je kunnen beluisteren op de tweede finaledag, zaterdag.

Voor de preselecties en de finaledagen wordt telkens een aparte jury samengesteld uit de docenten van de school en een aantal gerenommeerde beiaardiers én professionele muzikanten uit binnen-en buitenland.

(Egied Rossiau, François Van der Jeught, Erik Vekemans en Wieland Volkaert)

Ik maak ook een praatje met secretaris van de Raad van Bestuur van de Koninklijke Beiaardschool  François Van der Jeught, die dat tevens is van de Koninklijke Vereniging voor Toren en Beiaard, én met Erik Vekemans die van deze zelfde vzw voorzitter is...

Deze dagen zijn de nog schaarse toehoorders vooral familieleden en vrienden van de kandidaten.  Ook zien we nu vooral de trouwe luisteraars, zoals ondermeer Leentje Denyn, de kleindochter van onze beroemde beiaardier Jef Denyn.  Vrijdag verwachten we wel een pak meer luisteraars.  En vooral zaterdag mogen we rekenen op een publiek van een driehonderd man.  Dan wordt de nieuwe formule gebracht: de kandidaten spelen op de 'bronzen piano' met het orkest van Tom van den Eynde.  Iedereen die belangstelling heeft zal het kunnen bijwonen.  De wedstrijd is vrij toegankelijk én gratis.  Vrijdag kunnen de toehoorders ook zélf stemmen.  Er wordt immers een publieksprijs toegekend onder de laatste vijf laureaten.  Dit is een initiatief van onze vzw.  Wij zullen deze prijs dan ook graag uitreiken: het is een klok geschonken door het overbekende Huis Michiels!

Zaterdag wordt dus beslist een spannende hoogdag.  Ook het Hof is uitgenodigd...

Het is evenwel heel onzeker of Koningin Fabiola wegens hoge leeftijd naar Mechelen zal komen.  Hoogstwaarschijnlijk niet.  In het verleden is ze al wel twee keer naar Mechelen gekomen voor deze gelegenheid.  Maar we mogen zéker de ambassadeurs van de deelnemende landen verwelkomen, en ook de minister van Cultuur, en het college van burgemeester en schepenen zijn uitgenodigd.

Zo'n internationale beiaardwedstrijd vraagt flink wat organisatie.  Gelukkig is de samenwerking tussen school, Toren en Beiaard en de stad meer dan uitstekend...

Ja, we mogen rekenen op de goeie samenwerking met de dienst van cultuur en Michel Price.  Dat mag beslist onderstreept worden.  Ook de studenten van onze beiaardschool leveren heel gewaardeerde hulp.  Wat wij doen is vrijwilligerswerk.  Maar we doen dit erg graag.  Ook enkele van onze vrouwen bieden praktische hulp. 

Er is ook een primeur!  Op het binnenplein van het cultuurcentrum staat een groot scherm opgesteld, zodat de toehoorders nu ook de spelende beiaardier hoog in de toren kunnen zien!  Voor deze leuke primeur zorgden de radioamateurs van Mechelen.  Deze visualisatie mag echt wel een pluspunt genoemd worden.  Hier poseert Frans Verheyden die de lokale voorzitter is van deze radio-amateurs bij het scherm.  Hij zorgde niet alleen voor dit scherm, maar ook voor de zenders, de transmissie, enzovoort...

De Mechelse muzikale duizendpoot, Lode Tooten, werkt deze dagen ook met veel plezier mee  aan het gebeuren...

Ik werk mee als leerling aan de beiaardschool.  Je moet weten dat ik 33 jaar geleden ben gestart met m'n opleiding als één van de eerste leerlingen van Jo Haazen.  Het was de lichting waarin ook stadsbeiaardier Eddy Mariën en Geert D'hollander zaten.  Ik ben echter gestopt wegens familiale omstandigheden, maar heb sinds een vijftal jaren de draad weeer opgepikt.  En dat doe ik nu heel intensief.  Mijn taak bestaat er in om de kandidaten naar boven in de toren te begeleiden en er voor te zorgen dat de toeristen niet storen tijdens de uitvoering.  Ik ben blij dat ik alle kandidaten kan horen.  Het is werkelijk van erg hoog niveau, te vergelijken met de Koningin Elisabethwedstrijd. Dit is immers een wereldconcours, en ik ben verheugd dat de belangstelling voor beiaardkunst aan het groeien is.  Jo Haazen heeft sterk gewerkt aan deze uitstraling, en huidig directeur Koen Cosaert zet diens werk verder.  Hij is een schitterend directeur!  Hij doet dat in tandem met stadsbeiaardier Eddy Mariën, die ik toch wel tot de beste beiaardiers ter wereld mag rekenen.  Ik herken blindelings zijn spel.  Het komt er duidelijk bovenuit.

  (Leentje Denyn)

De kandidaten komen uit de hele wereld.  Uit ons land doet Philippe Beullens mee.  Hij werd geboren in 1975 en begon zijn muzikale vorming aan ons stedelijk conservatorium.  Sinds 2001 is hij verbonden als titularis-organist in Overijse, waar hij ook leraar muzikale opvoeding is.  Als organist en beiaardier was hij al vaak te gast in binnen-en buitenland.  Eveneens uit ons land is Jakob De Vreese(°1988)  Hij is kerkorganist in het Genste, begeleidt een kinderkoor en won in 2013 de Internationale Beiaardwedstrijd voor de jeugd in Frankrijk.

Joey Brink (°1988) komt uit de Verenigde Staten, die zijn opleiding volgde in eigen land, maar zich verder kwam vervolmaken in Mechelen.  Hij woont in Salt Lake City samen met zijn vriendin...een beiaardierster!  Ook uit de VS is Margaret Pan die geboren werd in 1979.  Ze studeerde ook in Mechelen en is freelance-beiaardier in Washington.  Als laatste komt ook Brian Tang (°1988) uit de VS.  Hij studeerde beiaard aan de universiteit van Berkeley.

Uit Nederland komt Rien Donkersloot (°1985).  De man behaalde al tal van prijzen op beiaard-en orgelconcours.  Rien is stadsbeiaardier van Haarlem, van Goes en Ridderkerk.  Hij heeft een uitgebreide concert-en lespraktijk en gaf al enkele cd's uit.  Eveneens uit Nederland komt Mannes Hofsink (°1981) die  cantor-organist is.  Hij heeft een concert-en lespraktijk en is stadsbeiaardier van Meppel.

Kim Jungeun die geboren werd in 1984 startte haar orgelstudies in Zuid-Korea, volgde nadien studies aan de Beiaardschool van Amersfoort, en nam deel aan masterclasses in Gdansk en Mechelen.

(Thomas Laue en Scott Alan Orr)

Thomas Laue (°1985) komt uit Australië, waar hij zijn studies tot beiaardier is gestart, en werd in 2013 de eerste beiaardier in Canberra.  Hij is muzieklector en doceert aan The Australian National University School of Music. 

Genietend van een Mechels bier, zit hiernaast uit Canada, Scott Alan Orr. (°1992) Hij concerteerde als pianist en zanger en is actief als pianist in de Candese theater-en filmwereld.  Hij begon zijn beiaardstudies in Toronto en studeert nu verder in Mechelen.

Uit Rusland komt Nadezda Volnenko uit 1987.  Ze studeerde in Sint-Petersburg, waar ze ondermeer les kreeg van Jo Haazen.  Ook volgde ze een tijdlang lessen in Mechelen bij  landgenote Elena Sadina.

Tenslotte is er Toru Takao (°1977) uit Japan.  In Duitsland leerde hij de beiaard kennen, wat meteen een grote indruk op hem maakte.  In de Koningin Fabiolawedstrijd van 2008 werd hij tweede.  Samen met echtgenote, beiaardier Katarzyna Piastowska herstartte hij de concerttraditie op de beiaard van het Duitse Emmerich.

Wie ook eens wil komen luisteren: morgen, vandaag is dit nog mogelijk vanaf 10 uur.  Morgen, vrijdag vanaf 13u30 en op de tweede finaledag, zaterdag vanaf 14 uur in het Cultuurcentrum. 

De winnaar krijgt een prijs van 3000 euro (geschonken door de Vlaamse Overheid) en een bronzen klok geschonken door Luc Michels. De tweede prijs van de Provincie Antwerpen bedraagt 2000 euro, en de derde prijs van de stad Mechelen 1500 euro.  De vierde prijs van de stad Roeselare en de Koninklijke Vereniging voor Toren en Beiaard Jef Denyn vzw 1300 euro.  De vijfde prijs van de Koninklijke Beiaardschool en van de Koninklijke Mechelse gidsenbond bedraagt 1000 euro.  Een extra prijs van 1000 euro wordt geschonken door SABAM, en dit voor de beste uitvoering van een Belgisch hedendaags werk.

De beiaard verdient een ereplaats in het culturele landschap.  Zoveel is zeker.  Geen enkel ander instrument weet zo de ziel van onze stad te vatten.  Laat ons hierop fier zijn!

www.beiaardschool.be   (méér over de nieuwe mobiele beiaard die men wil aanschaffen...)