(foto's: Jan Smets  -  Jef Heylen en zijn echtgenote Frieda)

32 jaar lang heeft hij met een enorm enthousiasme en met heel veel doorzettingsvermogen het Speelgoedmuseum - 'zijn geesteskind' geleid.  Hij heeft een droom kunnen waarmaken.  Aanvankelijk leken er weinigen in te geloven, en leek zo'n museum opzetten onrealistisch.  Maar Jef Heylen heeft het toch maar gedaan.  Het Speelgoedmuseum is niet meer weg te denken als toeristische troef van onze stad.  Méér: het is een topper met internationale uitstraling én het grootste Speelgoedmseum van Europa.  Jef en zijn ploeg hebben het museum steeds in privéhanden gehouden.  Die zelfstandigheid behouden vond hij belangrijk - ook al kon men steeds rekenen op de steun en de sympathie van de overheid.  Op zijn zeventigste geeft Jef Heylen de scepter door aan zijn opvolgster, An Brusselmans.  Bij haar weet hij 'zijn' museum in goeie handen.  Samen met Jef neemt ook zijn echtgenote, Frieda De Smedt, afscheid.  Achter elke sterke man staat een sterke vrouw.  Ook Frieda heeft zich al die jaren enorm ingezet voor het Speelgoedmuseum.  Gisterenavond werd het duo gehuldigd in de Keldermanszaal van ons stadhuis. Het was de terechte eer die ze verdienden.  Slechts kort voordien waren ze van deze huldiging op de hoogte gebracht.  Beiden waren dankbaar en verheugd dat zovele medewerkers, vrienden en andere actoren uit het Mechelse culturele landschap waren opgedaagd voor dit 'eresaluut'...

Het begon allemaal in 1980.  Jef Heylen was toen één van de drijvende krachten van het Folklorefestival van Mechelen, een in die tijd toch wel succesrijk gebeuren.  Dat Folklorefestival werd voor de eerste keer georganiseerd in 1972, en Jef heeft er zich steeds met veel bezieling voor ingezet.  In 1980 werd er een kleine expositie opgezet in de rand van dit Festival.  In de Koolstraat stelde men 'Spel en speelgoed door de eeuwen heen' ten toon.  Aanleiding was het 150 jarig bestaan van België.  Het werd een onverhoopt succes, en toen begon het idee te rijpen om hier een blijvend karakter aan te geven.  Na wat zoekwerk kon men terecht in de leegstaande en verwaarloosde NOVA-toren op Nekkerspoel.  Jef Heylen en zijn ploeg kon deze locatie huren van de stad. Zo werd op 23 april 1982 gestart met wat op dat moment nog 'Centrum voor Volkskunde' als titel kreeg.  Er was flink was scepsis bij een aantal mensen.  Maar toch ging Jef er voor.  Met een budget van 300 000 Belgische Franken werd gestart.  Het Speelgoedmuseum was geboren.  Met tomeloze inzet werd aan de weg getimmerd, en bouwde men in al die jaren het museum uit tot wat het nu geworden is - met vallen en opstaan - maar steeds met de blik gericht op de toekomst.  Het legde Jef en zijn ploeg géén windeieren.  Het Speelgoedmuseum is een toeristische trekpleister geworden met internationale uitstraling.  Bovendien bezorgde het Mechelen het sterke label van 'Kinderstad'.  En dat is niet niks!  De voormalige beeldmonteur bij de nieuwsdienst van de BRT, die in 2000 op vervroegd pensioen ging, en zich sindsdien voltijds bezig kon houden met zijn museum, mag tevreden terugblikken op de realisatie van z'n droom.

Bart Stroobants, die voorzitter is van de raad van bestuur van het Speelgoedmuseum, mocht de spits afbijten.  In zijn openingswoord had hij lovende woorden voor de man die nu de fakkel doorgeeft aan de jongere generatie.  Terecht betrok hij in zijn dank ook Frieda.  "Achter elke goeie museumman, staat een sterke vrouw!"   Bart vertelde dat Jef dag in dag uit bezig was met zijn museum.  Want zo'n museum is nooit 'af'.  Het is een creatief iets, het groeit...  Het begon allemaal met een wild plan, een idee, een droom...; door velen onrealistisch genoemd.  Maar dit wilde plan werd waargemaakt.  Jef slaagde in zijn opzet, geholpen door het enthousiasme en de bezieling van een ploeg vrijwilligers.   Hij heeft ze geleid als een sterke trainer van een voetbalploeg.  Jef en Frieda zijn 'altijd bezig' geweest.  32 jaar hebben ze het volgehouden.  En dat wil wat zeggen. "1000 maal dank voor deze belangloze inzet!"  

Jef en Frieda hebben het engagement aangegaan.  In goede en kwade dagen hebben zij doorgezet - gelukkig waren er méér goede dagen dan andere...  De opvolging staat nu klaar.  Er zijn perspectieven voor de toekomst.  An Brusselmans, de opvolgster van Jef, werd alle enkele jaren opgeleid en is er klaar voor.  De droom gaat verder.  Het museum wordt verder gedragen door vele mensen.  De raad van bestuur zal hen steeds met raad en daad bijstaan, verzekerde Bart Stroobants.  "Eigenlijk is het geen afscheid vandaag, maar eerder een overgangsritus..."

An Brusselmans mocht daarna het woord nemen.  Op 1 mei neemt zij het roer over.  De afgelopen drie jaar draaide zij al mee in het museum.  An studeerde restauratie en behaalde een masterdiploma Cultuurmanagement.  Ze begon haar loopbaan in het SMAK, en stond ook even in het onderwijs. 

An voelt zich alsof ze klaar staat in het station (dat van Nekkerspoel...), klaar voor vertrek.  In haar rugzak zitten een aantal dingen die Jef haar meegaf...  Met die beeldspraak doorspekte ze haar mooie betoog.  In de rugzak steekt een dosis gezond verstand om beslissingen te kunnen nemen - beslissingen die ook met het hart moeten genomen worden... De technische bijstand die ook in de rugzak steekt, zal haar steeds doen herinneren aan de woorden van Jef : "er ne goeie klop op geven!"  Verder zit er ook een rekenmachientje in - want de rekeningen moeten steeds kloppen  In het minitieus bijhouden van de rekeningen was Frieda erg sterk. .  Belangrijk is ook het spiegeltje: het moet haar steeds doen denken aan de visie van het museum: "speelgoed is de spiegel van de grote wereld."  In de rugzak zit ook een schaar: om af en toe te kunnen knippen in het overbodige: "Minder tetteren, meer werken!" drukte Jef Heylen het soms plastisch uit.  Bij de meegegeven attributen zitten ook een vleugje moed en een warme trui en een zaklamp, om spaarzaam te kunnen zijn waar nodig.  Ook wat camouflagekledij werd er in gestopt: om op jacht te kunnen gaan.  Op jacht naar sponsors... De wereldkaart moet helpen om het museumin over de hele aardbol te promoten.  Belangrijk is ook de grote dosis arbeidsvreugde. 

An drukte het zo uit : "als we van dit alles nog maar een fractie overhouden, heeft het museum eeuwigheid!"  De nieuwe directeur bedankte voor de goede zorgen, en beloofde dezelfde koers te zullen varen.  Dezelfde koers, met een andere kapitein!

Marc Folens is de voorzitter van de Belgische speelgoedfederatie.  In zijn woordje noemde hij Jef de "sympathiekste en vriendelijkste bedelaar!"   Hij dankte Jef voor zijn inzet om van dit speelgoedmuseum te maken tot wat het nu is: het grootste van Europa.  De federatie heeft jarenlang goed kunnen samenwerken met het museum.  Daarom wilde Marc Folens gisterenavond Jef erelid maken van de Belgische speelgoedfederatie.  En dat is een hele eer.  Het is de allereerste keer dat een niet-lid deze titel krijgt...

Natuurlijk kon schepen van Cultuur Frank Nobels niet ontbreken in het rijtje van 'eer-betuigers'.  Hij vond het een bijzondere dag voor het Mechelse cultuurlandschap.  De scepter van het speelgoedmuseum wordt doorgegeven aan een jongere generatie.  Jef en Frieda zullen het nu ongetwijfeld wat kalmer aan kunnen doen na 32 jaar te zorgen voor hun geesteskind.  Ze hebben die hele tijd het kindje verzorgd, verschoond, pleisters geplakt, nieuwe kleren gekocht, zwachtels op wonden gelegd...  Maar de fragiele boreling is een kind geworden dat op eigen benen kan staan.  (en aan speelgoed zal het nooit te kort hebben...)

Met veel doorzettingsvermogen geleid, heeft dit museum een internationale uitstraling gekregen. "We zijn fier dat we zo'n musuem in onze stad hebben!".   Schepen Nobels vertelde dat hij altijd met veel plezier heeft samengewerkt met Jef, en benadrukte de goeie band tussen museum en stadsbestuur.  Hij wil dit in de toekomst ook zo houden.  Frank Nobels zag in al die jaren als schepen velen komen en gaan in het Mechels cultuurlandschap.  Jef en Frieda waren echter een constante.

Wellicht is een niet gemakkelijk om een kind los te laten.  Nobels zei hen te bewonderen  voor hun inzet en gedrevenheid om dit dit museum tot speerpunt te maken van Mechelen Kinderstad.  De toekomst is veilig gesteld.  "Dit is een dag van verandering, niet van afscheid."  Nobels had het wel moeilijk om Jef en Frieda te zien als mensen die nu zouden uitslapen, met de hond gaan wandelen, in een zetel zitten en naar soaps gaan kijken....  Maar het zal zeker wel een ander leven worden. 

Met 'een dikke merci' besloot de schepen, en overhandigde Jef en Frieda het geschenk van de stad: een prachtige ets van de bekende Mechelse kunstenaar Jef Van Grieken, waarover het echtpaar oprecht opgetogen was!

Jef mocht besluiten.  De viering deed hem enorm veel plezier - al had hij weinig tijd gehad om een woordje voor te bereiden.  Toch vond hij het belangrijk om te zeggen dat hij blij was dat speelgoed eindelijk aux sérieux wordt genomen.  Het is niet meer louter een gebruiksvoorwerp, maar waardevol erfgoed.

Jef Heylen vertelde dat hij vijf burgemeesters heeft versleten, al is die vijfde nog aan de slag.  Steeds heeft hij enorme steun van de stad mogen ondervinden.  Zeker in moeilijke tijden. Maar ook het museum gaf veel terug aan de stad - zoals ondermeer de creatie van de Speeldag.

Voor Jef is de opening van het museum een hoogtepunt geweest.  In het begin werden hij en zijn ploeg niet ernstig genomen.  Stel je voor: een museum met een cafetaria en enkel voorwerpen in bruikleen!   Maar die aanvankelijke scepsis is omgeslagen naar waardering.  Een ander hoogtepunt is 'Europa Ludens' bij de tienjarige viering van het museum.  118 000 bezoekers vereerden toen het museum met een visite  De erkenning van het buitenland met grootse tentoonstellingen tot China toe, was een opsteker van formaat, evenals de titel van Culturele Ambassadeur in 1995.  Ook de tentoonstelling over Koninklijk Speelgoed en het bezoek van de koningin, is een mooie en blijvende herinnering.

Jef noemt zijn opvolgster iemand naar zijn hart, die de ziel van het museum verder zal dragen.  Hij bedankte ook zijn ongeloofelijke ploeg die zo multifunctioneel is en het museum in het hart draagt.  De toekomst is verzekerd!  "Ik heb het An niet altijd gemakkelijk gemaakt in haar opleiding.  Geef deze nieuwe ploeg tijd en kansen.  An zal de ziel verderzetten in haar eigen stijl - geen naäperij.  Dat is goed.  Ik geef met plezier de voorzittershamer die ik 32 jaar geleden kreeg, aan haar door!"

En dat deed hij dan ook - met een warme knuffel. 

Het komt heus goed met het Speelgoedmuseum.  Veel succes An!

Jef en Frieda: bedankt voor alles!  Je hebt onze stad een héél mooi geschenk gegeven!  Het ga jullie goed!