(foto: Jan Smets)
Ik heb met hen afgesproken op de gezellige woonboot van Jeroen Verwaetermeulen, die aangemeerd ligt op de Leuvense vaart bij het sas van Battel. Het leek voor hem de meest geschikte plaats. Een domme blessure aan zijn knie maakt hem grotendeels immobiel, en dat ergert hem wel. Normaal wordt er op woensdagavonden flink gerepeteerd door de mannen van Frituur Paula. Vanavond wil men echter alleen terugblikken op de Sliver edition van hun band. Zaterdagavond werd 25 jaar Frituur Paula gevierd. Men wil napraten, wenskaartjes bekijken, mijmeren... Het was een avond vol emotie - sterk - knap, maar héél anders dan ze voordien voor ogen hadden. Het onverwachte afscheid van bandlid Stef Mergeay doorkruiste de gemaakte plannen. Maar Stef was er bij. Helemaal. De zenuwen gierden door de keel, en de stem was soms onzeker en bevend. Maar het werd een avond om in te lijsten: een waardig eerbetoon aan een muzikant en vriend. Want Frituur Paula is niet zomaar een muziekgroepje uit de duizend. Frituur Paula draait om vriendschap, 'therapeutisch samen-zijn', bloedbroederschap... om ruziemaken en het bijleggen, om lol-trappen en mekaar verstaan zonder woorden. Het afscheid van Stef was geen dood punt, maar een komma. De groep tast de grenzen af - rustig en bedachtzaam. Niet krampachtig. Ze zien wel wat het worden zal. Niets dient overhaast beslist. Maar doorgaan doen ze zéker. Stef zou het niet anders gewild hebben...
Ik had met Jeroen om 9 februari een datum afgesproken voor een babbel met hem en de overige leden van de band, met de bedoeling om later iets te schrijven over hun geplande optreden in de feestzaal van Scheppers, naar aanleiding van hun jubileum-optreden. We keken er naar uit. Enkele uren later liep het onvoorstelbare bericht binnen: Stef was plots overleden. Vraagtekens, ongeloof. Wat later werd duidelijk dat Stef geen andere uitweg meer zag dan uit het leven te stappen. Het was een mokerslag voor velen, niet in het minst voor vrouw, kinderen en vrienden. Verweesd bleef men achter met de brokstukken van dromen en illusies. Een ware zondvloed aan berichten en steunbetuigingen overspoelde de sociale media. Op Mechelenblogt en op krantensites werd het bericht ontelbare keren aangeklikt. De steun deed deugd. Veel deugd.
Wat gedaan? We wisten het niet zo dadelijk. Er waren zoveel gevoelens de dag erna. Ook heel verschillende. Hoe moest het verder? Wat zouden we doen? Zouden we alles afgelasten? Stoppen we? Zetten we een stapje terug, of ...gaan we verder met Frituur Paula. De ene helft van de groep dacht zus, en de andere helft dacht zo. Heidi, de vrouw van Stef, maakte ons duidelijk dat ze wou dat we doorgingen. Stef zou het ook niet anders gewild hebben. Zo hebben we beslist om het optreden te laten plaatsvinden, al zou het 'feest' een andere invulling krijgen. De meesten van de familie van Stef konden het niet aan om zaterdag aanwezig te zijn. Maar een nicht, een tante, en zijn broer waren er wél. Heel ontroerend en sterk was het moment als broer Dimi naar voor trad en mee een nummer dat Stef zou gebracht hebben, inzette. Hij heeft dezelfde zware stem. Kippenvel. Wil hij dit in de toekomst ook nog doen? Blijft hij hiervoor beschikbaar? Ach, we zien wel. Hij heeft de vrijheid om hiervoor te kiezen of niet. Iedereen in de groep hebben we de voorbije weken die keuze gelaten. Iedereen verwerkt(e) alles op eigen ritme. Maar we hebben wel ontzettend veel gepraat gedurende die hele tijd. Onze gevoelens waren heel gemixed. Soms lagen ze ver uit mekaar. De emoties wijzigden van dag tot dag. We hebben getracht mekaar veel ruimte te geven. Van het optreden zijn er opnames gemaakt. Voor ons is het een document om later naar terug te kunnen grijpen...
Een aantal muzikale vrienden wilden zaterdagavond 'iets doen' op de planken van Scheppers. Zo was er Sjarel van den Bergh die nog collega was van Stef op TSM. Ook Tom Kestens wou optreden - Samen met Stef stond hij vaak aan de zijlijn van de Malinwa om te supporteren voor hun voetballende zonen... En er was ook Wim Fabeck die nog gitaar leerde spelen bij Stef. De cirkel was rond. Zelfs Bruno en Frank Vaganeé droegen hun muzikale steentje bij...
(foto's: Gerd Van den Broeck)
Het was mooi om zien - Ze waren op die momenten geen 'gevestigde waarden', maar 'bloedbroeders'. Het klopte allemaal. Op de achtergrond werden filmbeelden geprojecteerd - een montage die in mekaar was geknutseld door Bart en Wim...
Ondertussen zong Jeroen.
Ik was blij dat ik er met mijn rug naar stond. Ik zou anders beslist niet kunnen verder zingen hebben. Ik zou ter plaatse gestorven zijn. Maar mijn stem bibberde wel. De eerste vijf nummers waren échte 'Stef-nummers'. Een soort van eerbetoon aan onze vriend. Op een bepaalde moment stopte Wim ook even... Hij had zich gefocusd op de lege plaats, en de gitaar van Stef en zijn kilt, die daar waren opgesteld... Maar we déden het. Het moest - al was het soms moeilijk. In de zaal zat minstens 720 man. Het publiek was fantastisch!
(Foto: Gerd Van den Broeck: Sjarel van den Bergh en de broers Vaganeé...)
Voor dit optreden van zaterdag in Scheppers, had Frituur Paula nog twee keer op de planken gestaan - zo'n beetje als 'test'. Eén optreden kort na de dood van Stef werd afgelast. Het was nog té vroeg. Het tweede optreden ging door in Roermond, waar niemand eigenlijk de groep kende... Men voelde zich als de clown in het circus: met een lach op het gezicht, maar schreiend van binnen...
Het was een slécht optreden, absoluut niet goed. Het publiek, in carnavaleske stemming, heeft het niet gemerkt. Wij voelden het wel, en ook ons gevolg merkte het. Maar dit optreden was nodig. Hoe zouden we anders onze sliver edition kunnen georganiseerd hebben?
De groepsleden hebben veel gepraat. Uren. Gevoelens van verdriet, opstandigheid... Alles passeerde de revue... Men deed het in onderling respect, met begrip voor de keuze van 'de andere leden'. En hierin toonde de groep zich als échte vrienden. Hoe het allemaal verder moet? Ze weten het zelf nog niet helemaal, maar ze weten wél waar ze willen uitkomen. Ze voelen zich gedragen door de steun van vele mensen. Ja: er is nog een plaats op het podium voor Frituur Paula. Stoppen wil men niet. Zaterdag zeiden ze het tegen mekaar: "Verdoemme toch: dit had Stef ook moeten meemaken en voelen..."
(foto: Gerd Van den Broeck)
De familie van Stef vond het mooi en sereen. Ze vonden het ook attent dat de plek van Stef 'open' bleef. Bob Van Buggenhout die ons uit 'de nood' hielp, bleef bewust op de achtergrond. Hij wou absoluut niet gezien worden als de 'vervanger' van Stef. Maar we zijn Bob erg dankbaar. Stef is ook niet te vervangen. Dat zien we ook op zijn school. De 'populaire leraar' die hij was, is niet zomaar eenvoudig te wisselen met iemand anders. Maar zaterdag was 'onze' Stef heel zeker 'aanwezig'. Het publiek droeg ons. Zelfs onze moeder die toch een beetje kritisch ingesteld is, vond het een knap en mooi optreden...
En morgen volgt een nieuwe dag... De eerste dag van de volgende 25 jaar? De groep wil het rustig op zich laten afkomen.
25 jaar Frituur Paula... Al 25 jaar is deze groep publiekslieveling van de Mechelaar. De Frituur is een beetje een 'Mechels instituut' geworden. Heeft het te maken met de ambiance die ze weten te brengen? Heeft het te maken met de flinke dosis humor? met het kameraadschappelijke? Feit is dat de mannen van Frituur Paula 'écht' overkomen - Ze zijn eerlijk met zichzelf en met het publiek. Loopt er iets fout? Dan mag dit ook gezegd worden. Men neemt zichzelf niet te ernstig, en men zet een ander al eens 'graag te kakken' zoals ze het zo plastisch weten uit te drukken. Zo is men een kwarteeuw geleden begonnen, en zo doet men het nu nog.
Het begon allemaal op de Mechelse Speelpleinen in Weyneshof in Rijmenam, waar de drie broers Verwaetermeulen uit de Katelijnestraat monitor waren. Nu nog steeds zijn Dee, Bart en Jeroen, als broers een wezenlijk bestanddeel van de groep. Maar ook de andere bandleden worden 'broers' genoemd, net als ook 'den Trikke' (technieker Patrick Rijmenams) zo wordt aangevoeld. De zonen Verwaetermeulen hebben nog een oudere broer - Jos - maar die heeft nooit meegespeeld in de groep. Toch is hij altijd een stille bewonderaar geweest van het trio. (Jos was als leraar eveneens collega van Stef in de TSM..) . De broers Verwaetermeulen traden op als 'de swingende schoonmoeders' op Weyneshof, en af een toe - zo'n viertal keer per jaar - daarbuiten. Het was toen nog allemaal heel ongedwongen en amateuristisch. Het is langzaam gegroeid. Men repeteerde op de eerste verdieping van het ouderlijk huis in de Katelijnestraat, bij moeder Nell en vader Herman. De ouders vonden het beslist tof. Ook de buren konden het smaken. Later zouden 'de swingende schoonmoeders' een fusie aangaan met een ander groepje, waarin Eric Vandamme en zijn neef Harald Rispens speelden. Het is Eric die de naam 'frituur Paula' bedacht. Volgens de verhalen is die naamkeuze er snel gekomen, na een frietje te hebben gestoken bij Frituur Paula op de Tervuursesteenweg. Men had nog geen naam - dus... Zo begon het allemaal. Een beetje later werd Stef Mergeay ontdekt en met zanglerares Hilde Van Beveren van Scheppers, was het groepje compleet.
(foto's: Jan Smets. De broers, Jeroen, Bart en Dee Verwaetermeulen)
Elk jaar worden zo'n veertigtaal optredens afgewerkt, in Mechelen en ver daarbuiten. De groep trad zelfs al op met de legendarische Oostendse zangeres van het levenslied, Lucy Loes, en met Eddy Wally... Bij hun grootste fans behoren de bewoners van Borgerstein. Het klikt ongelooflijk tussen de muzikanten en dit publiek. Ze worden dan ook graag betrokken bij het optreden. De mannen van Frituur Paula hebben die sympathieke sociale inslag, en dat is duidelijk merkbaar. Tussen al de wenskaarten die ze zaterdag kregen, zit een mooi album met ontroerende bijdragen van de mensen van Borgerstein. Mensen met beperking? Vergeet het. Zij voelen wat 'écht' is. Al weken loopt grote supporter, Wilfried, rond met een T-shirt van de groep... En dat raakt de mannen van de Frituur.
(foto's: Jan Smets. Marijn Goosens (leraar in Sted.Conservatorium) en Wim Wuyts)
Frituur Paula is vriendschap; lachen en leute maken... Maar ook ruzie maken hoort er bij. En dat kan soms kletteren. Maar dan hebben we spijt nadien - spijt omdat we er zo hevig in opgingen. Gelukkig beseffen we op zo'n momenten dat alles wat we opbouwden, niet zomaar te grabbel mag gegooid worden.... Dan leggen we het bij.
Op het podium was er zaterdag een lege plek. Er stond een gitaar. Het was die van Stef. Er lag een kilt bij. De kilt van Stef. De kilt was zijn handelsmerk. De kilt was zijn idee geweest voor parkpop, editie 2008. De groep geraakt niet meer af van dit imago. Maar willen ze dit dan wel? Nee toch? De groep gaat dus door - niet goed wetend hoe alles tot in details zijn gevolg zal krijgen. Dat hoeft ook niet, vinden ze.
(foto: Gerd Van den Broeck)
We tonen de mensen dat we nog steeds stevige ambiance kunnen maken. We zoeken naar een nieuwe invulling. Niet krampachtig. Het wordt even zoeken hoe Jeroen dat humoristisch aspect alleen zal uitdragen - want hierin was Stef zijn bondgenoot. Het komt wel. Langzaam. We gaan niks forceren. De vrolijkheid zal er terug in komen. We blijven eerlijk met onszelf.
Ik verlaat de boot van Jeroen, en laat een groepje vrienden achter. Het is hoog tijd hiervoor. Men wil kunnen praten over zaterdag, kaartjes bekijken, cadeautjes uitpakken... Rond de tafel zitten vrienden - niet met scherven van een verleden, maar met de puzzelstukken van de toekomst. Omdat ze niet anders kunnen. Frituur Paula is vriendschap en therapie - levensadem en bloedbroederschap, lachen en grollen, muziek maken en samenzijn... En dat is wat het is, en zo moet het blijven. Geen orgelpunt maar intermezzo, Geen dood punt maar een komma. Omdat ze het willen, en omdat Stef het zo zou gewild hebben. En ze gaan door. En op de achtergrond zullen de beelden van Stef vervagen. Maar hij IS, én hij BLIJFT.
(Foto's: Jan Smets. Wim Wuyts, Marijn Goossens, Dee, Bart en Jeroen Verwaetermeulen. Bob Van Buggenhout wil uit respect voor Stef niet als 'vervanger' op de groepsfoto...)