(foto onder: Jan Smets.  Andere copyright VRT)

Urenlang hebben ze zich door stapels lijsten met filmfragmenten van de VRT geworsteld, waarin Mechelen 'figureert' in de loop van 60 jaar Vlaamse televisie.  En dat was best een heel karwei!  Over onze stad zijn bijna 4000 fragmenten bewaard gebleven (3988 om precies te zijn).  Ze hebben uit deze schatkamer van beeldmateriaal een selectie boeiende filmpjes geselecteerd - heel eigen-zinnig - om ze samen te voegen tot een uiterst gevarieerd programma van anderhalf uur.  Bart Stroobants, die kunstwetenschappen studeerde in Leuven is de hoofdconservator van onze Stedelijke Musea.  Hij klaarde de klus samen met Hombekenaar Geert Clerbout die historicus is, en sinds 2008 bij de VRT aan de slag is als programmamaker van voornamelijk historische programma's.  We kennen hem natuurlijk ook als auteur van het boek 'Oorlog aan de Dijle''.  Het programma 'Mechelen in 60 jaar televisie' wordt op zaterdag 25 januari, om 15.30 uur vertoond in het auditorium van Congres-en Erfgoedcentrum Lamot.  Het is een onderdeel van de jaarlijkse Algemene Vergadering van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen.  Voor de (gratis!)  presentatie van de film mogen ook niet-leden afzakken naar Lamot.  Inschrijven is niet nodig, maar het laat zich wel raden: aan dit evenement zullen vele Maneblussers maar wat graag deelnemen.  Geen nood: er zijn driehonderd zitjes...

Geert en Bart hebben de huzarenklus geklaard.  Ik ben erg benieuwd naar het resultaat dat een levendig beeld belooft te geven van belangrijke momenten uit de recente geschiedenis van onze stad.

Het eerste fragment is er eentje uit 1953, het startjaar van de BRT.  In het totaal tonen we zo'n twintig fragmenten.  Het is een enorm werk geweest.  We hebben de boeiendste fragmenten diagonaal doorlopen, en dan was het aan ons om een keuze te maken.  Dit was niet zo eenvoudig.  Belangrijk criterium was vooral dat de inhoud van het getoonde belangrijk genoeg moest zijn om een beeld te schetsen van onze stad, los van de kwaliteit van het fragment.  Zo konden we natuurlijk niet buiten het journaalfragment van de brand van de kathedraal begin jaren zeventig.  Maar ook zit er een stukje in over de Tour de France uit 1958 toen de koers vertrok aan het Atomium waar de Wereldtentoonstelling doorging.  De wielrenners reden door Mechelen, over de Grote Markt om zo verder naar Gent te rijden...

Bewust heeft men ook niet gekozen voor politieke thema's, al zitten er natuurlijk wel politieke koppen in een aantal fragmenten.  Dat kan ook moeilijk anders.  De meeste fragmenten komen uit het journaal, maar er zit ook wel fictie in.  Zo is er een stukje met 'Het Manneke'.  De legendarische Jef Cassiers kan je herkennen in een filmfragment op onze markt. 

Geert had ook een boon voor een fragment met Jef Contryn - de 'vader' van het Mechels Stadspoppentheater.

Het is een filmpje uit de jaren zeventig, waarin Jef met vertelt over zijn carrière, maar ook met veel liefde uitlegt hoe hij kinderen aan het lachen brengt....

Klank en beeld zaten vroeger op verschillende sporen.  Veel klankmateriaal is verloren gaan in de loop der tijd.  Daarom is er hier en daar wel duiding bij nodig.  Opmerkelijk is ook dat veel livemateriaal uit de jaren zeventig verdwenen is...  Jammer.  Toch krijgen we op 25 januari een boeiende mix van verschillende fragmenten.

We verkozen om niets te tonen uit de jaren na 2000.  Deze periode ligt nog te dicht bij ons.  Het was ook een tijd dat onze stad voornamelijk negatief in beeld kwam, met delinquentie, criminaliteit enzovoort....  Voordien kwam Mechelen veel positiever in het nieuws.  Niet in het minst op het culturele vlak.  De laatste jaren wordt Mechelen vaak als 'decor' gebruikt, voor Jaaroverzichten en andere journalistieke items.  Da's niet verwonderlijk: onze stad ligt dan ook slechts op een boogscheut van Brussel.  In Mechelen wordt veel fictie ingeblikt.  Dat was in het verleden niet anders.  Wat ons ook opviel is dat er tot 1980 niet alleen veel over cultuur in beeld kwam, maar ook betogingen.  In Mechelen is er véél betoogd!

Bart Stroobants en Geert Clerbout willen tonen wat tot het collectieve geheugen van de Mechelaar behoort. En wat bekend is voor de ouderen is wellicht nieuw en boeiend voor de jongere generatie. 

Een opmerkelijk fragment is ook de sluiting van de SAAB-fabriek.  De teloorgang van de auto-industrie is voor onze stad tekenend geweest. In de film die we samenstelden uit al deze fragmenten, zitten ook twee items die voor de leden van de Kring belangrijk zijn: we zien een nog jonge Marcel Kocken opduiken, maar ook de onlangs overleden Raf Desmedt in een fragment waarin hij het heeft over zijn vader, de kunstenaar Jan Desmedt...  De bekende reeks 'Ten Huize van' was regelmatig te gast in Mechelen.  Toch hebben we hiervan geen fragmenten opgenomen.  Al hebben we even getwijfeld aan een stukje over Prosper De Troyer waarin kleinzoontje Marc Uytterhoeven zijn allereerste TV-optreden maakt.  Het was immers moeilijk om te knippen in deze fragmenten die héél traag werden gefilmd...  Ook fragmenten uit Echo doorstonden de selectie niet...Net zoals beelden van de bekerfinale van KV-Mechelen (ook dat materiaal was vorig jaar al elders uitgebreid te zien).

Dat is wel opvallend: de programma's die vroeger werden gemaakt, waren kwalitatief vaak érg goed.  Maar alles verliep in die tijd veel trager.  Onze beeldcultuur is veel sneller en vluchtiger geworden. 

Het is een samenstelling geworden met een lach en een traan.  Er zitten ongewild grappige fragmenten in.  Zo is er een stukje van begin de jaren tachtig op de eerste dag dat het verkeer in de binnenstad gewijzigd werd.  Een agent geraakt er het noorden bij kwijt...  Mobiliteit: niks is nieuw.  Het is nog altijd actueel!  Toch mag je gerust zijn: er zit géén politiek in.  Ook genante fragmenten passeren de revue niet.  Het mag immers geen 'uitlach-Tv' zijn.

De twee samenstellers van het programma zorgden dat de belangrijke Mechelse thema's aan bod kwamen in de presentatie: en dat zijn de spoorwegen, het wandtapijt (Manufactuur De Wit!), Opsinjoorke, én de beiaard.

Onze stad is natuurlijk aartsbisschoppelijke stad.  Kerkelijke thema's zijn dan ook in het programma geslopen.  Wel zijn er geen fragmenten van de Cavalcades in te zien.  Dat oude beeldmateriaal hebben we het voorbije jaar voldoende kunnen herbekijken.  Maar het pausbezoek aan Mechelen in 1985 krijgt uiteraard wel aandacht.

Een opmerkelijk fragment is ook een stukje uit een historische documentaire over Mechelen in de Boerenkrijg uit 1973...

Een professor heeft het over de boerenkrijgers, en we zien amateurtoneelspelers op 'dramatische' wijze neergeschoten worden.  Er is er eentje die zelfs heel theatraal aan de ijzeren hekken neerzijgt...  Dan moet je weten dat die er in die tijd natuurlijk niet stonden..

De meeste beelden zijn in zwart-wit, en van één derde van de fragmenten is de klank verloren gegaan.  Geert en Bart zijn er van overtuigd dat het evenement kan rekenen op grote belangstelling.  Men stelt immers een groeiende interesse van velen voor geschiedenis vast.  En hoogstwaarschijnlijk is er ook veel nostalgie mee gemoeid.  Gefilmd beeldmateriaal is een historische bron dat nog vrij nieuw is. 

Het zal voor velen een uitgelezen kans zijn om dit unieke materiaal te kunen bekijken.  Of het nu gaat over de kathedraalbrand of de ontploffing van het 'bommenkot' aan de vaart...: het haalt herinneringen op bij heel wat Mechelaars.  Leuk is ook een stukje met Jos De Saegher, plaatsvervangend burgemeester, die staat te glunderen bij de eerste satelietverbinding met Amerika - 'Telstar'.  Maar al even leuk is een fragment van een meubelbeurs uit de jaren vijftig waarin het nieuwste van het nieuwste van het Mechels meubel wordt getoond.  Je moet dan vooral eens letten op het rollenpatroon van man en vrouw... 

Veel van al die fragmenten zullen misschien nooit meer vertoond worden.  Maar hoogstwaarschijnlijk is flink wat materiaal nog bruikbaar voor het nieuwe stadsmuseum.  Beslist zal er nog lang na de vertoning nagepraat worden.  Zoveel is zeker!