(foto's: Jan Smets)

Beelden stroken niet steeds met de werkelijkheid.  Zoveel is zeker.  De media oefenen vandaag een grote invloed uit - op onze beeldvorming, ons denken...De actuele beeldcultuur is vaak manipulatief.  Dat weten we - en toch trappen we af en toe wel in de val.  Dit is niet alleen hede ten dage zo.  Ook vroeger werd onze opinie vaak beïnvloed door beeldtaal.  Zo had de kerk in vorige eeuwen een sterke impact op ons wereldbeeld.  Het is daarom ook boeiend om die beelden uit lang vervlogen dagen eens kritisch te analyseren.  Een uiterst  knappe en verrassende tentoonstelling in de rechterbeuk van de Sint-Romboutskathedraal werpt een blik op de beeldvorming van de Jood, de zwarte, de ketter, de Turk en de katholiek in de periode tussen 1450 en 1750.  Vandaag opende de expo die nog loopt tot 11 februari.  Elien Doesselaere gidste me door de tentoonstelling...

Het gaat om een reizende tentoonstelling.  Voorheen stond hij opgesteld in de Magdalenakerk in Brugge en de OLV-Sint-Pieterskerk in Gent.  Nadien trekt hij nog naar Brussel, Kortrijk, Beringen, Genk, Leuven, Borgerhout, Aarschot, Grimbergen en Turnhout.  Maar dan zijn we weeral een jaar verder.

'De andere verbeeld/verbeeld gevaar' is een erfgoedproject van Kerkwerk Mulicultureel Samenleven vzw (KMS). In dit project onderzoekt KMS de beeldvorming over 'de andere' in religieuze kunst.

Kijk dieper, kijk verder en kijk liever naar elkander.  Alleen ogen met de kleur van de dialoog en de wederzijdse interesse geven vleugels aan vrede en gerechtigheid...

Zo weet Luc De Geest, voorzitter van KMS het te verwoorden.  KMS is een socioculturele organisatie die zich binnen de Vlaamse kerk situeert met als opdracht te sensibiliseren, vormingen aan te bieden en beweging te maken rond vier werkingsassen: de interculturele diversiteit, het keren van racisme en discriminatie, de interlevensbeschouwelijke dialoog en de rechten van de personen in aslie en migratie.  En da's een hele boterham. 

In de zijbeuk van de kathedraal staan een aantal mupi's opgesteld.  Dat zijn dragers voor massabereikcampagnes.  Ik bekijk de wisselende beelden op de borden.  Ze tonen me religieus geïnspireerde werken.  De link tussen deze kunst en de reclame is géén toeval, vertellen me de organisatoren.  Religieuze kunst was immers eeuwenlang hét beeldvormingsapparaat, dat nu overgenomen lijkt door de reclame.

De wereld is gedurig aan in beweging.  Eeuwen geschiedenis brachten mensen van heel diverse afkomst met mekaar in contact - via Kruistochten, bedevaarten, ontdekkingsreizen...  De Turken verschenen op het toneel in de 16de eeuw doordat ze onze Westerse grenzen dreigden te overschrijden...  De conquistadores veroverden Latijns-Amerika en wilden daar de 'wilden' kost wat kost bekeren...  Ook met mensen met zwarte huidskleur kwam de blanke westerling in contact.  Kortom: culturen kwamen met mekaar in confrontatie of...botsing. En die 'andere' kreeg dan een mooi (of véél minder mooi) etiket opgekleefd.  In de beeldvorming werd 'de zwarte' de rol toebedeeld van rijk geklede koning tot beul...  De Jood met zijn haakneus werd de moordenaar van Christus met opgeklopte mythes als de 'hostieschending', en de Turk werd een wrede wellusteling.  Anderzijds maakten protestanten karikaturen van de Katholiek, én omgekeerd...  De andere was gevaarlijk, of vreemd, of ongelovig, barbaar of duivels.  In sterotypen werd zijn persoon uitgebeeld in de kunst.  Karikaturaal.

(bij de tentoonsteling hoort een gratis krantje met rijk geïllustreerde artikels die allen met het onderwerp te maken hebben.  Héél erg aan te raden...)

De expo bestaat uit een aantal reproducties.  Ze wordt enkel opgezet in kerken waarin ook échte voorbeelden te bekijken vallen, zoals hier in 'onze' Sint-Romboutskathedraal. 

Het doel van de expo is om onze kijk op de andere vroeger en nu kritisch te analyseren.  Want het is duidelijk: racistische denkbeelden kunnen al op jonge leeftijd ontsaan.  De tentoonstelling wil jongeren (maar niet alleen hen) leren om objectief en genuanceerd te kijken naar 'de andere.  Bovendien wil de expo waarschuwen voor de manipulatieve kracht van de beeldcultuur.  KMS wil stilstaan bij de impact die beelden uitoefenen op onze kijk.