In de volksmond wordt de St.-Pietersberg de Bloedberg genoemd. Ik hoorde verschillende verhalen over de herkomst van die volkse benaming, maar ze lijken mij wat ver gezocht. Wie weet meer over de oorsprong van de naam BLOEDberg?
Advertenties
Recente reacties
- Moeten die
39 weken 5 dagen geleden - 1. Daar stak op nen morgend,
1 jaar 16 weken geleden - De zoon van Paul Snoek
1 jaar 35 weken geleden - Mijn geliefd jaarlijks
2 jaren 1 week geleden - interview met Johan De
2 jaren 6 weken geleden - Hopelijk kunnen we dan ook
2 jaren 8 weken geleden - Eindelijk zullen de
2 jaren 9 weken geleden - Slechte tijd voor
2 jaren 12 weken geleden - Niet te missen expo! Mijn
2 jaren 12 weken geleden - Foto's: Janna Pomelino (c)
2 jaren 13 weken geleden
Buurtcomités
Statistiekjes
Mechelen Blogt telt 6.144 artikels en 89.499 reacties.
Verse foto's
Mechelen Mapt
Hier alvast een aanzet: http://www.mechelenblogt.be/2013/04/rarara
Volgens mijn grootmoeder van bijna 90 jaar is het niet de Sint-Pietersberg maar wel de Korte Maagdenstraat die de Bloedberg werd genoemd.
Onzɘn Bloodbεrg is niet uniek - en dan bedoel ik geen Hollandse, Limburgse of Antwerpse Bloedberg want raar maar waar: ook in de heden ten dage Franse Elzas is er een 'Bloodberg'. De link verwijst naar een hevige strijd in WO II maar die periode lijkt me niet zo evident om deze germaanse naam met deze schrijfwijze voor die 'Colline de sang' te verklaren. De bijnaam voor Sint-Pietersberg moet zeker een stuk verder terug in de geschiedenis gezocht worden, maar ik vond geen oude bron op het Internet. Misschien inderdaad genoemd naar een slachtplaats, zoals trouwens ook geopperd is voor die in Antwerpen waar het bloed van geslachte dieren naar de Schelde zou gelopen hebben. Opvallend: Enkele Nederlandstalige Bloedbergen houden schijnbaar verband met Calvarieberg of met de naam Petrus, zoals te Mechelen; lijkt een originele herkomst dan toch bij de Calvarieberg te liggen? Apostel Simon Petrus is daar bij mijn weten niet direct mee verbonden, tenzij als steun voor kerkelijk gezag door de 1e paus te worden na de kruisdood van Christus waarbij het Heilig Bloed opwelde; deze laatste term geldt ook voor de wijn van het Laatste Avondmaal (waarbij Petrus wel een rol speelde) en kan dan verwijzen naar de Heilige Graal. Dáárnaar wordt ook nog immer gezocht.
Ik heb me ooit laten vertellen, dat er daar vroeger een
aantal café's waren, waar in de late uurtjes menig keer een
stevig robbertje gevochten werd.
De naam 'Bloedberg' zou daarin zijn oorsprong vinden...
Maar 'k kan er natuurlijk ook helemaal naast zitten.
Kapellekens van 't onheilig bloed? Zou Mechelen dan geen Bloedgebergtes moeten gehad hebben?
Zou het misschien iets te maken hebben met de Raad van Beroerten, de beruchte Bloedraad? Weet iemand waar die bloedraad in Mechelen samen kwam?
Op de kaart van Popp uit 1858 en op het plan 1901 dat bij Van Casters stratengids hoorde, werd het pleintje achter de eertijdse Sint-Pieterskerk, tussen Voochtstraat en Leegheid, de "Place St Pierre" genaamd. Dit Sint-Pieterspleintje (nu Gerechtstraat) is het hoogste punt waar zowel Sint-Pietersberg als Korte Maagdenstraat relatief steil naartoe lopen. Rekening houdend met de idee van de grootmoeder van Els, dat de laatste straat Bloedberg zou genoemd geweest zijn, en met de verwante namen van de beide andere straatjes omheen de oude Sint-Pieterskerk waarvan minstens eentje Bloedberg genoemd wordt, zou ik veronderstellen dat de Bloedberg op de zichtbare heuvel sloeg, zowel de nogal steile hellingen als het hogergelegen straatje of pleintje.
Maar dan rijst de vraag wat daar eventueel middenin op het hoge punt van de kerk ooit gebeurde. Ik weet nauwelijks iets over de geschiedenis van de liturgie, maar bij de communie werd ooit brood (Lichaam) en wijn (Bloed) genuttigd, niet slechts door de priester maar ook door de bediende gelovigen; dat bleef zo in sommige van de Roomse Kerk afgescheurde gemeenschappen. Is het oude liturgische gebruik misschien iets langer in zwang gebleven in die oude Sint-Pieterskerk? Of was de roomse 'democratische' wijnconsumptie al afgeschaft toen Mechelen een protestantse invloed onderging en is Sint-Pieters dan eventueel als protestantse kerk gebruikt geweest? Vermits ze tegen de 19e eeuw al afgebroken was, kan er geen verband zijn met de Willem van het Hollands Bewind (WWWW WWWW WWWW), dus zouden we liefst eens nagaan of de Zwijger er iets over zou kunnen te zeggen gehad hebben.
Vooral in dat laatste geval zou de schimpende benaming 'Bloedberg' nogal voor de hand hebben gelegen. Een kleine opzoeking bracht me aan het licht dat de afschaffing bij de Roomsen in feite vooral een reactie was op het vasthouden aan het gebruik van wijn door de Protestanten; eerder was in noordelijke landen door de relatief geringe beschikbaarheid het gebruik van wijn slechts grotendeels beperkt geraakt tot de offerande van de priester. Het werd dus echt een criterium tijdens de godsdiensttwisten, waar opvallend aandacht aan besteed werd zodat de schampere benaming waarschijnlijk is; ze vermijdt zelfs de term 'kerk' zodat enigerlei erkenning zelfs niet vaag geïmpliceerd werd. Blijft dan wel te achterhalen of in de tweede helft van de 16e of in de 17e eeuw in de oude Sint-Pieterskerk een protestantse eredienst opgedragen is geweest.
Het plan van Popp toont echter ook een "Eglise anglicaine" en bij de kerstmis in de Canterbury Cathedral (die dag de enige mogelijkheid om er binnen te raken en al heb ik als Mechelaar al veel metropolieten weten passeren, hoe dan ook een speciale belevenis) zag ik hoe het oude gebruik gestand gebleven is. Het Mechelse gebouw stond echter in de Voochtstraat net voorbij en tegen het gerechtshof (oud paleis), een twintigtal meters voorbij de Bleekstraat, wat dan weer de grootmoeder van Els helemaal gelijk schijnt te kunnen geven want slechts de Korte Maagdenstraat is daarnaar de voordehandliggende toegangsweg. Weet iemand meer over de anglicaanse geschiedenis van dit gebouw, en of er door katholieken genoeg aandacht zou aan besteed zijn om aanleiding tot de toenaam van een naburige straat te kunnen geven?
Cynisch maar geen zwartkijker, bloederig rood niet bijster op prijs stellend, zou ik mijn penningen op Oranje inzetten en vooral letten op vieringen in de oude Sint-Pieterskerk tijdens de periode 1566-1572 of 1580-1585, met in gedachten de dan makkelijke associatie 'Bloedraad' en 'Bloedberg' als terminologie maar niet qua functie.
M'n grootmoeder hoorde vroeger vertellen dat er in de Korte Maagdenstraat verschillende huizen met "meisjes van plezier" waren. Als één van de meisjes zwanger werd, dan werd er met huis-tuin-en-keukenmiddeltjes een abortus uitgevoerd. Dit liep soms "bloederig" verkeerd en dat bezorgde de straat de naam "Bloedberg".
Misschien is er nog een andere verklaring, maar dit is blijkbaar de uitleg die 90 jaar geleden in Mechelen gegeven werd.
Mijn vader ( 92 ) die sinds 1947 aan de Sint Pietersberg woonde en nog steeds woont, houdt het bij vechtcafé 's.
Een bloedberg die overeenkomstig de verklaring door de grootmoeder van Els zou genoemd zijn, zou dan veeleer op de straatjes van de Haverwerf naar de Adegemstraat moeten slaan, en dat is pas een berg. Zouden de 'maagden' in de straatnaam al niet aanleiding hebben gegeven tot speculatie als spot voor een eermalige hoerenbuurt? Wat dan met de nu ontbrekende [Lange] Maagdenstraat, ook Bloedberg? Of was die verdwenen straatnaam al zo veel eeuwen vergeten dat een speelse interpretatie als 'kortstondig maagd' zich opdrong?
Er is altijd gespeculeerd geweest over de herkomst van allerlei namen. Een totaal gebrek aan enige beschikbare feitenkennis is zeker nooit aanleiding geweest om geen verklaring te geven en er bestonden geen blogs om er de verscheidene invallen of hun overlevering eens naast mekaar te zien. De absolute stelligheid dan wel de presentatie als suggestie van een verklaring, hing zelden af van haar waarachtigheid en meestal louter van de persoonlijkheid van de verteller. De meeste mensen hadden veel minder toegang, omzeggens geen, tot oudere bronnen die bevestiging of loochening hadden kunnen bezorgen. Voor onze Bloedberg staan we blijkbaar ook nu niet veel verder: ik zie nog geen enkele bron erover die meer dan mensenheugenis ver reikt. Wel beschikken we nu over oudere bronnen die een andere verklaring zouden kunnen doen vermoeden, zij het nog steeds zonder bevestiging.
Vanuit goede bron (een rusthuis waar vele geboren en getogen Mechelaars wonen), heb ik vernomen dat de uitspraak van dit woord kenmerkend is voor de betekenis. Het verwijst volgens hen niet naar bloed -->de rode lichaamsvloeistof, maar wel naar bloot, hierbij wordt dan gedacht aan de vele raampjes die zich vroeger op deze plaats bevonden...
@Elly Lipkens: Het rusthuis kent geen Mechels of wie de vraag stelde wist er geen blijf mee. De Mechelse uitspraak voor de toch bij die term tamelijk welbekende locatie is wel degelijk Bloodbεrg (AN bloed) en niet Bloetbεrg (AN bloot). Er is geen verschil te horen tussen een d en een t aan het eind van een lettergreep (zoals trouwens in het AN) maar de lange klinker valt helemaal niet te miskennen.
Altijd opletten met het vershil tussen de OO en de OE in het Mechels. Diddens haalde altijd het voorbeeld aan van de sjgoen sjgone.
Nɘ sjgoenɘ sjgoon is in Van Dales 'Zuidnederlands' een schone schoen, dus een mooie, en in een paar passen teen tienɘ, tien tenen. Mijn moeder, een dozijn jaartjes jonger dan wijlen Hendrik Diddens, haalde en haalt die klassiekers geregeld aan. Voor de overige omzeggens vaste klankverbanden kan zulke omkeerbaarheid niet omdat men dan de oa (nog iets langere doffe 'gesloten' o dan in een Franse bon ton donjon en zonder neusklank) of de ao (als in het Frans Jean vend des gants maar opnieuw zonder neusklank en in de buurt van het Engelse raw) ontmoet, klanken die helemaal niet in het AN voorkomen. Bij weer andere klinkers is de Mechelse uitspraak identiek of hoogstens een tikkeltje doffer of scherper dan het AN, ofwel blijkt een klankverband niet zo geheel systematisch (bvb. jœng/jong wel systematisch voor '...œng...'/'...ong...' doch anderzijds kœk/koek [allemaal korte klinkers]; of oek/ook doch kouk/kook [allemaal lange klinkers] en vervoegd kokt [kort, gesloten] / kookt [lang, open]; dan kent men nog kœj [kort] / koe [lang] naast meug/moe [beide lang]).
Vele versies hier. Ik doe er nog een bij.
De Sint-Pietersberg stijgt steil en daalt weer. Dat kan wijzen op een oude grafheuvel.We komen verder nog bloedbergen tegen, waar oude grafheuvels waren. Zo heeft het Sleutelstraatje ook een stijging en een daling. Hier is ook een oud kerkhof. De straat heette vroeger Tumulusstraetken, van het latijn 'Tumulus'.
Moeilijk te bewijzen allemaal.
@Maes Stan:
Men begroef geen mensen in lage en dus drassige grond. Het begraven op hoger gelegen stukken land, desnoods kunstmatig opgehoogd, is zowat van alle tijden en streken. Zo zijn er ook vele voor-christelijke heilige plaatsen ontstaan. Christelijke kerken werden dikwijls pal op een eerdere heilige locatie neergepoot om de nieuwe religie meteen status te geven en de oude achtergrond vlug te doen vergeten.
Ik denk niet dat men te Mechelen tumuli aangelegd heeft en heb geen weet van prehistorische heilige plaatsen. Zoals ook elders, werd een kerk bijna steeds op een hoogtepunt geplaatst en er rond of naast kwam het kerkhof. Dat gebeurde eveneens aan de oude Sint-Pieterskerk op de 'Bloedberg'; het er hooggelegen land is trouwens veel te uitgestrekt voor een klassieke tumulus. Overigens geeft 'begraafplaats' niet meteen een verklaring voor die benaming.
Ook de Adegemstraat/OLV-straat ligt hoog en ik dacht dat het Sleutelstraatje na enkele meters nog op dat hoogland, slechts gewoon afdaalde naar de Dijle, zij het eerst vrij steil en dan iets minder steil. Ik ken er echter de geschiedenis niet van; weet je iets meer of heb je een bron voor 'grafheuvel' m.b.t. het smalle straatje?
Een gok.... misschien dat er in het naburige paleis waar ooit de "Grote Raad" zetelde straffen werden uitgesproken die op de open plek tussen de St Pietersberg en de Korte Maagdenstraat werden uitgevoerd...
Dat de straat zijn roepnaam zou gekregen hebben wegens de vechtpartijen aan de verschillende cafékes acht ik eerder onwaarschijnlijk.
@Roger Kokken: Er zijn enkele plaatsen bekend waar galgen en/of schandpalen gestaan hebben, zoals ongeveer waar nu een bronzen Opsinjoorke bengelt, maar op Sint-Pietersberg? Onze Margareta ging al naar de Sint-Pieterskerk aldaar dus volgens je suggestie zou er dan een executieplaats zowat op een kerkhof moeten gemaakt zijn; dat lijkt me letterlijk en figuurlijk 'ongehoord'. Bepaalde doden zoals zelfmoordenaars werden op afgelegen executieplaatsen begraven juist omdat zij niet in gewijde grond mochten; ik denk dat dit zelfs altijd buiten het leefgebied gebeurde, bij ons dan buiten de vesten.
Ik mis trouwens nog steeds elke bron voor de toenaam 'Bloedberg' die verder dan mensenheugenis in de geschiedenis teruggaat. Maar op andere plaatsen zal ook wel flink geknokt zijn; voor die verklaring zou er al een echt bloedbad moeten aangericht geweest zijn, en daar zou dan wel een spoor van teruggevonden zijn in de berichtgeving.