HUBERT COLLET heeft de spits afgebeten met het 1e juiste antwoord..

Roger, dat is een goede rarara, maar alvorens het antwoord te sturen, ga ik morgen nog efkes checken:-)

Mijn antwoord is onderweg.

Alé Roger, waarom mogen we hier niet antwoorden? ;-)

JEAN MAURER vervolledigt het lijstje Mechelen kenners (woende vreuger in de gebeure van Jos Naos)

Tot dusver:

HUBERT COLLET
JAN NECKERS
MARC CORBEEL
JOS NYS
JEAN MAURER
JOKKE OEP Z'N BLOKKE

 

 

 

 

@Iene van de Beurght: das toch over Jos Nice uit dat gedichtje van G.G.:
 

‘t Nice van u
hiernederwaard,
geschilderd of
geschreven,
mij, moederken,
geen beeltenis,
geen beeld van u
gebleven.

de foto herinnert me aan een duidelijk voorbeeld van tunnelvisie; jaren lang voorbij de plaats gestapt; nooit bij na gedacht. Jaren later zes maanden opleiding in Dossin; dagelijks drie vier keer naar De Lobbe. Niet eens het verband gemerkt tussen de Lobbe en de plaats waar deze foto gemaakt is. Dan wat opzoekingen voor een werkje over de stad en dan valt eindelijk de (toen nog) frank

Troost je Roger, wie niet goed leest ziet blijkbaar ook niet goed uit zijn ogen. Of zou hij toch iets gezien hebben? Dan bleef hij ruimschoots cryptisch genoeg. Eén oplossing wil ik toch hier prijsgeven ook al valt daar geen garen bij te spinnen: Maak je er niet dik in, pluk de dag.

Tip:

Tip 2: nu zou het toch moeten beginnen daghen in den oosten  :-)

Ik zag het verloop van die werken niet aan, ik kwam daar toen nog nauwelijks in de buurt. Dus verrast het me dat dit oudere huis links op de 'Tip 2'-foto nog blijven staan was toen de nieuwbouw al volop aan de gang was; ik vraag me af tot wanneer (pas later antwoorden, als de oplossing bekendgemaakt is). Enige haken en latjes waren al wat nog overbleef van de publiciteitsborden die boven en onder de loggiaramen hadden gehangen. Die reklames waren trouwens al verdwenen nog voor het commerciële pand erneven dat een heel flauwe hoek maakte, afgebroken werd. Daar nog naast had een in- en uitvoerzaak geregeld uitgezien op zeer druk verhandelde producten van haar sector. De in die tijd zelden bijster origineel ogende betonruwbouw die ongeveer in de plaats kwam, lijkt me nauwelijks info aan te leveren. Van de eigenlijke 'ra ra ra'-foto kan ik vandaag toch nog iets uit de nabije omgeving ten volle herkennen - al was dat daar ook nimmer als een toppunt van innovatieve stijl ervaren geweest.

Wordt het geen tijd dat wij de bewuste straat zoals weleer een actuele benaming geven naar wat zich op het getoonde terrein bevindt, overigens als laatst ook wel van toepassing voor wat via die straat bereikbaar is? Zodra iedereen de te raden vanouds officiële naam weet, welke verband houdt met de sporen die de beide oudere foto's duidelijk tonen. Ons probleem gaat dan wel zijn, dat een nu voordehandliggende geschikte volksnaam reeds aan een veel kortere straat officieel is toegekend.

@Roger Kokken: Stond het schip van de kerk niet dwars op de lange muur van de foto's (en dus dwars op de straat)? Te weten ongeveer langsheen het gebouw uiterst rechts op de tweede foto (al was daar ooit een brede steeg naast de kerk). Er was (ondermeer) bezijden de kerk een galerij en ik meende eerst dat de getoonde muur met afgetekende bogen daarvan getuigde. Vergelijk de buitenaanzichtpentekening uit hetzelfde jaar, die je ongetwijfeld ook hebt, met oudere pentekeningen of met het Mechels gebouwenplan van Jan Van Hanswijck. Let wel, waar de foto's genomen werden, lag de straat die gezocht wordt in vroeger tijden nog even als een bocht of hoekje naar het dichtstbijzijnde einde toe. Jammer genoeg vond ik nog geen enkele tekening met een muur duidelijk op de goede locatie, met zoveel bogen als op de foto. Nogal wat artistieke vrijheid en gebrek aan complete afbeeldingen uit de meest recente periode met religieuze functie, vreesde ik. Maar op een je bekende stadsplattegrond die uitgebracht werd tien jaar na de pentekening hierboven doch kadasterafbakeningen toont van minstens veertig jaar voor die pentekening, staan behalve tuinen ook klaar en duidelijk een links achter de kerk bijgebouwde zeer lange galerij. Daarvan was dus de bewuste muur overgebleven. Frederik De Wit had daar al eerder bouwsels getekend, maar zo op het zicht nog niet de oorsprong van de galerijmuur.

Op de tweede foto zie je aan het linkeruiteinde van de muur een poort die toegang geeft tot wat vlak achter die muur en vóór het lange hoge gebouw ligt. Je kan al raden wat daar op dat moment reeds verborgen was en nog is, tot nader order want Bart Somers is wel al iets van zin daar (volgens GvA van 18 oktober - de kadeejen gaan er tijdig op de loop zodat we desnoods wel iemand in Hamelen mogen gaan ronselen) en voor een eindje buiten beeld links viel al een beslissing.

Op onderstaande kaart van Hunin ( 1802 ) is de achtermuur ( rode pijl ) van het oude Augustijnenklooster ( nummer 24 ) beter zichtbaar. De Filature heeft er later dankbaar gebruik van gemaakt. Als referentie zie je den botaniek onder nummer 22. Je merkt ook nog duidelijk waar de Augustijnenstraat overging in een steeg met de naam 't Rees. Met de komst van de fabriek werd de Augustijnenstraat doorgetrokken en verdween 't Rees.

 

@ Roger

 

Ik meen te weten dat de Augustijnenstraat officieel nooit "Fabriekstraat" heette.

Ik zeg wel officieel. Wat men wel "Fabriekstraat " noemde was het gedeelte tussen

de Berthoudersplein en de Zandpoortvest daar waar destijds "St Léonard" haar fabriek

gevestigd was.

@ Roger: er is inderdaad een verschil in grondplan tussen het plan van Jan Van Hanswijck ( 1594 ) en het stadsplan van Hunin ( 1802 ). Er is natuurlijk een tijdsverschil van dik twee eeuwen. De titel van onderstaande tekening van JB De Noter verklaart veel: ' Augustijnenklooster op 't nieuw land begonnen in 1252, geteekend volgens de kaert van 1574, eer het verwoest wierd door de geuzen 1580 '. Vooraan zie je de Melaan en evenwijdig daarmee het achterste gedeelte van de Augustijnenstraat.

Tot op heden heb ik nog geen tekeningen gevonden van het heropgebouwde klooster maar dat demuur van je foto de achtermuur was van de heropgebouwde kloostergebouwen is voor mij zeer waarschijnlijk.

Het grondplan van Hunin, deels getoond door Luc om 12:21 uur, is de kaart die ik in mijn reactie van 04:42 uur had vermeld. Hoewel ze gedateerd wordt als uit 1800 of 1802, blijken kadastrale afbakeningen nog los door de Leuvense Vaart te lopen, welke in 1750-1752 gegraven werd; het kanaal werd er gewoon overheen getekend. Van welke gebouwen en straten Hunin zich van een eventuele wijziging bewust was en er misschien een update voor hertekende, is dus niet meteen evident. We weten dan slechts dat de fameuze muur rond 1800 al bestond. Veel tekeningen van het klooster worden door de Beeldbank getiteld "voor" dan wel "na de Beeldenstorm" en ik las ook elders dat het klooster "verwoest" werd door "de geuzen". Nu werd in die periode een ongemeen heftige propagandaslag gestreden, en suggestieve teksten werden door latere geschiedschrijvers nogal eens weinig kritisch in eigen woorden tot nog grotere leugens verbasterd, zodat een 'verwoest klooster' in feite net zo goed kan betekenen dat van een beeldje een hand afgeslagen werd - of omgekeerd. Als men elke bewering die ooit geschreven of herschreven is over de Nederlanden van het einde van de 16e eeuw en doorheen de 17e eeuw, met het nodige korreltje zout zou nemen, konden we karper op zee uitzetten. Maar een nieuwe "kerk" (zonder vermelding van het klooster) zou in 1606 begonnen en in 1609 voltooid zijn, volgens een tekst van J. B. De Noter, die ook het "klooster" "verwoest in 1580" noemde. Toch staat vast dat er (een tijdje) na 1580 ook een kloostercomplex was. Van de kerk bleven de locatie binnen de kloostergronden en de lengterichting op alle kaarten uit alle perioden wel steeds quasi identiek. Van de kloostergebouwen kan men meer varianten vinden, ook binnen de periode voor 1580 en binnen de periode 1580-1796; dat kan aan aan- of verbouwingen, afgebroken bijgebouwen, of aan ruwere schetsen liggen.

Het is raar dat het bij ons weten naamloze vlietje naast het kloostercomplex er bij Bodenehr 1720-1727 niet aan grenst, wel bij De Wit 1696 en zo overgenomen door Basire 1745, geen spoor ervan bij Berlin 1777 en evenmin op het nochtans erg gedetailleerde grondplan van Hunin (1750 of 1800-1802 zie hoger), doch wel op het betrouwbare kadasterplan van Popp 1858 en ook dan komt het nog tot bij de bouwsels van het Hof van Nassau. Dit laatste eindje voorbij de straat is niet getekend in 1908 wijl het deel van (onder) de straat tot de Melaan volgens dat plan al dan niet nog open gelegen kan hebben. Het grondplan 1901 dat bij Van Calsters stratengids hoorde, toonde er niets. "Mannen maken plannen" - of slaat dat op iets anders?

Wat al bij al zeker is: de muur hoorde niet tot de kerk maar bij een kloostergalerij die meteen aan de Melaan grensde. Net achter die muur was de vliet al decennia overdekt toen de 'ra ra ra'-foto in 1970 genomen werd en op de tweede foto ziet men een poort tot een weg of loods overheen die Oude Melaan. Achter het Melaantraject staat het lange hoge schoolgebouw dat hoort tot Onze-Lieve-Vrouw van de Ham in de Lange Ridderstraat (bij de hoek met de Korte). In Google Streetview (genomen in 2010 in tegenstelling tot de zeer recente luchtfoto) kan men nog een plaatsje dieper in de Augustijnenstraat vinden van waaruit blijkt dat zelfs de ramen identiek bleven. Het vermelde artikel in de Frut van 18 oktober maakte duidelijk dat het gedeelte van de oudere scholen dat zowat achter de fameuze muur ligt, tot de Kruidtuin zou gaan behoren. In dat geval ben ik er per hoge uitzondering eens een voorstander van dat Somers dat stuk Melaan zou openleggen. Dat ben ik niet van de beslissing om even voor de oorsprong van de Melaan, opnieuw zicht op de Dijle tussen Zandpoortvest en Raghenoplein in de plaats van een geschikte parking te brengen; daar bestaan nog foto's van en dat is me genoeg: Bokrijk kan je ook slechts betreden als je veel te duur parkeert. Daarbij, als 't uitstekende frutkraam van Put verhuist, zal ik dan nog kunnen stoppen?

Met dank aan Roger voor het uploaden van de beide afbeeldingen hierboven:

Op de ets (uit briefhoofd van het bedrijf) en in de achtergrond van de foto ziet men 'La lainière de la Dyle' van Thiry, de sɘuzzɘfabbrik naast de Dijle gelegen op het Raghenoplein. Als deze foto van de Zandpoortvest in 1935 genomen is zoals de Beeldbank [SME001000726] stelt, gezien in dat jaar de groentenhal op die plek neergepoot werd, was dit net voor de sloop van de Tonnɘkɘs, de na WO I opgerichte en vele jaren lang benutte noodwoningen in het Park van Sjaorɘl, zo genoemd naar Karel Dessain, die er gewoond had (dixit stadsarchief 2011)^[1] en/of ze allicht zal laten oprichten hebben (vermits hij het burgemeestersambt bekleedde van 1914 tot 1944 hoewel in '41 de Duitse bezetter hem afzette en verving door even Cyriel Neefs en dan Kamiel Baeck).

Naast de Volmolen was Ardoullie, fabrikant van gesculpteerde meubelen, en achter de huizen ernaast ^[2], op de voormalige gronden van de Augustijnen net in de naar hen genaamde straat, stond sinds 1837 'la linière Saint-Léonard',^[3] aldaar met 3.000 spillen (1841, later allicht meer) één der zes grootste vlasspinnerijen van het land. Toen de activiteiten terugplooiden tot het Luikse moederhuis, "vaste usine sombre" [Georges Simenon] tussen de naar die heilige genoemde kaai en straat [waarin Simenons moeder als meisje had gewoond], werd de Mechelse vestiging verlaten en rond 1960 afgebroken. Het terrein bleef braak liggen tot er in 1972 de vroegste complexen voor onderwijs oprezen. Zowat drie jaar later verdwenen de laatste resten van het eertijdse klooster (volgens de Ergoedcel): een zandstenen rondboogpoort en de aanpalende muur. Was die van de 'ra ra ra'-foto uit 1970 toen al verdwenen, want de Beeldbank toont uit hetzelfde jaar een andere muur bij een poort?

Gezien de Augustijnenstraat vanuit het centrum talloze vooral arbeidsters naar beide voornoemde textielnijverheden leidde, kan men zich afvragen of de beschrijving door Maigrets geestelijke vader in diens autobiografische roman Pedigree (1948) van de Luikse garenspinnerij en het buitengaan aldaar zoals hij het vóór 1923 had gezien, ook een treffend beeld geeft voor deze te Mechelen in de volksmond terecht genaamde Fabrieksstraat:

[1] Ardoullie kende ik slechts als wat op SME001011748 staat (1972) en op SME001011734 nagenoeg braak ligt (1975), maar veel eerder had de fabriek ook de locatie van de huizen tot de hoek Augustijnenstraat SME001001152 omvat.

[2] Mijn moeder groeide op in een van de Tonnekes tot haar vijf-zes jaar en woonde op negenjarige leeftijd, toen die pas waren ontruimd en afgebroken,  een jaar opnieuw in de buurt: in de 'Fabrieksstraat'. Bij haar weten heeft burgemeester Dessain "altijd" in de Bleekstraat gewoond, dus wel kortbij maar niet zo direct als de Erfgoedcel doet uitschijnen of Beeldbank SME001011719 beweert; volgens SME001000657 sloeg het 'Park van Sjaorɘl' reeds op een voorgaande bestemming.

[3] De statuten van de "Société pour la filature du lin à la mécanique, à Malines" met zetel te Mechelen (doch duidelijke Luikse en Brusselse invloed) werden goedgekeurd bij KB van 1838-02-20; die van de "Société linière de Saint-Léonard" met zetel te Luik bij KB 1838-02-26. Mogelijk werd de eerste pas achteraf een bijhuis, ofwel waren of kwamen de controlerende aandelen in bezit van de tweede.