Het betreft dus da beleke / die madam oep de mèt.
Eeuwige muggenzifters als wij zijn, is er op Mechelen Mapt voor het moment een discussie over de schrijfwijze van Margaret(h)a van Oostenrijk (1480-1530) gaande. Het artikel erover vindt u via deze link, de discussie staat hier. Wie liever op :blogt: reageren wil, moet dat gerust doen. Ik weet alleszins dat op de blog consequent de schrijfwijze zonder de h gehanteerd wordt, hoewel de meeste bronnen (Wikipedia op kop) de schrijfwijze mét h gebruiken.
Directe aanleiding is een e-mail aan het adres van mechelen@mapt.be van een Mecheles - wier tweede naam Margareta is - die zich afvroeg of haar ouders nu abusievelijk haar naam gespeld hebben.
We zijn het erover eens dat de meest oorspronkelijke naam wint. Of dat nu met of zonder h is. Als beide namen kunnen dan laten we het voor wat het is, maar dan zetten we een vermelding over de schrijfwijze.
Helpen jullie Mechelen Mapt hiermee? In eerste plaats de Mecheles natuurlijk :-) Alle input is welkom.
@ CartoonistHenning
Ik meen te kunnen afleiden uit de verhalen die ik als aankomend pubertje hoorde vertellen in de herberg van mijn grootouders en later die van mijn ouders, dat er bij de burgerlijke stand al eens wat verwarring kon ontstaan bij het optekenen in de stadsregisters van die tijd. (19e/ begin 20e eeuw).
De meeste kersverse vaders hadden in die tijd een stevige neut op, alvorens ten stadhuize te trekken om de vrucht van hun huwelijksen, en dus wettelijke arbeid te komen laten registreren. Misschien niet altijd uit hun broek maar wel op hun huwelijksboek. Dan kwam het niet zo nauw en schreef de stadsemployé in het geboorteregister in, wat hem door de benevelde kersverse vader werd opgedragen. Tenzij het zou gaan over een voornaam die niet in de lijst van de Roomse Heiligen dadelijk terug te vinden zou zijn. Dan kon er wel enige onenigheid ontstaan en werd de naamgeving al eens uitgesteld tot iedereen terug nuchter was.
Als men nagaat dat de woorden DESTILLEREN (door verdamping en daarop volgende condensatie zuiveren of scheiden), en DISTILLEREN (sterke drank bereiden uit alcoholhoudende stoffen: stoken, branden, overhalen of met enige moeite afleiden uit ), dan begrijpt men dat onze overgrootouders, onder invloed zijnde in het moment van de euforie, al eens een letter te veel durfden te gebruiken. Meestal waren die mensen ook nog analfabeet en bauwden ze maar na wat hun misschien op dat moment nog nuchtere familie hun had ingefezeld hoe het kind moest genoemd en ofte geschreven worden.
Waaraan denken jullie dat we van Janssens & Peeters zoveel verschillende schrijfwijzen kennen. Om van De Smet nog maar te zwijgen. De Witte & Gele telefoongids zijn hier de leesbare bewijzen van!
Wie maalt er nu om een H tevéél of te weing? :-))
@Henning
Vroeger was het vaak de gewoonte dat de peter of de meter van den boreling de voornaam bepaalden. En dan was het zoals Jef zegt vaak ne Zjef of ne Charrel wat op papier kwam.
@CartoonistHenning
Over de meest oorspronkelijke of juiste spelling van een naam kun je in dit geval blijven discussiëren. Tijdens het Ancien Regime (dus voor de Franse Revolutie) lag de schrijfwijze van eigennamen gewoonweg niet formeel vast. Als archivaris kan ik je talloze voorbeelden geven van personen die zelfs hun eigen naam op verschillende wijze schreven.
Tijdens Dames met Klasse is voor de efficiëntie (en ev. communicatieve?) redenen door het wetenschappelijk begeleidingscomité gekozen voor Margareta. Dat is gewoonweg een keuze die gemaakt is voor de stadsdiensten en zoveel mogelijk gevolgd wordt. Het heeft niet de ambitie om een taal- of spellings Diktat vanwege het stadsbestuur te zijn. Met of zonder h is gewoon een keuze die elke organisatie voor zich moet maken.
Wat betreft Hof van Savoye-discussie: of het een gelukkige keuze is kan ik niet zeggen, maar ook hier geldt ongeveer hetzelfde als de persoonsnamen: historische gebouwen hebben vaak meerdere namen (en meerdere spellingsvarianten) die op verschillende momenten meer of minder gebruikt worden. Hof van Savoye is in ieder geval een historische, in de bronnen gebruikte naam.
@G.L.:
Vroeger kwm 'op papier' niet alleen geen "Zjef" of "Charrel", noch Sjarel, maar evenmin een Jef of Charel. Daar werd vanouds al door 'meneer pastoor' voor gezorgd. Jozef, Joseph of Josephus konden wel, Karel, Charles of Carolus ook. Voor sommige voornamen (Josephus) was te Mechelen nog lang de Latijnse zeer algemeen voorkomend, voor andere (Carolus) al wat zeldzamer. De tijdsgeest kan prevalentie mede bepaald hebben. De altijd informele (lokale) verkortingen en ook wel informele vermeldingen voluit, spelde men net as heden, naar goeddunken.
@willy.vandevijver
Schijnbaar willekeurige spellingsvarianten in familienamen daarentegen, ontstonden ongeacht genuttigde hoeveelheden alcohol geregeld, ook nog sinds de Franse Revolutie, door foute lezing van een handschrift. Zo ken ik zelfs een familienaam De hert (officieel van mekaar en toch kleine h, wellicht omdat iemand in een officiële naam Dehert de verbinding tussen e en h niet erg duidelijk had geschreven en bij een volgende generatie de jongste stadsbediende daarin stellig een spatie meende te herkennen). Om praktische redenen, schrijft of tikt een me bekende houder van die naam, meestal De Hert: anders wordt de naam door bijna iedereen verhaspeld tot Dehert ofwel toch reeds tot De Hert, wijl de familie inmiddels aan de spatie gewend is en daaraan houdt.
Voor levende personen met een officiële voornaam in ons alfabet, wordt hetzij die hetzij de door de betrokkene vooropgestelde afgekorte naam benut, gespeld op die aangetroffen wijze. Voor internationaal bekende historische figuren en koninklijke voornamen, geldt veelal een vertaling maar dan komt men vrijwel steeds tot eenvormigheid binnen het taalgebied.
Margaret(h)a was een al lang geleden geboren persoon waarvan de persoonlijke voornaam in onze taal al quasi unaniem als Margaretha gespeld bleek te zijn, tot kennelijk ons lokaal bestuur "voor de verandering" of voor de hernieuwde commercialisering eens een andere dan de voor deze historische figuur gebruikelijke spelling opdrong. Dat is zonder twijfel bovenal verwarrend. De huidige discussie is er door nodig gemaakt hoewel ze onmogelijk een resultaat kan opleveren dat evenwaardig is aan wat voor die stadsbemoeienis probleemloos voorhanden was.
De bij algemene consensus ontstane eenheid in fatsoenlijke Nederlandstalige schriftelijke bronnen, is na al de recente publicaties onherroepelijk ten eeuwigen dage teniet. Daarom was dit soort stadsvernieuwing ronduit dwaas.