(foto's: Jan Smets)

(vlnr: directeur Hans Martens, winnaar Marc Fierens, Eric Vandamme, Marc Macq en schepen Frank Nobels)

Telkens ik in de academie kom denk ik aan die zondagochtenden in lang vervlogen dagen dat ik er les volgde: de geur van verf, het bezige gegons, de blote klassieke beelden in de gangen... en tijdens de pauze op het binnenplein de beiaardklanken...Het was een wereld van creativiteit - een jeugdherinnering die op mijn harde schijf - onwisbaar - is opgeslagen.  Gisterenmiddag was ik er weer.  Opendeur.  Maar er was méér: de Prijs Jules Bernaerts voor schilderkunst 2012 werd uitgereikt, en dit was tevens de start van een tentoonstelling die zal lopen tot en met 3 maart.  Marc Fierens mocht de prijs in ontvangst nemen, maar aangezien de kwaliteti van de inzendingen zo hoog was, werd door de jury besloten om nog twee eervolle vermeldingen toe te kennen aan Marc Macq en Eric Vandamme.  Terecht. 

Directeur Hans Martens mag fier zijn op zijn studenten.  Hier wordt hoogstaand werk geleverd - of het nu in de textielklas is of in het glasatelier, of waar dan ook in dit artistieke laboratorium in de schaduw van Sint-Rombout.  Maar misschien is het wel de wisselwerking die het doet.  De Gentenaar Martens wordt in de academie op handen gedragen.  Hij liet een nieuwe wind waaien door de academie voor beeldende kunsten sinds hij enkele jaren geleden aan het roer kwam, en gooide de deuren en vensters naar de wereld rondom open.

                       (directeur Hans Martens)

De tentoongestelde werken van de drie studenten die in de schijnwerpers worden geplaatst zijn heel verschillend van thematiek en uitwerking.  Maar alle drie weten de kunstenaars me te raken met hun beeldtaal en pure zeggingskracht.  Schepen van cultuur Frank Nobels die de tentoonstelling mag openen met een welkomswoordje heeft dit ook gezien:

(schepen Frank Nobels)

Kijk, bij loopwedstrijden is het zo duidelijk en gemakkelijk.  Usain Bolt loopt 9 seconden 58 honderdsten op de 100 meter en is daarmee de snelste en dus de winnaar.  De tweede snelste is tweedes, de derde derdes, enzovoort.  Idem voor het voetbal: wie de meeste goals maakt is de winnaar?  En wie op het einde van het seizoen de meeste punten heeft is kampioen.  Maar bij kunstwedstrijden is het veel moeilijker om een winnaar aan te duiden - en dat is maar goed ook, want zo wordt steeds het debat gevoerd over kunst en kwaliteit...

De jury had het niet gemakkelijk om een winnaar aan te duiden deze keer.  Dat was ons duidelijk.  De Jules Bernaerts prijs is een gegeerde prijs.  Het is een prijs met traditie, en een begrip voor oud-studenten.  De aantrekkingskracht van de prijs is in de loop van de jaren nogal wisselend geweest.  Maar nog altijd is het krijgen van de prijs een mooie bekroning.  Net zoals die andere - de Kleine en Grote Prijs Ernest Albert.

Wie is nu die Jules Bernaerts?  De man werd  in Mechelen geboren in 1882, en stierf in 1957.  Jules studeerde beeldhouw-,smeed- en schilderkunst aan de Brusselse academie en hij nam deel aan de Prix de Rome voor beeldhouwkunst én schilderkunst.  De kunstenaar liet een uitgebreid oeuvre van bustes, reliëfs, portretten, naakten en religieuze iconen achter.  Ook maakte Bernaerts vele monumenten in het gase land.  Zijn weduwe, Berthe Bernaerts-Govaere, liet een legaat na aan de Mechelse academie, waarmee tweetjaarlijks een prijs wordt ingericht, alternerend voor schilderkunst, beeldhouwkunst en grafiek, voor kunstenaars van 18 jaar en ouder, die de cursussen hier volg(d)en.  Dit jaar kwam de discipline schilderkunst aan de beurt.

Dit jaar waren er 24 inzendingen.  En dat is heel wat.  Het begrip oud-student is een relatief begrip.  Verschillende deelnemers studeren nog steeds aan de academie, behaalden al een diploma in de Hogere Graad en volgen nu een specialisatiegraad, zijn volledig afgestudeerd in een bepaalde richting en volgen nu een andere.

Voor vele studenten is de academie een tweede thuis geworden.  De jyry stond voor een moeilijke opdracht.  Ze probeerden de 24 ingezonden dossiers te beoordelen.  Er werd niet enkel geëvalueerd op technische vaardigheden, maar doorheen de diversiteti van ingezonden werken had de jury vooral oog voor kunstenaars die zich konden onderscheiden van de duidelijke referenties en in hun werk op zoek gingen naar een eigen schriftuur en attitude.  Maar toch zijn er in een kunstwedstrijd geen winnaars en geen verliezers.  Zij die geen prijs behaald hebben, willen we deze bemoedigende woorden zeggen: blijven doorzetten, volhouden, en beseffen dat kunst nooit af is, dat er steeds nieuwe mogelijkheden  en nieuwe uitdagingen gevonden kunnen worden.

De jury bestond voor deze editie uit Greet Van Autgaerden (winnares Grote Prijs Ernest Albert voor schilderkunst), Jean-Marie Bijtebier (kunstenaar en directeur academie Waasmunster), Bert De Leenheer (Galerie Transit), Natalie Gielen (artistiek medewerker Contour) en Jan Van Hoofstat (docent tekenkunst aan deze academie, maar niet betrokken bij één van de deelnemers).  Ze deden hun werk onder het voorzittersschap van de niet-stemgerechtigde directeur Hans Martens.

Uiteindelijk werden 5 van de 24 kunstenaars uitgenodigd om in een tweede ronde beoordeeld te worden op de drie ingezonden werken.  De jury was aangenaam verrast door de algemene kwaliteit van de ingezonden werken.  Potentieel is er voldoende, maar en en daar miste men scherpte of focus.  Het 'net-iets-tekort' om helemaal overtuigend te zijn.  Uiteindelijk werd men het unaniem eens om de prijs dit jaar toe te kennen aan Marc Fierens!

(werken van Marc Fierens)

Marc Fierens is gefascineerd in vliegtuigen.  Dat zie je aan de werken die hier op de tentoonstelling hangen.  Maar ook is Marc geboeid in het koloniale verleden van ons land.  En zo ontstonden deze unieke werken, waarin het vliegtuig de metafoor werd voor 'weggaan' en 'terugkomen' - vrijwillig of gedwongen.  De kunstenaar laat het in het midden.  De werken zijn geïnspireerd op oude foto's, maar de uitwerking op het doek gebeurt door een spel van transparante lagen boven elkaar.   Okers, grijzen en vale kleuren bepalen de melancholische sfeer.  De figuren op de schilderijen lijken anonieme schimmen.   Marc is een verdiende winnaar.  Zijn werken zijn sprekend - lijken zo herkenbaar, en geven stof tot nadenken en reflectie.  Mooi!

('oranje regen' van Marc Macq)

                  (Marc Macq)

Marc Macq is één van de oudste studenten van de academie.  Zijn schilderijen zijn heel verschillend van het werk van zijn naamgenoot.   Het abstracte is in zijn werk sterk doorgedreven.  Het is ernstig en poëtisch, beklijvend en gevoelig tegelijk.  De jury vond de kwaliteit van zijn kunstwerken zo sterk, dat ze besloot om hem een eervolle vermelding toe te kennen.  Waarmee Marc Macq duidelijk opgezet was.  En zo ook het publiek dat uitbundig applaudiseerde.

(Eric Vandamme)

De derde in het rijtje is mijn leeftijdgenoot Eric Vandamme.  Ook hijkrijgt een eervolle vermelding.  Eric is technisch zeer sterk.  Hij schept een wondere en fascinerende wereld.  Vertrekkend van macro-opnames van levende organismen schept hij met een fotografische precisie een heel nieuwe kosmos.   Ik maak met Eric nog een kort praatje over zijn nieuwste werken die op de tentoonstelling hangen.

Eigenlijk zijn het eigentijdse 'vanitas'.  Deze werken confronteren ons allemaal met onze eindigheid. 

De schilderijen doen me denken aan ons 'binnenste' dat we te zien krijgen met een gastroscopie.  Eric lacht: "Mijn vrouw zag het eerst niet zitten dat ik zo iets 'verschrikkelijk' zou insturen.."

Winnaar Marc Fierens bedankt het publiek na de ontvangst van de prijs met een bedrag van 500 euro, maar ook zijn lesgevers en zijn collega's kunstenaars.  Ook wenst hij een gemeend proficiat aan Marc Macq en Eric Vandamme, die van de stad en de academie ook nog een diploma en een fles Cava kregen overhandigd.  En dan is het tijd om te klinken op deze getalenteerde kunstenaars!  Loop zeker nog eens de inkomhal van de academie binnen deze week, en laat je verrassen door het werk van deze Mechelse schilders!