(foto's: Jan Smets)

Gisteren had ik een afspraak met Frieda Van Vaeck, al jarenlang de coördinator van de Hanswijkprocessie - Stille kracht achter de schermen, maar haast voltijds aan de slag om deze jaarlijkse beroemde processie - met succes - door de Mechelse straten te laten trekken.  En daar komt enorm veel bij kijken.  Het is deze keer niet anders!  Wat zeg ik?  Het is dit jaar een hele heksentoer om alles in orde te brengen voor de Hanswijkcavalcade.  Deze gaat maar om de 25 jaar uit, en doet dat in twee edities.  Bovendien zijn het concept en de vormgeving totaal nieuw, en zijn er meerdere randactiviteiten die op stapel staan in dit Jubeljaar.  Maar Frieda blijft er - uiterlijk althans - volkomen rustig bij.  Ook al hebben zij en haar ploeg soms flink wat kopzorgen: de organisatie is in goeie handen, en het draaiboek oogt mooi en verwachtingsvol.  In augustus is het dan zo ver: dan gaat de twaalfde editie van de Cavalcade uit.  Deze is religieus-historisch van karakter. De Cavalcade wordt gevolgd door de aloude Ommegang - een allegorische stoet.  Sinds 1738 is dit al zo, als teken dat de stad wil meevieren met Hanswijk.  Dit even om wat duidelijkheid te scheppen, want soms is er wat verwarring rond de begrippen 'Cavalcade of 'Ommegang'...

Er is al heel wat inkt gevloeid over deze Cavalcade.  Het is dan ook een Mechels topgebeuren dat je maar twee tot drie keer in je leven kan meemaken als Maneblusser.  In 1738 werd 750 jaar Mariaverering in Hanswijk gevierd.  Op de koop toe waren de Dalscholieren (kloosterorde die instond voor de zorg van de Hanswijkprocessie) 450 jaar in de stad.  Daarom werd besloten om van deze dubbele verjaardag een groots feest te maken.  De Hanswijkcavalcade werd op poten gezet, een historisch-religieuze stoet met praalwagens en veel  paarden.   En toen werd ze voor de eerste keer gevolgd door de profane Ommegang, een allegorische optocht met de 'reuzentrein' en andere volkse figuren.  De Ommegang is niet exclusief bedoeld als afsluiter van de Cavalcade, maar gaat ook - zelden weliswaar - op andere momenten uit, zoals in het Keizer Kareljaar in 2000.  Samen zijn Cavalcade en Ommegang dus twee totaal verschillende onderdelen, die om het feestgebeuren te vergroten aan mekaar geklonken werden.  De feesten van 1738 kenden zo'n groot succes dat men besloot ze te herhalen om de 25 jaar.  Zover de opfrissing van de geschiedenis.  Want ik wil nu graag Frieda zélf aan het woord laten:

We zijn met deze Cavalcade reeds aan de 12de editie toe.  En voor deze editie is het hele concept vernieuwd.  Niet alleen het concept is helemaal anders.  Ook alle kostuums en wagens zijn nieuw.  Er zijn groepen verdwenen, en er zijn nieuwe groepen bijgekomen.  Ook zal alles véél interactiever zijn, zodat het als kijkstuk nog attractiever wordt voor de toeschouwers.  Nee: het is dus absoluut géén kopie van vorige processies.  Het aloude thema krijgt een andere uitwerking.  De Cavalcade volgt nu trouw de tijdlijn, zodat we niet starten met een Mechels historisch gedeelte, maar waar we chronologischer te werk gaan, en beginnen met figuren als Abraham en Mozes.   Dit idee is gaandeweg gegroeid.  Sinds 2006 zijn we al aan het nadenken over deze editie.  Toen al werd er een eerste draaiboek gemaakt, en begonnen we aan de regie van de cavalcade.  In gesprekken met een communicatieburo verkozen we om zo te werken, en om de uniciteit van het Hanswijkgebeuren nog méér in de verf te zetten...

Frieda Van Vaeck ként de processie als haar broekzak.  Ze kent het klappen van de zweep, en is de spilfiguur van het hele gebeuren.  Ze steekt niet onder stoelen en banken dat er wel wat stress bij komt kijken, maar ze weet het onder controle te houden.  Ze is zélf heel tevreden over het uitgedachte concept, dat ze véél sterker vindt dan vroeger.  Zo vindt Frieda dat het thema veel beter tot uiting zal komen.

We hebben er voor gekozen om het thema als rode draad door heel de Cavalcade te laten lopen.  En dat thema is 'de roeping van de mens'.  Zeg maar het 'ja'-zeggen.  We gaan dit thema zien doorheen al de groepen (maar ook in de nevenevenementen leggen we dit accent).  Ten tweede willen we Maria ten tonele voeren die ons in dit 'ja-zeggen' een voorbeeld is geweest.  De slagzin van de Mechelse Mariaverering: 'Monstra te essem matrem' ('toon dat je onze Moeder bent') is hiervan de doorslag.  Maria gaat ons in dit engagement voor.  In deze thematiek is de Hanswijkprocessie verschillend aan bijvoorbeeld de Virga Jesseverering in Hasselt.  Wij zeggen 'ja', en gaan de weg van Maria, die ons voorging in dat 'ja-woord'.  En via Maria gaan we de weg naar Jezus. Dat is hét grote thema, van de Schepping tot het Pinkstergebeuren.  En ook laten we in de Cavalcade zien hoe dat 'ja-woord' verwezenlijkt werd in onze eigen Mechelse geschiedenis, vanaf de Kerstening tot de Bourgondische of Habsburgse tijd...

We breken niet met de traditie.  Maar alles wordt nu meer met elkaar verweven.  Zo zal voor de eerste keer naast onze stadspatroon Rumoldus, ook Gommarus optreden.  We verbeelden de ontmoeting tussen deze twee missionarisen die werkzaam waren in deze streek.  Deze twee heiligen die heel belangrijk waren voor de kerstening in de omgeving van Mechelen en Lier, ontmoetten elkaar ooit in Duffel. Het zijn boeiende figuren die elk op hun manier 'ja' hebben gezegd.  Beiden gingen ze op stap van het bekende naar het onbekende om gestalte te geven aan hun 'ja-woord'.  Rumoldus liet zijn Ierland achter om hier te komen verkondigen.  Gommarus zou zijn 'ja-woord' beleven als heremiet.  Hij koos een andere manier van leven.  Het zijn twee totaal andere invullingen van een engagement.  In die zin is het oude verhaal ook eigentijds.of actueel te noemen. Engagement kent vele vormen.

Iedereen die de Hanswijkprocessie al regelmatig zag, kent de tradionele opbouw, met Dijlefiguren en het bootje dat de Dijle komt opgevaren met het beeld...  Het bootje loopt vast bij het gehucht Hanswijk, en er is geen beweging in te krijgen.  Pas als het beeld van boord wordt gehaald, kan het verder varen.  De oude Mechelaars zagen hierin een teken dat Maria hier ter plaatse wou vereerd worden.  Deze legende ligt aan de basis van de Mariaverering...

We hebben er voor gekozen om dit alles interactiever te maken.  We willen deze legende verbinden met de tweede legende die rond deze Mariaverering bestaat.  In 1272 leed onze stad onder oorlog en pest. De Hanswijkbewoners namen hun toevlucht tot de OLV-van Hanswijk, en wilden met haar de stad intrekken.  Maar de poorters sloten de Brusselpoort.  Maar onder het zingen van 'Monstra te essem matrem' zou de poort toch open gegaan zijn, en trok men in processie met het beeld door de stad.  De stad werd gered, en dit is de oorsprong van de jaarlijkse processie.  We gaan deze twee legendes nu met mekaar verbinden in één groep - dynamischer en interactiever.  Het bootje komt aan - en daarna wordt het beeld van boord gehaald, en het beeld zal worden doorgegeven in stoet.  We maken een historische sprong en de figuranten zullen met dit beeld van de pooorten van de stad gaan staan.  Door meer beweging in dit tafereel te brengen zal het boeiender worden om te kijken.  De boodschap zal kort en krachtig worden weergegeven, want we mogen niet vergeten dat een processie geen statisch gegeven is, maar verder trekt...

Alle kostuums worden vernieuwd.  Voor het ontwerpen van al deze kostuums trokken we Suzanne Van Well aan.  Deze Antwerpse is een bekend ontwerpster die al heel regelmatig voor films werkte.  Ze deed heel wat geschiedkundige research hiervoor.  Er wordt nu helemaal gebroken met het soms felle kleurgebruik dat we tot hiertoe hanteerden.  Suzanne wou het allemaal minder flashy hebben.  De look is heel ander, en veel voornamer.  Geen enkel kostuum zal identiek zijn (behalve dan deze van de koren, waarin dit wél een pluspunt is).  Het is een hele verrijking, en alles oogt veel realistischer.  De toeschouwers zullern verrast staan.  Suzanne Van Well vond het een hele uitdaging om deze taak te mogen uitvoeren.  Voor een processie had ze nog nooit ontwerpen getekend.  En daar komen toch ook andere dingen bij kijken: duurzaamheid, tegen regen kunnen, aanpasbaar zijn...  Ze ging er helemaal in op, en heeft spijt dat het nu is afgerond.  De kostuums moeten natuurlijk een lange tijd meegaan.  Ook de kostuums die nu zijn afgevoerd zijn 25 jaar meegegaan, met nog een gedeeltelijke vernieuwing in 1992.

           (één van de nieuwe kostuums)

Frieda is duidelijk tevreden.  Ze toont me een paar ontwerpen.  Ze gelooft in deze editie, en dat merk je...

De boodschap zal heel sterk en puur zijn.  Het is een krachtig en mooi geheel.  Maar natuurlijk kan dit alles op papier perfect zijn: alles taat of valt met de recrutering van deelnemers.  Want zonder (veel) deelnemers is er geen processie.  En deze recrutering is veel moeilijker dan vroeger.  Ook al gaan we nu slechts twee keer uit, in plaats van drie keer bij de vorige editie.  Ook het vinden van paarden en ruiters die willen meegaan is een hele dobber.  Maar goed: we gelover er in dat dit alles goedkomt.  Zaterdag hielden we al een infomoment in de Hanswijkbasiliek, en daar werd ook nog eens een oproep gedaan tot deelname.  We hopen dat de mensen die hievoor 'ja' zeggen ditdoen voor de twee keren dat de Cavalcade uitgaat.

Nieuw is ook dat het Rumoldusschrijn wordt meegedragen.  In het verleden was dit niet zo dat dit gebeurde in de Cavalcade.  Maar in de groep rond de ontmoeting van Rumoldus en Gommarus krijgt het zijn verdiende plaats.  Ook het écht Mariabeeld zal meegedragen worden.  Ook dit was géén traditie in de Cavalcade.  Twee maal zullen we hetzelfde parcours afleggen.  Ook dit plannen vroeg extra aandacht.  Door de heraanleg van vele straten in het centrum, zijn deze smaller geworden, en we moesten zien dat de wagens voldoende ruimte hadden om te draaien.  We zorgden er ook voor dat de processie 'mooie achtergronden en gebouwen' als decor kon hebben.  De vesten hebben we geschrapt van het parcours, want uit ervaring weten we dat de meeste kijkers toch naar het centrum komen.  Bovendien moesten er daar extra aanpassingen zijn qua verkeer.  Nu hebben we twee lussen in het parcours gelegd: noordelijke stad en zuidelijke stad.  Het parcours is langer dan bij een gewone processie.  We zullen ook het bisschoppelijk paleis passeren, maar wat héél mooi is, is het feit dat de Brusselpoort is opgenomen in het parcours.  Deze speelde toch een belangrijke rol in de tweede legende van het beeld.  Op de hele route staan dertien kleinere tribunes.

De promotiemachine is nu ook volop aan de gang.  Want deze Cavalcade krijgt flink wat weerklank in binnen-en buitenland.  Ook het koningspaar is tradioneel aanwezig op één van de edities.  Van het hele gebeuren zal een DVD-opname worden gemaakt.

Het is nu belangrijk dat de Mechelaars die willen deelnemen, zo vlug mogelijk hun naam doorgeven, zodat het gepuzzel kan beginnen.  Voor een aantal van die deelnemers zullen er korte repetities zijn in mei en juni, want we willen wat uit de vakantiemaanden blijven.  Ja, er komt enorm veel bij kijken.  Vooral ook omdat er nog andere evenementen georganiseerd worden dit jubeljaar. Maar ik kan rekenen op vele vrijwilligers die instaan voor het aanpassen van de kostuums onderandere.  Mijn eigen zus helpt hier ook bij deze cöordinatie. Maar daarnaast krijg ik ook gewaardeerde steun van Guido Knops - vooral voor de financies, en van de Raad van Bestuur die bestaat uit Etiënne Van Billoen, Patick Dubois, Luc Dockx, federatiepastoor Jan Arnalsteen en mezelf.  Daarnaast is er nog een overlegcomité die de vzw Hanswijprocessie en de Stad Mechelen samenbrengt.  Want van de stad krijgen we ook veel logistieke steun.

De wagens worden ook totaal vernieuwd.

Hiervoor tekende Stef Ringoot, een Dendermondenaar die ooit nog les volgde aan de Mechese Sito, maar nu in Nederland woont, nieuwe ontwerpen.  Het ontwerpburo van Ringoot werkte samen met wagenbouwer Joris Van Loo uit Oostkamp, die ook al wagens bouwde voor de Brugse Bloedprocessie.  De firma D&G uit Sint-Katelijne-Waver maakt nu de onderstellen op allemaal dezelfde basis, zodat er toch een zekere uniformiteit is.  De wagens moeten ook een realistischer aanzicht krijgen.  Wat nieuw is, en waar ik veel van verwacht, is het stijl van de wagens van 'boodschap aan Maria', 'ontmoeting met nicht Elisabeth' en 'de geboorte'.  Er is voor gekozen om deze te laten plaatsvinden in een decor zoals de Vlaamse Primitieven ze zouden geschilderd hebben.  Ze moeten dus zowel in uitvoering van decor als in de kostuums  de sfeer uitstralen van een Van der Weyden of een Van Eyck...  Dit was ook een uitdrukkelijke wens van onze kostuumontwerpster Suzanne Van Well...

Frieda kan er niet over zwijgen.  Deze gigantische taak vervult haar dagen.  Maar ze doet dit met overtuiging en passie.

Wie zich wil engageren om mee te stappen of om één van de vele andere taken die er bij komen kijken op zich te nemen, kan best contact opnemen:

tel. 015 42 01 40

frieda.vanvaeck@skynet.be

www.hanswijkjubelfeesten.be  (ook voor randinfo en gegevens over de andere activiteiten)

Blokkeer deze twee data alvast in jouw agenda: zondagen 25 augustus en 1 september.