(foto's: Jan Smets)

Het regent oude wijven.  De winterkou werd ingeruild voor grijze mistroostigheid.  Maar dat deprimerende wordt snel vergeten in een boeiend dubbel-gesprek dat ik heb met twee Mechelse monumenten.  Het woord 'monument' wordt vaak te kwistig gebruikt.  Ik weet het.  Maar beiden hebben deze mannen hun sporen méér dan verdend  op het terrein waar ze beslagen in waren: de woordkunst en de muziek-  Marcel Sterckx wordt binnen enkele dagen 75 jaar, en da's een mooie gelegenheid om terug te blikken op een rijk leven en een succesvolle carrière.  Hij mag in de hoofdrol staan.  Aan tafel zit zijn vriend, en vele jaren 'compagnon de route': Francis Verdoodt.  Twee mannen - twee verschillende achtergronden en temperamenten, bijna leeftijdsgenoten: twee Maneblussers die hun talent  ten volle hebben benut.  We zitten in de Passade op de Brusselsesteenweg - daar zitten ze wel vaker -, waar een wit wijntje en een koffie mekaar aflossen en waar we praten over het verleden, maar ook over het 'nu' en over toekomstplannen...

Het begint voor de kleine Marcel bijna 75 jaar geleden in de Hanswijkenhoek - die levendige Mechelse wijk, geprangd tussen Leuvense vaart en IJzeren Weg.  Het ouderlijk huis staat in de Stenenmolenstraat.  Vader Sterckx is werkman in het Arsenaal, zoals zovele buren.  Moeder is een rustige en eenvoudige volksvrouw..  Z'n ouders houden er café, met de stichtelijke naam 'Door Vriendschap sterk'.  Het is een herberg zoals er zovele zijn in de Hanswijkenhoek - van 'De Gerotste Gevel' tot 'in de Dardanellen'.  Met de wijkkermis organiseert vader Sterckx  steevast een koers met aankomst aan zijn café.  In het café wordt soms jazz gespeeld, maar verder hebben geen van zijn ouders enige muzikaliteit in het bloed...

(één van de vele krantenknipsels die Marcel zorgvuldig bewaard heeft...)

Op mijn vijf jaar krijg ik van mijn vader een kleine volwaardig accordeon.  Ik kende geen noot muziek.  Maar ik mocht dan al eens meespelen in het café. Wat later zou ik accordeonlessen volgen, en op zevenjarige leeftijd krijg ik een Eerste Prijs met de grootste onderscheiding in de Westrijd voor Volksmuziek in Brussel.  De prijzen zouden mekaar in snel tempo opvolgen.  Ik was zo'n 8 à 9 jaar als ik met mijn accordeon mocht optreden in de toen bekende danszaal Novelty en in de Cinex, samen met een al even jong zangeresje.  Maar studeren moest ook gebeuren.  Na m'n lagere school in de Vredestraat, wou ik naar de TSM.  Ik wilde technisch ingenieur worden.  Maar eigenlijk had ik niks met wiskunde... De plannen werden opgeborgen. 

Marcel wou graag in 'de muziek' verder.  Maar je moest toen 18 jaar zijn om te starten in het conservatorium.  De jonge Marcel is 16...  Vader trekt zijn stoute schoenen aan, en gaat aankloppen bij de grote Flor Peeters.  Hoe hij het gedaan krijgt is een raadsel, maar Marcel mag beginnen aan het Koninklijk Conservatorium in Antwerpen.  Hij bekwaamt er zich in het spelen op altviool, muziekgeschiedenis, enzovoort...

Op mijn twintigste had ik al een vijfkoppig orkest gevormd.  En dan komt Louis Baret op de proppen.  De naam zegt een jongere generatie misschien niet veel, maar de man was wereldbekend in Vlaanderen als zanger, tekstschrijver en cabaretier.  Hij zag me bezig in de schouwburg in Sint-Niklaas, en hij geloofde in mij.  Hij is zowat mijn tweede vader geworden, en hij loodste me door de jungle van de muziekwereld.  Hij was niet altijd gemakkelijk en ook streng, maar hij was wel de figuur die mij op weg heeft gezet.  Ik ben blij dat ik toen zovele kansen heb gekregen. Ik heb Louis later nog veel begeleid.  Maar toen ging de wereld pas goed voor me open.  Ik mocht ook andere toenmalige grootheden begeleiden, zoals Will Tura, Ronny Temmer, Rina Pia, Rita Deneve, Louis Neefs...  Ook buitenlandse grote namen heb ik muzikaal begeleid.  Ik denk hier aan Rudi Schüricke, Udo Jürgens, Freddy Breck, Villard,en vele anderen...   Daarnaast kreeg ik de kans om veertien jaar lang het Festival van de Kust - een zomertournee ten bate van de dorpen Koningin Fabiola (voor mentaal gehandicapten) op mijn programma te mogen zetten...

(met o.a. Rita Deneve en Will Tura)

De bal was goed aan het rollen gegaan voor de 'kleine Marcel uit de Hanswijkenhoek'.  De eenvoudige jongen van de Mechelse Stenenmolenstraat staat overal te lande op de podia.  Het was een tijd van hard werken.  Op zijn 21 jaar had Marcel Sterckx een volledige uurrooster als leerkracht notenleer in het conservatorium.  Hij zou dit 39 jaar doen met veel toewijding.  Daarnaast zal hij ook aangesteld worden als leraar muziek in het Scheppersinstituut.  Dit doet hij tot in 1983.  Vele generaties Mechelaars hebben bij hem voor het eerst kennis gemaakt met de notenbalk...

Als ik er aan denk hoeveel later bekend geworden muzikanten bij mij in de les zaten...  Ik denk nu aan 'Polle Pap', aan Jan Leyers, Erik Melaerts, Robert Groslot, René Walschaerts, en vele anderen...  Het was een hectische tijd.  Ik was zelden of nooit thuis.  Ik mag wel zeggen dat ik heel hard heb gewerkt.  Mijn vrouw Christiane heeft onze vier kinderen alleen opgevoed.  Ze is een sterke vrouw.  Ik ben haar dankbaar dat ze in mij is blijven geloven, en dat ze die vele afwezigheden heeft begrepen.  Gemakkelijk zal het niet steeds geweest zijn.  Ik denk nu aan het moment dat ze met Kerstmis met twee jonge kinderen op de armen, wenend, zag vertrekken...

Marcel was een jongen van de Hanswijkenhoek, was leeftijdsgenoot en vriend van Swa Tuyaerts, de getalenteerde voetballer bij KV-Mechelen...  Marcel: een eenvoudige jongen van 'den Hoek' die kansen kreeg en ze ook greep.  Vader was trots op z'n muzikale zoon.  Marcel had een erg goeie band met hem.  Het was voor hem soms eerder een 'broers-relatie'.  Vader loodste hem binnen op de jaarlijkse bonte avonden van het arsenaal waar hij werkte.  Marcel heeft mooie jeugdherinneringen  De oorlogsjaren hebben toch wel sporen achtergelaten.  Marcel vertelt me dat hij door de schrik 'het geel' kreeg...Maar er zijn méér mooie herinneringen.  Hij ging naar de Chiro in het nabijgelegen Hofstade, en leerde daar op jonge leeftijd Christiane kennen - zijn latere vrouw.   Haar ouders waren van Serskamp en hadden een boomkwekerij.

(foto: Jan Smets: Marcel en zijn echtgenote Christiane bij de voorstelling van de CD 'Mechelse Liedjes' in het stadhuis enkele jaren geleden...) 

Ik ontmoette Christiane op een Vlaamse Kermis.  We werden verliefd.  Mijn schoonouders waren aanvankelijk niet erg opgezet met mij als potentiële schoonzoon...  Dat kan je wel denken: ik was muzikant, mijn ouders hielden café, en bovendien begeleide ik de Hofstaadse socialistische operettegroep...  Gelukkig is het achteraf wel goed gekomen.  Ik herinner me nog een andere anecdote.  Elk jaar was er een Vlaamse kermis in de Hanswijkenhoek, en m'n vader vroeg de toenmalige pastoor Sampermans of ik mocht komen 'spelen' voor honderd frank.  Maar dat kon niet voor Sampermans.  Wat later speelde ik wél in de gemeenteschool in de Acaciastraat.  Pastoor Sampermans was bijzonder boos op m'n vader: "wie zijn eieren op een ander legt, wringt men zijn nek om".  Vader besliste toen om nooit nog een stap te zetten in de Colomakerk, en ging voortaan elke week naar de kerk in Tildonk...  Tja, dat waren nog andere tijden natuurlijk...

Francis Verdoodt en ikzelf luisteren geboeid naar de verhalen van Marcel.  Francis kwam nog niet in het levensverhaal voor.  Dat kwam pas later.  Francis en Marcel waren jaren lang collega's in het conservatorium van Mechelen.  Francis is ook een rasechte Maneblusser - afkomstig van 't Vlietje.  Als Marcel even naar het toilet is, vraag ik hem op de man af hoe hij zijn vriend Marcel in een paar woorden zou beschrijven.  Francis denkt diep na.  Hij vindt het moeilijk om hierop een antwoord te geven.  Maar wat later weet hij Marcel te typeren:

Misschien is het dit wel: "Plooibare veelkleurigheid".  De combinatie van die twee gedachten maken hem uniek.  We zijn twee verschillende personages, maar er is chemie tussen ons.  We hebben beiden kansen gekregen van onze directies, en hebben de kansen met beide handen gegrepen.

Francis Verdoodt, voordrachtskunstenaar met één van de mooiste Vlaamse stemmen, is erg bekend geworden als verteller.  Niet in het minst omdat hij in de jaren '70 en '80 bij de toenmalige BRT jeugdprogramma's zoals 'Prikballon', 'Het Sprookjestheater' en 'de Kasteelgeesten' presenteerde.  Ook was hij vertelstem bij Schooltelevisie.  En de meeste Mechelaars weten natuurlijk ook dat hij werkzaam was in het vroegere Mechelse Stadspoppentheater van de Contreyns... Samen besluiten ze op een dag de boer op te gaan met unieke poëzieprogramma's: Marcel en Francis - dialoog van woord en muziek.  Met teksten van Louis Verbeeck, met 'Grimmige Grimm', met 'parabels'... en met zoveel meer.  Ze trekken er mee door het hele land. 

We zijn van collega's vrienden geworden.  Muziek en teksten werden samengelegd in één programma.  Ik bewonder Marcel om zijn gedrevenheid, maar ook om zijn bereidheid om zich aan te passen aan het programma.  Hij hoeft niet 'de eerste viool' te spelen, of zijn volledige partituur af te maken, maar in zijn creativiteit ondersteunt hij de poëzie.  Dat is een hele uitdaging.  Ik zie het weinig andere artiesten doen.  Het klikt tussen ons.  We kunnen alles tegen mekaar zeggen.  Met 'parabels' hebben we alle windstreken doorkruist.  104 keer speelden we dit stuk tot in Vlieland en Rotterdam toe.  Het was best vermoeiend.  Nu zijn we hiermee gestopt, maar ik weet zeker dat 'parabels' nog heel actueel is, en dat het nog zou kunnen gespeeld worden.  Als we naar huis reden na een voorstelling was het het eerste kwartier erg stil in de auto.  Maar later zeiden we vaak tegen mekaar dat we blij waren dat we het weer eens hadden 'mogen doen'...

Marcel knikt bevestigend bij de getuigenis van Francis

.

Zo is dat.  En af en toe is er nog wel wat gemis omdat het voorbij is.  'Parabels' was mooi om te mogen doen.  Sterk.  Oude verhalen worden er 'anders' in belicht.  Je moet niet noodzakelijk gelovig zijn om de rijkdom ervan te voelen.  Het zijn immers levensverhalen die niet gebonden zijn aan 'het geloof'.  Er is ook zoveel herkenbaarheid in die verhalen -  Ook zoveel menselijke gevoelens...  Ik herinner me hoe het publiek daar soms heel emotioneel mee omging.  Ik denk nu aan dat koppel in Leuven, dat na de voorstelling geweldig geraakt was door 'de verloren zoon'...  Je zag hun persoonlijke kwetsuren en onverwerkte verleden.  Ik ben met het ouder worden ook véél emotioneler geworden.  Ik krijg meer en meer de krop in de keel dan vroeger.  Als ik 'testament' van Bram Vermeulen hoor, dan krijg ik het al...  "Ik heb een steen verlegd in een rivier op aarde'...  Ik denk dan aan een vriend die zijn depressie overwon door naar dat mooie lied te luisteren...

Marcel is een gevoelsman. Dat merk je.  Achter het correcte maar strenge uiterlijk van de leraar heeft altijd een mens met grote emoties gezeten.

Ik ben zo dankbaar voor alles wat ik heb mogen meemaken.  Ik heb zovéél mogen en kunnen doen - zo verscheiden waren de dingen die ik heb gedaan: bonte avonden, bals, orkestleider zijn...  Ik heb de juiste mensen mogen ontmoeten, en heb zo het talent dat ik misschien had, kunnen verzilveren.  Alle dagen zeg ik  - ik weet niet tegen wie - maar ik zeg het: "Bedankt voor alles..."

We nippen van de wijn.  Francis en Marcel klinken op vriendschap, en op het leven zélf.  Zoveel valt er te vertellen - zoveel over een leven op de planken en in de spots.  Ze missen het een beetje - maar zijn nuchter en bescheiden genoeg om te aanvaarden dat ze niet langer zo bekend zijn als vroeger.  Ze hebben kunnen doen wat ze graag deden, en dat ervaren ze als een groot geluk.  Bovendien zeggen ze eenstemmig: "We hebben er ook anderen gelukkig mee kunnen maken'...

(wordt vervolgd...)