(foto: Belga)
Hij zat lang verstopt in een Brussels klooster.... Tot héél onlangs. Toen werd dit schilderij, eerder bij toeval ontdekt door medewerkers van het Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur. En die hadden dadelijk door dat het niet zomaar een schilderijtje van het zevende knoopsgat was. Dit was wel degelijk een meesterwerk. En verschillende experten bevestigden het. Dit was een schilderij uit 1570, van niemand minder dan Michiel (van) Coxcie!! - Een Mechelaar! jawel. En dat is een mooie ontdekking. Want die 'oude Maneblusser' is één van onze allergrootste kunstenaars ooit. Hij wordt wel eens de Vlaamse Rafaël genoemd. En dat wil toch wat zeggen...
'Onze' Michiel mag dan wel in in 1499 in Luik geboren zijn (dat durft men vermoeden althans): hij komt al op héél jonge leeftijd naar onze stad, en zou er zowat z'n hele leven verblijven. Hij sterft in Mechelen op hoge leeftijd. In 1592 ging het licht uit voor Coxcie. Hij is dan 93 jaar, en da's uitzonderlijk oud voor iemand uit die tijd.
Michiel Coxcie zou onze belangrijkste 16de eeuwse schilder worden. Het schilderen zit hem al van jongsaf in het bloed, en later wordt hij meester in de Mechelse Sint-Lucasgilde. Michiel krijgt les van niemand minder dan Barend Van Orley (weet je wel: de man die onderandere onze Margareta van Oostenrijk zo mooi portretteerde...). Die opleiding krijgt hij in Brussel. Zoals zoveel van zijn tijdgenoten gaat hij op studiereis naar Italië, en daar maakt hij ook al een aantal opgemerkte kunstwerken...
Enkele jaren geleden bewonderde ik in Rome, in de Santa Maria dell'Anima werk van hem, in de koepel van de kerk. Het fragment rechts is van Michiel. Maar in dezelfde kerk zag ik nog andere werken van hem in een zijkapel. De omstandigheden om te fotograferen waren niet zo denderend, maar toch: hier heb je een plaatje:
(foto: Jan Smets)
De Italiaanse stijl zal zijn werk beïnvloeden. Niet voor niks krijgt hij sinsdien de titel van 'Vlaamse Rafaël'...
Ook wordt hij zo'n beetje beschouwd als overgangsfiguur tussen de Vlaamse Primitieven en de zwierige Rubensiaanse barok die er aan komt...
Méér dan honderd grote schilderijen laat Coxcie ons na, en ontwerpen voor wandtapijten, gravures en tekeningen. Als ik zeg 'ons', dan bedoel ik niet 'Mechelen'. Nee, jammer genoeg niet. Het werk van deze Mechelaar is over heel Europa verspreid geraakt. Toch hebben we in eigen stad een aantal schilderijen van hem. In de Sint-Romboutskathedraal kunnen we 'de besnijdenis van Christus' bekijken, maar ook 'de marteling van de Heilige Joris". Hier op een foto van Peter Meuris:
(foto: Peter Meuris)
De cultuurpolitiek van onze stad maakt dat werk van onze grote kunstenaars af en toe wordt opgespoord, en zo mogelijk, opgekocht. Zo schafte Mechelen in 2005 'Het oordeel van Salomon' aan voor de ronde som van 300 000 euro.
(foto: Jan Smets)
In 2009 mocht het Mechelse Schepenhuis een aantal Mechelse kunstwerken herbergen die in het bezit zijn van Leuven. Maar door de werken aan hun stadsmuseum werden ze ontleend. Zo konden we 'de verrezen Christus' uit 1548 tijdelijk in 'eigen huis' bewonderen. Ik fotografeerde het toen bij één van mijn bezoeken:
(foto: Jan Smets)
Stuk voor stuk zijn het werken van grote klasse.
Michiel had meerdere zonen, waarvan twee ook actief waren als schilder. Nooit hebben ze evenwel het niveau van hun vader bereikt. van zoon Michiel Coxcie de Jonge kunnen een werk - 'Sint-Antonius' ontdekken in OLV-over-de-Dijle...
Je merkt het: Michiel Coxcie is een man geweest die het zéker verdiende om in onze stad een straatnaam te krijgen! (sommigen kregen het door veel minder...)
Maar laten we nu terugkeren naar het pas ontdekte schilderij in dat Brussels klooster. Het werk dat de 'kruisdraging van Christus' voorstelt, zal grondig gerestaureerd worden. Het valt nu te bekijken in het Museum van de Parkabdij in Heverlee. Volgend jaar wordt het zeker een publiekstrekker voor de grote Michiel Coxcietentoonstelling in Museum M in Leuven... Dat wordt alvast een aanrader voor elke door kunst geboeide Mechelaar. Eigenlijk jammer dat zo'n expo niet in Mechelen kan...Maar goed: laat ons hier niet over zeuren.
"Maar goed, laat ons hier niet over zeuren."
Zeuren, Jan? Dat is nu eens iets wat een Mechelaar nooit zou durven doen!
De Michel was hofschilder van Filips de 2de. Rubens is bij ons beter bekend omdat die, als diplomaat zowat overal zijn 'werkjes' verkocht, terwijl Coxie de zijne meer in het oosten verlapte! Coxie was evenwel zeker zo rijk als (de latere) Rubens, want Michel's ambtswoning stond in het huidige dierenpark Plankendaal. (Daar waar nu 't kasteeltje of beter het oude restaurant staat.) En nee; bij mijn weten hadden de Coxie's geen garage in de naar hen vernoemde straat! (Voor onze solemnele blogverhevenheden: grapje zenne ...)
Je vergeet er nog eentje, Jan : ook de marteling van Sebastianus in de kathedraal is een werk van Coxie.
En wat die expo betreft : misschien heeft het M al eens contact opgenomen met de kathedraal om de drie Coxies op een of andere manier te integreren in hun tentoonstelling...wie weet :-)
Inderdaad bezit de metropolitaanse kerk drie werken van hem, twee drieluiken en de besnijdenis van Christus. Als hofschilder maakte hij tevens een copie van het Lam Gods die nog steeds te bewonderen is in de koninklijke privé-kapel van het Escuriaal.