(foto's: Jan Smets)
Nog even en het is zover: dan heeft onze stad een heus 'vlietenmuseum'. En over dit museum heeft menig Maneblusser zijn mening al geventileerd, al was het alleen maar omdat de werken aan deze ondergrondse expositieruimte ons al een paar keer een omwegje lieten maken. Een lek, een gat..., en de vorige dagen omleiding diagonaal over de Grote Markt om verdere werkzaamheden op de IJzerenleen toe te laten... Maar binnenkort kunnen we de Mechelse ondergrond induiken om ons te verdiepen (jawel) in de geschiedenis van de waterloopjes van onze stede. We zien wel wat het worden zal. Vandaag diep ik een ouwe prent op die de toestand weergeeft rond het jaar 1500... Het tekenwerk is was stuntelig uitgevoerd, en toch geeft ze een knappe interpretatie weer van de IJzerenleen ten tijde dat 'tante Margriet' hier de scepter zwaaide...
Diezelfde Margareta had het niet zo erg begrepen op de vismarkt die er die dagen werd gehouden. Tot in haar paleis in de Keizerstraat had ze 'last' van de doordringende visgeur. Het ging zelfs zover dat ze hierover in de clinch ging met de vroede stadsvaders. Maar de landvoogdes haalde bakzeil, en de markt blééf waar ze was: op de IJzerenleen, tot ze pas véél later werd verhuisd naar de Dijleboorden op de plaats die nu nog steeds 'Vismarkt' heet...
Aan de Hoogbrug ziet men nog altijd een dichtgemetseld welfsel waar vroeger een vliet uitkwam in de Dijle. Die vliet liep door tot onder het Schepenhuis. Reeds in 1279 timmerde men een planken vloer over de vliet, waarop de visverkopers hun tafels opsloegen. Later werd de markt aan de boorden van de vliet gehouden.
De prent haalde ik uit 'Oud Mechelen' uit 1926 - een boekje dat gedrukt werd bij W.Godenne. Leopold Godenne maakte de tekeningen naar David De Noter en anderen die het oude Mechelen in hun werken vastlegden.
Toch wel een merkwaardig en leuk documentje vond ik...
Nog even verder kijken op de tekening: achter de huizenrij staat de torenspits van een kerk, die nu niet zo dadelijk erg 'herkenbaar' is in het huidige straatbeeld. Wie weet er meer over te vertellen? Het oude Leliëndael, of? ...
Binnenkort kunnen we er terug in.
Een museum dus...
Of was het misschien toch niet zo'n gek idee om ze gewoon open te leggen, en er wéér een vliet van te maken? Gedane zaken nemen geen keer (?): men koos voor een museum. Ik ben er benieuwd naar. We kunnen beginnen aftellen.
(foto: Karel Somers)
'Namen der straten van Mechelen' - Kanunik W.Van Caster - een eerste keer uitgegeven in 1901 - later vele keren herdrukt. Ik heb een uitgave uit 1975. Is nog wel te vinden hier en daar...
Euh Maurits, ik zou jou als groot geschiedenis-expert niet eens durven tegenspreken - daarvoor is jouw kennis van deze stad immens groot - maar vergis je je nu niet? Dit is toch wel écht de IJzerenleen? Sint-Rombout is zelf helemaal niet te herkennen op de prent. Dit is toch een toren-achtig ornament op het Schepenhuis waar jij onze toren in herkent?
Dit is inderdaad de IJzerenleen rond 1500 met de eerste vismarkt en de toen nog niet volledig overdekte vliet die van aan de Grootbrug tot aan het "Kasteeltje" liep om van daaraf Koolvliet te heten. In de achtergrond de vroegere St Pieterskerk.
Wellicht is onderstaande tekening iets duidelijker.
De oude Sint-Pieterskerk, misschien ?
Sint-Pieterskerk Mechelen
Ik was letterlijk het noorden kwijt maar ik doe nog een poging.
Het is de toren van Sint-Rombouts die toen een spits had die naar de toren van Sint)Jan gegaan is.
Hier het Schepenhuis, het Oude Beenhouwershuis en de Vismarkt / IJzerenleen in 1520...
Helaas M. Delbaere.. Wat wij op de afbeelding zien is, om het wat aanschouwelijker te maken, in feite een zicht op de IJzerenleen, vanuit de vensters van pakweg kaashandel Schockaert, richting "Beuzze- en Scheullestreutsje". M.a.w., het is onmogelijk om van uit dit gezichtsveld de St Romboutstoren te zien staan. Wat we in de achtergrond zien is de oude (en verdwenen) St Pieterskerk die vroeger aan de St. Pietersberg stond. .
Margareta heeft nog haar verdere leven de doordringende visgeur van de vismarkt op de Ijzerenleen moeten verdragen, pas in 1531 werd deze markt verplaatst naar de Dijle, eerst voorlopig op de Zoutwerf en later naar de huidige Vismarkt.
Idd Willy. en nadien werd de vismarkt verplaatst naar de huidige Vismarkt en werd er op de Zoutwerf nog een tijdje alleen goedkope(re) vis voor de minderbedeelden verkocht. En terloops, de Zoutwerf had toen ook nog haar eigen Mariakapel (wel kleiner dan die aan de Haverwerf)
als er nu één vliet is die men had moeten openleggen dan is het wel de Ijzerenleen.
Ik ben Roger Kokken dankbaar voor zijn duidelijke uitleg omtrent de toren van de verdwenen Sint-Pieter. Er zit dus sleet op mijn oriëntatievermogen. Alles heeft zijn tijd. Ik was 12 toen ik mijn eerste stadsplan van Mechelen kocht. Straks word ik 82.
Het plezante (nu zeggen ze leuke) verhaal van Willy over Margareta van Oostenrijk en de visgeur die bij haar niet welkom was heeft een analoge anekdote, of is het ware geschiedenis? De stank van de varkens op de Veemarkt, zo dicht bij haar deur, stoorde haar ook enorm. Daarom schref ze een brief naar het stadsbestuur en het moest er maar mee gedaan zijn. Reeds de dag daarop kreeg ze een negatief antwoord van de stad. Dit wordt beschouwd als een record dat nog niet gebroken werd : schrijven naar de stad en 's anderendaags al een antwoord krijgen.
Zo zie je maar dat ge Roger Kokken nooit moogt onderschatten. Toch mooi dat het opgelost is. Maar dat van het schrijven naar de stad is werkelijk een goeke.
Ter vervollediging : met de Noter moet je oppassen, hij had de gewoonte oude prenten of situaties na te tekenen en er dan een eigentijdse getekende interpretatie van te maken. Zijn verhoudingen en perspectief zijn ook niet altijd je dat en dat is een algemeen gekende kritiek op de goede man, die echter enorm veel krediet mag hebben omdat hij toch een min of meer accuraat beeld van onze stad van vroeger schetste. Zo moet je oppassen met de oude leuningen die op de tekening hierboven zijn getekend en die dus overeenkomen met wat we vandaag zien. Wel die leuningen zijn er pas gekomen als de vliet overwelfd werd ( 1530/1531). Die dienden om te beletten dat men met paard en kar over de gewelven zou rijden. Zo stond het trouwens op het straatnaambord aan de Ijzerenleen op de hoek met de Lange Schipstraat. "naar de ijzeren leuningen aan de overwelfde vliet" Mijnheer de Noter is grotendeels een negentiende eeuwer ( + 1855) die de oude beelden van Mechelen combineerde met de situatie van zijn tijd. Vandaar dat hij die leuningen aan de vliet tekende, terwijl er in de tijd voor de overwelving geen stonden. Logisch: hoe kan je schepen lossen met die leuningenin de weg en als echte leuning hebben die ook niet te veel effect wegens te veel ruimte onder de dwarsstaaf. Zo toont men vandaag op foto's aan de bouwwerf een ander gezicht op de IJzerenleen ook van Dze Noter, vanaf pakweg Schockaert naar de overkant met o.a. de oude Sint Maarten kapel. Dit ter overweging....
Idd Rudy, heel goed opgemerkt want de tekening/aquarel in kwestie zou de toestand rond 1500 moeten weerspiegelen, dus 3 decennia voor de vliet werd overwelfd en de leuningen werden geplaatst.
Maar onnauwkeurigheden zijn van alle tijden. Op de kaart van Deventer uit 1550 ligt een gedeelte van de vliet nog open en is een ander gedeelte overwelfd.....
Kleine correctie Jan, dat torenachtig ornament stond niet op het Schepenhuis, maar op het Vleeshuis....
Volkomen gelijk Roger! domme vergissing van mij - Had ik moeten weten...
dank voor de info, ik kan nog eens op zoek