(foto's: Jan Smets - curator Katerina Gregos)
Het was daarnet een drukke bedoening in boekhandel De Zondvloed in de OLV-straat. Er was veel volk komen opdagen voor de presentatie van hét culturele topevenement van het jaar in onze stad. Van 1 september tot 10 december loopt immers 'Newtopia - de Staat van de Mensenrechten' op verscheidene locaties in onze stad. Méér dan 60 bekende en minder bekende kunstenaars zullen er aan deelnemen. En: er staat druk op de ketel! Want twee van de locaties waar de tentoonstelling zal plaatsvinden, zijn nu nog regelrechte bouwwerven: Hof van Busleyden en het Holocaust &Human Rights Museum in de Stassartstraat...
.."Dit is een hele uitdaging. Maar we hebben hier in Mechelen ervaring mee. Voor de tentoonstelling 'Stad in Vrouwenhanden' was het ook een race tegen de klok om Lamot klaar te krijgen. We slagen er wel in..."
Bart Somers is er dus gerust in.
Mechelen heeft de laatste jaren de ambitie om grote culturele evenementen op de agenda te zetten. We denken spontaan aan het Keizer Karel jaar, 'Stad in Vrouwenhanden', 'Stadsvisioenen'... Het blijft een uitdaging om telkens opnieuw een wervend thema te vinden dat een zo'n breed mogelijk publiek kan aanspreken.
"Misschien is dit wel het meest gedurfde project" stelt de burgemeester bij de voorstelling. "De aanleiding voor dit thema is natuurlijk de opening van ons Holocaustmuseum. We willen met Newtopia een thema dat complex en zwaarwichtig is ook sensibiliserend werken. Onze stad heeft twee grote scharniermomenten die met 'Mensenrechten' te maken hebben. Ik denk hier aan het hoogtij van onze stad in de 16de eeuw, toen renaissance en humanisme doorbraken. Onze stad speelde in dit alles een grote rol. Voor het eerst werd gefocusd op rechten en mogelijkheden van de mens. In Mechelen stonden humanisten als Busleyden, Moore en Erasmus op het voorplan... Het tweede moment is een donkere bladzijde voor onze stad. De geschiedenis rond de Dossinkazerne in de tweede wereldoorlog is gekend. Het was gruwelijk. Vanuit de kazerne werden velen gedeporteerd. Mechelen heeft de morele en ethische plicht om dit stuk geschiedenis in de kijker te blijven stellen. We kunnen niet 'wegkijken' - we moeten onze verantwoordelijkheid opnemen... Maar het is niet alleen de strijd om de mensenrechten die we willen belichten, maar ook de hoop. De verklaring van de Rechten van de Mens is immers een hoopvol document. Dit verhaal willen we brengen door de ogen van meer dan 60 kunstenaars..."
Curator van het hele gebeuren is de Griekse Katerina Gregos (°1967) die in Brussel woont en werkt. Zij studeerde kunstgeschiedenis, literatuur en museologie. Als curator voor hedendaagse kunst is zij betrokken bij verschillende biënnales en tentoonstellingen. Twee jaar geleden stelde zij in onze stad Contour samen, de 4de Biënnale voor Bewegend Beeld.
Zij vertelt:
"Newtopia verkent de vele, complexe en veelzijdige vraagstukken die betrekking hebben op de mensenrechten en het discours hierover, dat steeds in ontwikkeling is. De tentoonstelling wordt onderverdeeld in verschillende thematische hoofdstukken die de ontwikkeling van de mensenrechten en hun opkomst sinds de naoorlogse periode in kaart brengen. Newtopia snijdt de verschillende aspecten van de mensenrechten aan: van duurzame ontwikkeling, vrede en een gezond milieu. De nadruk ligt hierbij op het feit dat deze rechten ondeelbaar, onderling verbonden en onderling afhankelijk zijn. De tentoonstelling volgt ook het evoluerende karakter van het mensenrechten-discours en heeft oog voor de problematiek die ermee verbonden is, zoals het conflict tussen universalisme en cultureel relativisme, een van de sleuteldebatten rond mensenrechten..."
(foto's: Jan Smets - curator Katerina Gregos links, en rechts Leen Gysen, coördinator Visual Arts Flanders 2012)
Veel van de kunstenaars, die komen uit verschillende generaties komen uit landen en regio's waar de mensenrechten een bijzonder nijpende kwestie waren of zijn. De tentoonstelling onderzoekt ook de situatie in het westerse tijdperk na 1989 en na 9/11 - waarin hard bevochten burgerlijke vrijheden en sociale rechten ernstig bedreigd zijn.
Leen Geysen is coördinator van Visual Arts Flanders 2012, en geeft in haar woordje mee dat het Mechelse project zich vastgeklonken heeft met andere evenementen dit jaar, in ons land: namelijk Beaufort 04 aan de kust, Track in Gent, Middelheim Museum 2012 in Antwerpen, Manifesta 9 in Genk. Want het is belangrijk om de krachten te verenigen...
De tentoonstelling is onderverdeeld in vier hoofdstukken, op vier verschillende locaties: Cultureel Centrum, Lamot, Busleyden en Dossin. Het zou ons nu té ver leiden om hier in het beperkte kader van deze blog op door te gaan. Maar het ziet er bijzonder boeiend uit. Ik lees alles door in mijn mapje, en moet zeggen dat het gegeven absoluut de moeite lijkt.
Ik verwijs graag naar de website:
En nu maar verder werken aan de musea. In Busleyden lijkt alles mooi op te schieten. Dat kon ik gisterenavond merken. Ook het museum in de Stassartstraat gaat naar zijn eindfase. Ze zullen klaar zijn tegen Newtopia: een topevenement dat het méér dan waard is om nu reeds te worden aangekondigd. Het wordt een cultureel gebeuren waar we nu al naar uitkijken!