(foto boven: Eddy Apers - de betreffende steen - foto onder: Jan Smets - Willy Keysers)
Willy Keysers is een achterneef van mij, en al jaren gepassioneerd bezig met stamboomonderzoek, geschiedenis... Het is dan ook niet zo eigenaardig te noemen dat hij zich heeft vastgebeten in het zoekwerk naar de herkomst van...een steen. Een paar dagen geleden contacteerde hij mij...
Willy woont vlak bij de Zenne, daar waar Battel overgaat in Leest... in het landelijke Mechelen dus... Nu is er bij zijn buur - Robert Holemans, in de Pastoor de Heuckstraat nummer 10, heel onlangs een steen opgegraven. Niet zomaar een steen, maar wel één met een bijzondere structuur en 'tekening'. En dat was best intrigerend. Wat was de oorsprong van die steen?
Dit was natuurlijk iets voor Willy! Hij beet er zich in vast. Hij moest en zou het raadsel van de steen oplossen. Maar dat was gemakkelijker gezegd dan gedaan....
(foto's: Eddy Apers)
Willy Keysers betrok er een aantal mensen bij, zoals Eddy Apers, wiens familie vroeger woonde in het Brughuis aan de overkant van de Zenne. Hij fotografeerde de merkwaardige steen, en samen met Willy ging hij verder op zoek.
Ze contacteerden de stadsdiensten, maar ook die konden géén uitsluitsel geven. Wel denkt men op de betreffende diensten dat het eventueel een overblijfsel is van een grafmonument?
grafmonument? Van wie dan wel? en waarom daar juist gevonden?
Men zit een beetje strop met het onderzoek. Hulp werd gevraagd bij prof Luc Nagels, die een stukje steen toonde aan een geoloog. Maar die vond het stukje te klein om er een uitspraak over de samenstelling over te doen. Het leek hem wel een kalkgesteente (CaCO3). Als je een stuk bekijkt waar die is afgebroken, dan zie je duidelijk allemaal kristalletjes naast mekaar, van zo'n 1mm afmeting. Calciet kristallen volgens de geoloog....
Hiermee kon men ook nog niet veel verder.
De meningen over de herkomst lopen nogal uiteen.
Sommigen denken dat het een deel van het oude bruggetje (naast de tweehonderd meter verder gelegen Sint-Annakapel) is...
Anderen denken dat het een deel is van de oude vooroorlogse Zennebrug?
Of is het dan toch een stuk van een verdwenen grafmonument?
Willy denkt zelf dat het een draagbalk zou zijn van de oude Sint-Annakapel...
(foto's: Willy Keysers)
De draagbalk waaraan Willy denkt, zou van het oude Sint-Annakapelletje zijn. Maar nergens vond Willy nog prenten of foto's van dit kapelletje dat in 1913 werd vervangen door het huidige bouwwerkje, en waarvan hij hier een paar foto's nam...
Laat ons eens focussen op de Zennebrug.
Willy Keysers vroeg Eddy Apers, die een groot foto-archief heeft, of die nog beeldmateriaal had van de oude Zennebrug.
Maar laat ik best Eddy zélf aan het woord:
"Voor wat betreft de grote brokstukken blauwe hardsteen op de Zennedijk aan de kant van Holemans, zijn die volgens mij restanten van de fundering van de Zennebrug. Tijdens de oorlog 1914-1918 werd de brug over de Zenne opgeblazen. Tijdens 1917 werd door de Duitsers een nieuwe brug gelegd. Op 16 mei 1940 moest het gezin Apers-Neefs op bevel van het Belgische leger het Brughuis verlaten. Op 17 mei 1940 heeft het Belgische leger de brug over de Zenne van 1917 laten springen. Er was heel wat schade aan het Brughuis, alsook aan de woning Neefs (later Holemans). Ik denk dat die grote brokstukken blauwe hardsteen van die gebeurtenis afkomstig zijn. Er werd na de oorlog een noodbrug gelegd, en de oude brug werd op de Zennedijk naar Hombeek, rechtover het Brughuis, gelegd in afwachting van herstelling. Mijn vader heeft daar nog 'Brugkermis' in gehouden. De noodbrug over de Zenne bleef nog tot het begin van de jaren vijftig liggen. Toen werd de herstelde oude brug terug over de Zenne gelegd. Dus: wat weinig mensen weten, is dat de huidige Zennebrug dezelfde is dan diegene die de Duitsers er legden in 1917..."
Heeft de steen dan toch wat te maken met de brug?
(foto: Jan Smets - Brughuis Leest)
Toch wel een beetje raadselachtig allemaal... Of: waartoe de toevallige vondst van een merkwaardig stuk steen leiden kan...
Het is zogenaamde 'kleine geschiedenis', en misschien vinden velen het de moeite niet om hierover het hoofd te breken. Maar ik begrijp Willy en zijn mede-zoekers wel. Het is niet alleen een leuke en boeiende bezigheid, maar het kan ook een licht werpen op een stukje recente geschiedenis van Leest.
Misschien brengt dit stukje géén nieuwe elementen aan. Héél goed mogelijk. Maar misschien gaat bij iemand nu wel een licht op... Misschien weet iemand meer over de gebeurtenissen tijdens de oorlogsjaren op deze Mechelse plek? Ken je een gelijkaardige steen? of, misschien heeft iemand toch wel uniek beeldmateriaal van de oude kapel, de brug, of wat dan ook...
Laat het dan niet na om hierop te reageren. Je zou er Willy Keysers enorm veel plezier mee doen...
Wellicht kan Roger Kokken helpen met de speurtocht. Hij heeft een enorme hoeveelheid historisch beeldmateriaal van Mechelen en de randgemeenten.
Vormgewijs zou het een onderdeel kunnen zijn van een brug, want deze ligt een eindje verderop...
Heffen - Zenne
Weet er iemand of het terrein waar de steen gevonden is misschien opgehoogd is na de 2e W.O. ?
Ik ben zeker geen specialist ter zake, maar ik herinner mij een bezoek aan een archeologische site in Leest. De Archeologische Vereniging Mechelen ( zij hebben nog een museum gehad op St. Romboutskerhof ), zocht en vond daar de resten van een klooster/abdij. De site was gelegen in een weide tussen Kouter en Zenne. Een deel van de overblijfselen zouden in de Zenne verdwenen zijn. Misschien eens contact zoeken met mensen van die vereniging, al weet ik niet dat zij nog actief zijn.
Gastblogger, ik heb wel wat beeldmateriaal over Mechelen (zeker geen enorme hoeveelheid), maar van de randgemeenten heb ik helaas niets.
Dat de steen een onderdeel van een brug zou geweest zijn...??? Ik vraag me af waarom men hem dan zou "getailleerd" heben.
@JT.
U zit wat deze steen betreft op een verkeerd spoor. Waarvan u spreekt waren opgravingen naar resten van het oeroude klooster van Leliendaal. Die plaats was gelegen langsheen de Zenne ongeveer halfweg tussen Hombeek en Leest. Of men daar toen veel gevonden heeft weet ik niet precies. In ieder geval geen aanverwanten van deze steen.
Ik treed veel eerder de stelling van Gymico bij, zijnde de resten van een " Zennebrug ". Eerste of tweede wereldoorlog laat ik nog in het midden.
Ik ga met Roger mee, ik zie die steen meer als verticaal onderdeel van een poortomlijsting. Zoiets als het college aan de Veemarkt.
Misschien dan toch een stuk van de poortomlijsting van de oude Sint-Annakapel... Alhoewel? Zou dit niet groot zijn voor een waarschijnlijk klein, landelijk kapelletje? ...
Ging het niet over de brug in Leest, Gimycko plaatste een foto van de brug in Heffen?
Bij de brug van Heffen vocht een zekere Apers in het leger van boerenkrijggeneraal Rollier.
Verre voorouder van Willy Apers?
Bekijk de kaart van Ferraris, de Zenne werd serieus rechtgetrokken.
Het kapel van 't Hammeke in Sempst veranderde zo van oever in 1889.
Het rechtgraven gebeurde toen door Hollandse gastarbeiders.
neoclassicsme was toen de mode
Ik ging er eerst van uit dat de kant met de vlakken en "pyramides" de bovenkant was van een boordsteen van een mogelijke brug, waarbij de bovenkant van de afgevlakte pyramides een eventueel traliewerk zouden dragen.
Maar het kan ook dat de kant met de vlakken en pyramides een sierkant zijn (neoclassistisch, zoals Marcanne hier aanhaalt) en dat de andere (vlakke) kant een brugreling heeft gedragen.
Blijft de vraag of er op die vlakke kant aanwijzingen zijn van bevestigingen of mogelijke roestresten van een ijzeren geraamte.
Er zijn geen sporen van een of andere metalen bevestiging (ook geen roestvlekken).
Kapitein Peer Jan Apers (1770-1798) vocht tijdens de boerenkrijg aan de Zennebrug te Heffen en sneuveld te Klein-Willebroek op 05-11-1798. Hij komt voor in mijn familiestamboom. Wie de genoemde Willy Apers is, weet ik niet.
Als ge de richting van de mosvorming - aan de zijkant van de steen - bekijkt (foto 5), kan het niet anders dat de vlakken en pyramides naar boven hebben gestaan.
Blijkbaar is die mosvorming ook dun en niet opgehoopt, waaruit ik zou kunnen besluiten dat er een andere - misschien gelijkvormige - steen heeft naast gelegen.
De groeven in de mosvorming geven precies aan dat die tweede steen ertegen werd geschoven waardoor er, in die kleine halve millimeter tussenruimte, geregeld pollenrijke regen is doorgesijpeld.
Vermits de steen versierd werd zal de opdrachtgever er warmpjes ingezeten hebben waarmee ik wil zeggen dat ik geen enkele versierde stenen brug ken rond Mechelen. Kijk maar eens na op de tekeningen van De Noter en consoorten. Even dacht ik aan al die kortstondige commiezenhuisjes ( 19e eeuw ) nadat de stadspoorten werden afgebroken maar ik vind het onlogisch om met zo een stuk steen naar Leest te tuffen en er dan niks mee te doen.
Ik mik op een afgedankte toegangspoort van een kasteeltje daar ergens in de buurt maar daar stopt mijn latijn.
Raadsel blijft ook de grillige vorm van de steen wat niet direct gangbaar is / was in (toegangs-of stads)poorten.
We zoeken verder...
:-)
@ eddy apers, excuseer, ik wisselde de voornaam van Willy Keysers
familie van Christiane Apers?
Misschien kan men de kaarten bekijken van voor en na het rechttrekken van de Zenne en ontdekt men zo verdwenen bebouwing.
@luc, de kar te zwaar beladen om de brug over te rijden en dan maar in de kant gekieperd
't is een mogelijkheid natuurlijk, slechts 1 steen gevonden!
Weet iemand hoe de oude huizen in Leest eruit zien? Eventueel kunnen andere delen verwerkt zijn in een huis aldaar.
Aan marcanne,
Christiane Apers ken ik. Zij is familie via verschillende generaties..
Jan, voor de huidige Sint-Annakapel zou de steen zeker te groot zijn als draagbalk , daar hebt ge gelijk in , ik heb echter geen idee wat betreft de omvang van de oude kapel ,op de Ferraris kaart van 1777 staat alleen een aanduiding voor een kapel , het is natuurlijk niet onmogelijk dat het vroeger om een groter bouwwerk ging .
Hoera ! Hier de oplossing ! Jajajajaja !
Deze steen was een onderdeel van... het verzonken kasteel !
Verzonken kasteel in Leest
;-)
Dus... ASAP Liest Deurrep plat gooien, het kasteel opgraven en in een museum steken !
Ondertussen kan dan den ondergrond van Liest Deurrep gebruikt worden als ondergrondse parking en de Leestse omgeving wordt dan "Quartier Lèst" waar spiksplinternieuwe luxe-appartementsblokken kunnen neergepoot worden voor... jonge gezinnen met kinderen.
En in dat nieuwe museum, genaamd Museum L, kan die steen dan als eye-opener gebruikt worden in de flashy nieuwe inkomhal.
Ik dacht aan een restant van het kastel Empain gelegen in de Baron Empainlaan te Battel.
Na de II wo afgebroken. Wat gebeurde er met de restanten?
Ik ken hier niks van maar boeiend om lezen. Een verdwenen 'poortje' lijkt me niet onwaarschijnlijk.
Het kasteel van Baron Empain , door Ernest vermeld ,is zeker een mogelijkheid , met de afgeplatte piramidevormen van de steen, daar Baron Empain nogal wat projecten had in Egypte , hij is er trouwens ook begraven.
Het verdwenen kasteel van Empain...
lees meer: http://www.mechelenblogt.be/2010/04/baron-empain-en-battel
De structuur van de steen of de versieringen heb ik niet direct gevonden op het paleis van de baron in Egypte.
Foto
Op de foto van Gimycko (prachtige foto trouwens) zijn inderdaad geen vergelijkbare ornamenten te vinden , evenmin op de graftombe van de familie Empain te Leest , welke reeds door E.Apers bezocht werd. Momenteel is de enige gelijkenis met de piramidevorm op de steen de foto geplaatst door Luc met de poortomlijsting van het College op de Veemarkt . Ik vond op een oude prentkaart van 1900 uit het boek van Marcel Kocken het standbeeld van Neptunus , geplaatst in 1718 op de Veemarkt ,het monument was ook een publieke waterpomp,aan de vier zijden kan men eveneens de platte piramidevormen aantreffen. Met de bovenstaande link van Jan smets heb ik het boeiende artikel gelezen over Baron Empain , zouden er nog andere foto's bestaan van het kasteel te battel, om nader te bekijken ?
Op de Regionale Beeldbank Mechelen kan je wel enkele foto's terugvinden. Zoekterm 'Empain'...
http://www.beeldbankmechelen.be/index.php?option=com_memorix&Itemid=53task=result
Op oude foto's van ons aller Vadderik / Neptunus zijn wel licht oplopende en puntige pyramides te zien maar geen hol-oplopende en afgetopte pyramides. Ook merk ik geen opgehoogde platte vierkanten vlakken.
Ik vermoed dat de steen nog een restant is van het oude klooster van Leliëndaal. Dit klooster is in de 16° eeuw verwoest, maar de ruines zijn zeker tot in de 17°, mogelijk 18° eeuw blijven staan.
Al die jaren heeft ze vermoedelijk gediend al "steenmijn" voor de lokale bevolking. Zo zijn er delen van het klooster verwerkt in de fundamenten van de toenmalige pastorij van Leest die is gebouwd in het begin van de 17° eeuw. Deze pastorij lag vroeger zelf ook maar op goeie honderd meter van de brug van Leest.
Of deze steen nu afkomstig van dit klooster of van een kasteel laat ik in het midden maar ze heeft volgens mij toch gediend als travee boven een raam of deur of misschien wel als vensterbank.
Ik kan me niet inbeelden dat men zoveel werk stak in een steen die moest dienen als boordsteen van een brug. Ik twijfel er zelf aan dat er ooit een stenen brug heeft gestaan. De meeste bruggen over de zenne waren vroeger in hout en zijn nadien vervangen door ijzeren constructies.
Misschien heeft de steen nog gediend als onderdeel van het altaar in de vorige (verdwenen) kapel?
Wat D.Wellens zegt was ook mijn eerste idee ,een travee zoals hij het noemt,bv.boven een zware inkomdeur . Dan is ook reeds de aanslag voor de deur in de steen aanwezig en zou het er zo kunnen uitzien ,wie weet ?
Allez, dat verzonken kasteel is dan misschien toch geen volksverhaal of urban legend.
;-)
@Willy: ik denk dat je die steen als latei niet kon gebruiken omdat hij het gewicht van de bovenliggende muur niet kon torsen. Dat is alleen mijn aanvoelen omdat de meeste deuropeningen afgewerkt werden met een boog omdat dat veel steviger was.
Vermits de lengte van de steen intact lijkt en je zou hem toch als latei gebruiken dan heb je links en rechts dezelfde stenen nodig als verticale steunen rond de deuropening. als dagmaat voor de houtwerk rond de deur heb je dan 166 cm minus tweemaal 36.5 cm dus 93 cm. Dat lijkt me dan een prutsdeur voor zulk een zware omlijsting.
En voor als die Dummies onder ons : Latei
;-)
Omdat de "versieringen" nogal rudimentair zijn ben ik eens gaan googlen op "square stone ornaments". In de google-afbeeldingen krijg ik natuurlijk niet direct vergelijkbare beelden met onze raadselachtige steen, maar wel enkele nieuwe mogelijkheden over wat het zou kunnen zijn. De links hieronder zijn enkel maar bedoeld als een soort vergelijking.
Misschien was de steen een onderdeel van een stenen haard, een stenen fonteinbak, een stenen tuinstoel of een stenen buitentrap.
Luc , volgens de lengte van de steen zou het inderdaad geen brede deur zijn ,maar ik heb op onderstaande link een smalle kasteeldeur gevonden , ook met een redelijke zware omlijsting , misschien is het toch niet onmogelijk .
forum.belgiumdigital.com/f66/oude-kasteeldeur-384775.html
Bestond de klankentapper van professor Barabas maar echt ;-)
Wel, van één ding zijn we zeker :
Deze steen geeft het bewijs van (intelligent) leven op deze planeet.
;-)
@ Willy: Het is zeker en vast mogelijk, zoals je laat zien. Het is dan ook maar een aanvoelen van mezelf. Een commentaar van een geoloog zou hier welkom zijn om wat meer duiding te geven: eigenschappen, herkomst ( welke steengroeve ), ouderdom enz.
@Luc, via prof.L.Nagels werd er reeds een geoloog ingeschakeld , en wachten wij nog op verdere resultaten, zeker wat betreft de juiste vindplaats van het gesteente in de Ardennen.
Op het Stationsplein in Halle zag ik een tijdje terug nog grote stenen ornamenten liggen die herinneren aan het oude stationsgebouw aldaar. Daarom dacht ik meteen aan het oude station van Mechelen. Nu zijn de meeste foto's daarvan nogal vaag, maar op onderstaand detail zie ik boordstenen boven de ingangen die sterk gelijken op de zwerfsteen uit Leest. Ook maar een gok, maar de gelijkenis lijkt me toch treffend. Hoe die dan in Leest aanbelandde is natuurlijk nog een andere vraag, maar het lijkt me niet uitgesloten dat bij de afbraak van het station onderdelen van het gebouw werden meegenomen of zelfs gekocht als souvenir of als recuperatiemateriaal...
(Foto (detail): Beeldbank Mechelen)
Zag het ooit eens als poortomlijsting (dubbele deur) van een herenhuis.
Twee van deze verticaal op elkaar geplaatst (wel zonder uitstulping op de vlakken)
met een horizontaal bredere tussensteen.
2 x 1,66 op elkaar, zou kunnen voor een poort. Aanslag voor een deur is aanwezig.
Maar vormgewijs verwacht met voor een deur of poort een rechte structuur.
Even gaan snuisteren in afbeeldingen van ons oud station. In het gesloten spoorwegmuseum staat deze maquette:
(foto's: Jan Smets)
Dit geeft zeker een nieuwe richting aan de zoektocht , deze ornamenten beginnen er nu toch wel heel sterk op te gelijken .
Een goed idee om verder te zoeken in die richting en nog andere foto's op te zoeken van oude stations en andere openbare gebouwen. Naar de steen ,(een eventueel aandenken , zoals door Kevin vermeld ) moet nu zeker niet alleen in de omgeving van Leest gezocht worden.
Tussen de originele ' diamantkoppen ' van het SRC aan de Veemarkt en de imitatie-diamantkoppen van de oude statie ligt natuurlijk 300 jaar verschil. Het eerste is een oorspronkelijk renaissancekenmerk terwijl we in het tweede geval spreken over de 18e eeuwse revival van de vlaamse renaissance bij de burgerlijke architectuur. ' Onze ' steen lijkt me inderdaad meer aan te leunen bij het tweede voorbeeld en dus zou ik persoonlijk alle verwoeste kloosters van de 16e eeuw uitsluiten.
Werd de steen opgegraven in een tuin, onder een bouwwerk met een gekende datum van oprichting, of gevonden in een beek?
De steen werd opgegraven in een tuin , naast een woonhuis.
De steen is vreemd aan het gebouw (boerderij) waar hij gevonden werd. De boerderij werd tijdens 1898 gebouwd. Op het ogenblik van de verkoop beginjaren 1950 lag die steen er reeds in de grond in de tuin.
Dan zal hij niet van het oud station komen... Het huidige station dateert van 1958 (?) of 1959 (?) ...
Met de afbraak van het oud station werd (geloof ik) in 1956 begonnen.
Eventueel meegenomen (ontvreemd) van een stukgeschoten huis tijdens de oorlog.
Kijk is naar Boekhandel M. Holemans, Bruul
http://www.beeldbankmechelen.be/index2.php?option=com_memorix&task=topvi...
Langs de Zenne stonden vele kastelen die verdwenen door de rechttrekking van de Zenne, ook in Heffen is er sprake van één of enkele verzonken kastelen... trouwens ook op de volksverhalendatabank. Wist je trouwens dat het Zennegat ooit aan de kant van Heffen lag? (Volgens de Popp kaart uit 1860)
Ik ken Willy via zijn zoon Ian
groeten,
Michael Van Varenberg
Ik veneem zonet het overlijden van m'n achterneef Willy Keysers - achterneef langs moederskant - Leestenaar, en enorm gepassioneerd in heemkunde en stamboomonderzoek, en fervent volger van Mechelenblogt. Hij was het die deze vraag stelde rond deze 'steen', wat heeft geleid tot deze veelgelezen en becommentarieerde artikel (3902 keer!). Willy is amper een maand ziek geweest - een agressieve kanker werd hem fataal. Hij werd amper 63 jaar, en zijn overlijden komt er niet lang na het plotse sterven van zijn enige zoon. Het worden moeilijke dagen voor zijn weduwe, Roosje. Veel sterkte!